274
2. Селевко Г.К. Педагогические технологии на основе информационно-коммуникационных
средств / - М.: 2005.- 208 с.
3. Соловьева Л.Ф. Компьютерные технологии для преподавателя /– СПб: БХВ-Петерб
ӘОК 37.013.2
ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТ САБАҒЫНДА БІЛІМ БЕРУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН
ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕМНЕН
Смаилова Маржан Жақанқызы
Алматы облысы «Ескелді ауданы әкімдігінің Сейфуллин атындағы орта мектеп мектепке
дейінгі шағын орталығымен» коммуналдық мемлекеттік мекемесі,
Seifullin@list.ru
Қазіргі таңда әлемдік оқу үрдісінің өзегі - білім берудің жаңа технологиялары екені
мәлім. Кез-келген оқыту технологиясы мұғалімнен терең теориялық, психологиялық
әдістемелік білімді, үлкен педагогикалық шеберлікті, шәкірттердің жан дүниесіне терең
үңіліп, оны ұғына білуді талап етеді. Мұғалімнің білім берудің педагогикалық
технологияларын дұрыс таңдап алып, сабақтарда тиімді пайдалануы білім сапасын
арттыруға септігін тигізеді.
Қазіргі кезеңде білім беру мекемелері мен педагогикалық ғылым алдында білім
берудің философиялық негіздеріне, білім жүйесінің стратегиялық бағыттарына, мақсаты мен
мазмұнына, оны орындаудың әдіс-тәсілдеріне деген жаңаша көзқарас қалыптасуда. Өзімнің
педагогикалық жұмыс жүйемде білім беру мен тәрбие жұмыстарын жаңаша жүргізуде
көптеген іс-әрекеттер істелуде.
Мектеп бағдарламасы бойынша қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында оқушы бойында
білім дағдысы мен білігін қалыптастыру мәселесі қаралады. Оқушы бойында білім
негіздерін
қалыптастыру үшін оның біліктілігін, дағдысын тұрақтандырып, белгілі арнаға
жинақтамайынша, нәтижеге қол жеткізу мүмкін емес. Оқушы - күнделікті білімді
қабылдаушы ғана емес, терең ой иесі. Оқушы терең ойланып, дәлелдер келтіріп, өз ойын
нақты жеткізу үшін түрлі әдістер арқылы қолайлы жағдай туғызуға болады.
Осы бағытта жаңашыл ұстаздардың іс-тәжірибелерін өз жұмыс жүйемде тиімді
пайдаланып, нәтижесін көріп те жүрмін. Әсіресе, Д.Б. Эльконин, В.В.Давыдовтың «Дамыта
оқыту», Қ.О.Бітібаеваның «Жаңа білімді меңгерту», В.К.Дьяченконың «Ұжымдық оқыту»
технологияларын қолдану арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту
барысындағы тәжірибелерімді ерекше атап өткім келеді. Бұл технологияларды өз іс-
тәжірибемде байқап, танып, оқушылардың білімдерінің жан-жақты дамып, пәнге деген
қызығушылықтарының арта түсіп, білім сапасының жоғарылағанын байқадым.
В.К.Дьяченконың ұжымдық ойлау әрекеті әдістемесін жұмыс жүйемде тиімді
пайдаланып келемін.
Ұжымдап ойлау әрекетінің ұстанымы
1. Сынып шағын топтарға бөлінеді. Бұлай бөліну себебі бір-бірімен қарым-қатынасқа
түседі.
2. Әр топ жеке тапсырмалар алады. Тапсырма әр топқа бірдей немесе жекелендірген
түрде беріледі.
3. Әр топтағы қатысушылардың өзара атқаратын рольдері алдын-ала бөлінбеген
болса, өзара жұмыс барысында анықталады /ұйымдастырушы лидер, сыншы/
275
Бұл әдістің тиімділігін өз тәжірибемде тиімді қолданып, оқушылардың білімдерінің
жан-жақты дамып, пәнге деген қызығушылықтарының арта түскенін байқадым. Осы әдіс
негізінде оқушы, яғни жеке тұлға мынандай интеллектуалды-логикалық компоненттерді білу
керек.
Қазіргі білім берудің мақсаты білім, білік, дағдымен қаруландыру ғана емес, солардың
негізінде дербес өзгермелі қоғамда лайықты өмір сүріп, жұмыс жасай алуына, әлеуметтік
және кәсіби біліктілікке ақпаратты өзі іздеп тауып, ұтымды пайдалана алатын, жан-жақты
дамыған, білімді, өз ісін және өзгенің ісіне әділ баға бере алатын жеке тұлғаны
қалыптастыруды
талап
етіп
отыр.
«Қазақстан
Республикасының
мемлекеттік
бағдарламасында» білім берудің басты нысаны әлемдік білім кеңістігіне кірігу болып
отырған қапзіргі уақыттағы білім мәніне ерекше назар аударылады. Осы мақсатқа сай бүгінгі
білім беру жолында оқытушы білім алушыға білім алудың жолын көрсетіп бағдар беруші
ретінде, ал
оқушы өздігінен ізденіп, ақпарат көздерін, ақпараттық
технологияны пайдаланып,
білімін дамытып, өзіндік көзқарасын қалыптастырған тұлға ретінде дамуы тиіс. Жалпы,
біліми сананың дамуына, білім алған оқушылардың жеке тұлға ретінде қалыптасып, дамуына
тек мұғалім ғана емес, олардың кәсіби шеберлігінде, білім мен білігінде, парызында, халық
алдындағы жауапкершілігінде тұр [4, 6-7бб.].
Ал оқушы ұтымды әдістерді пайдалану арқылы өзінің білімге деген ынтасын
ұштайды, таным-білім көкжиегін кеңейтеді. Бірте –бірте ұстаз дәрісін жалыға тыңдаушыдан
белсенді ойлаушы, ізденімпаз шәкіртке айналады. Шәкір жүрегіне жол табу үшін
сабағымның әрбір сәтін қызықты, ұтымды өткізуге тырысамын. Оқушы ойын дамытудың
түрлі тәсілдерін тынымсыз ізденіп пайдалануға ұмтыламын. Оқушы - тек белгілі мәліметті
қабылдаушы емес, сонымен қатар терең ой иесі, жеке тұлға. Ол терең ойланып, өз ойын
дәлелдей білуі керек. Оқушыларға еркін ойлауға, өз ойын дәлелдеуге, ой жүйесін дамытуға
мүмкіндік беремін. Мұндай әдіс-тәсіл бойынша өтетін сабақтарда оқушы ой алмастырады, ой
алмаса отырып, бір-бірінен көп нәрсе үйренеді, өзінің әлемді қабылдауын, өз түйсігін
тыңдаушыға жеткізеді. Әр нәрсені үйренген сайын өз білімдерін қайта қарап, берілген
мазмұндағы әлемді қалай қабылдайтындығына шолу жасап отырады. Әр оқушының өз
4. Оқу міндеттерін шешу барысында топтастар
арасында пікір алысу, болжау, баға
беру өздігінен іске асырылады. Сол себептен өзара көмек, басшылық қалыптасады.
5. Әр топтың шешімі сынып бойынша талқыланады.
Шығарылған қорытындылар
теңестіріледі, салыстырылады.
Түсіндіру
Жинақтай білу
Дәлелдеу
Талдай білу
Абстракциялау
Салыстыру
Ойын анық
айта білу
Бақылау
Жеке тұлға, яғни оқушы
