Оқулық Алматы, 2012 Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының ҚауымдастығЫ 2



жүктеу 3,97 Kb.
Pdf просмотр
бет8/61
Дата24.12.2017
өлшемі3,97 Kb.
#5853
түріОқулық
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   61

28
 E=t
СР
–t
O
=460
S
sing– 592
S
 sin 2(Г+g),                (1.16)
мұнда, g - нақты күннің орта аномалиясы; Г - геоцентрлік 
күндік орбитаның орташа перигейлік бойлығы.
Теңестіру уақыты Астрономиялық жылнамада басылады. 
Бүкілəлемдік уақыт деп Гринвич меридианының жергілікті орта 
уақыты аталады. Бүкілəлемдік уақыт жүйесі UTО ( UNIVERSAL 
TIME) арқылы белгіленеді. 
Орташа уақыт тура астрономиялық бақылаулардан алынған, 
бүкілəлемдік уақыт UTO сияқты белгіленеді жəне полюстердің 
қозғалысы əсерінен бірқалыпсыз 1 уақыт шкаласын құрады. 
Уақыт шкаласы, полюстердің UTO шкаласына жылжыту үшін 
∆λ түзетуін кіргізу жолымен құралған, бүкілəлемдік уақыттық 
бірқалыпты шкаласын береді, UT1 арқылы белгіленеді:
  UT1=UT0+∆λ,                                (1.17)
мұнда, UT1 бүкілəлемдік уақыт ∆Т
с
 түзетумен Жердің 
мезгілдік бірқалыпсыз айналымына өзгертілген, ол үйкелудің 
қосылуынан жəне күн активтілігінің əсерінен бұрыштық жыл-
дамдықтың флуктуациясынан шақырылған. 
Гринвичтік жұлдызды уақытпен жəне бүлкілəлемдік уақыттың 
қандай да бір шкаласы арасындағы байланыс формуламен орын-
далады:
  S=S
0
+M+,0027379093M,                           (1.18)
мұндағы, S
0
- ортаңғы гринвичтік түн ортасындағы нақты 
жұлдыздық гринвичтік уақыт ( Oh бүкілəлемдік уақыт); 
М - бүкілəлемдік уақыт. S
0
 мына формула бойынша анық-
талады:
2
6 38 45.836
236.55536049
0.0929
0
h
m
s
s
s
S
d
T
N
α
=
+
+
+
,  (1.19)
мұнда, d -тəулік жəне олардың үлестері. Ол 1900 жылғы қаң-
тардың 0, 12

күнгі іргелі дəуірден басталып, гринвичтік уақыттың 
түн ортасына дейінгі уақыт; 
Т- тəуліктік аралық, 36525 сөтке бойынша юлиандық жұл-
дыздықта көрсетілген, 


29
N
а 
– тура көтерілудің толық нутациясы, ол мына формуламен 
анықталады
ε
ψ
α
cos
S
N
Δ
=
.     
1.2.2. Эфемеридтік уақыт
Эфемеридтік (құбылмалы) - ЕТ уақытының негізіне (біркел-
кі өтетін) Күннің геоцентрлік қозғалуы енгізілген. Эфемерид-
тік уақыт дифференциалдық теңдеулердегі аспан денелерінің 
қозғалысының тəуелсіз өзгерістерін сипаттайтын шкала.
ЕТ шкаласы Күннің L орташа тропикалық бойлығымен есеп-
теледі жəне ол мына формуламен анықталады. 
L=279
o
41′48.04″+129602768.13″T+1.089″T
2
,      (1.20)
Мұнда, Т - осы заманның 1900 бастап юлиандық жүзжылдық 
бойынша 36525 эфемеридтық тəулікпен есептелінеді. Эфеме-
ридтік уақыттың эталондық өлшем бірлігі үшін 1900 басталатын 
тропикалық жылдың ұзақтығы (0,12
h
 қаңтары) алынған. Бұл за-
ман ЕТ-де нөлдік шкаласын атқарады жəне сол кездегі күннің 
орта бойлығы 279
0
41׳48,04׳׳ сəйкес келеді.
Қазіргі заманда тропикалық жылдық ұзақтығы Д 365,24219879 
эфемиридтік уақытты құрайды жəне (1.20) формуласындағы Т 
коэффициентімен анықталады. Осыған байланысты қазіргі заман-
да тропикалық жылдың мөлшерін 31556925,9747 эфемеридтық 
секунд құрайды. 
Эфемеридтық секунд тропикалық жылдың жартысының 
мөл шерін құрайды 1900 заманы; қаңтар 0;12 ЕТ. Соған орай 
эфе 
меридтық секунд UT шкаласының бірқалыпты еместігіне 
бай ланыспаған, ол белгілі бір уақыттың мерзіміне байланысқан. 
Тео 
рия бойынша ЕТ-ді UT-нің кез келген мерзімінде күннің, 
айдың жəне планетаның орналасуына байланысты анықтайды, 
ол UT уақыттың жүйесінде бақылау арқылы алынған. 
Соған байланысты эфемеридтық уақыттың ΔТ түзетпесін 
мына формула арқылы анықтайды.
 
T
ET
UT
Δ =

                                 (1.21)
Іс жүзінде ∆Т түзетпесі айды бақылағандағы формула бо-
йынша анықталады:


30
 ∆Т=24,349
S
+72.318
S
T+29.950
S
T
2
+1.82144B          (1.22)
мұнда, В - Айдың флуктуациялық бойлығы (Айдың бақы-
ланған жəне есептелген бойлықтарының айырмашылығы). Ай 
қозғалысы теорияларының қайсысы қолданылғанына байла-
нысты эфемеридтық уақыттың индекстерін: ETO.ET1, ET2 деп 
ажыратады.
1.2.3 Атомдық уақыт
Атомдық уақыттың шкаласы АТ жоғарғы атомдық жəне жо-
ғары дəлділікті кварц сағаттарын пайдалану арқылы жүзеге 
асырады. Атомдық уақыттың шкаласы атомдық немесе моле-
кулярлық эталонмен анықталады жəне оның өлшем бірлігіне 
Халықаралық уақыт пен салмақ Конференциясы бекіткен, белгілі 
мерзім арасында 9192631770 тербелетін жəне цезий атомдары-
ның сəуле шашу жиілігіне сəйкес келетін атомдық секунд алынған.
Жиіліктің цезийлік эталоны бірнеше жыл аралығында 10
-10
-
10
-11
 дəлдікті, ал сутекті генератор 10
-13
 дəлдікпен уақыт с ауыт-
қуды қамтамасыз етеді. Халықаралық атомдық 1АТ уақыты 
Халықаралық Бюроның уақытымен орнатылған уақытша тірек 
координатасы болып келеді.
Жердің жасанды серіктерінде осы дəл атомдық сағаттар 
қондырылған, сондықтан да олар уақытты үлкен дəлдікпен өл-
шейді. Жердегі сигнал қабылдағыштар да осындай дəл сағатты 
алуға мүмкіндік беретін технологиямен жабдықталған. Бұл əрбір 
ЖЖС сигналдарын қабылдағыштың атомдық дəлдікті сағат рөлін 
атқаратындығын көрсетеді. 
АТ жəне UT шкалалардың келіспеуіне байланысты бүкіл-
əлемдік уақытына сəйкес шкалааралық UTC шкаласы 1АТ 
уақытымен байланысқан, бұл халықаралық радиобайланыс 
консультатциялық комитеттің шешімі бойынша 1972 жылдың 
1-қаңтарнан бері енгізілген. 
Егер UTC жəне 1АТ жүйелеріндегі сағат көрсеткішінің 
айырмашылығы 0,7 секундтан асса, онда UTC жүйесінде LS-ке 
кенет өзгертіледі, яғни 31 желтоқсан немесе маусымның 30-ында 
дəл уақыттық белгілер жіберіледі немесе енгізіледі.


жүктеу 3,97 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   61




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау