1 дәріс. Білім беру аймағындағы педагог-психологтың кеңес беру қызметі

жүктеу 0,58 Mb.

Pdf просмотр

бет	6/17
Дата	18.12.2023
өлшемі	0,58 Mb.
	#44791

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 17

Қосымша материал

4

дәріс. Психологиялық-педагогикалық диагностикалық әдістерге қысқаша шолу
Жоспары:
1.
Педагогикалық диагностика ұғымы.

2.
Педагогикалық диагностиканың сандық әдістерінің басталуы.

Педагогикалық диагностиканың сандық әдістерінің басталуын XIX ғасырдың
екінші жартысы деуге болады. Бұл кезде көрнекті неміс психологы В.Вунттың
басшылығымен дүние жүзіндегі ең алғашқы тәжірибелік психологиялық зертхана
құрылған болатын. Мұнда педагогикалық диагностика мақсатында техникалық
құрылғылар
мен
құралдар
қолданыла
бастады.
Сондай-ақ
осы
уақытқа
физикалық(денелік) және психологиялық құбылыстарының құрылуын жеделдеткен негізгі
психофизикалық заңның ашылуы жатады. Негізгі психофизикалық заң психологиялық
құбылыстарды өлшеудің мүмкіндіктерін ашты және де осы жаңалық сезімдікпайымдарды
өлшеуге арналған субьективті шкалалар дегеннің пайда болуына алпы келді. Осы заңға
сәйкес өлшемнің негізгі обьектіс адамның сезімдік пайымдары болды және де ұзақ ұақыт
бойы XIX ғасырдың соңына дейін педагогикалық диагностика сезімдік пайымдарды
өлшеумен ғана шектелді.
Адамның негізгі педагогикалық процестеріне, қасиеттеріне және жағдайларына
қатысты педагогикалық диагностиканың қазігі заманғы әдістерінің қалыптасуынң
бастапқы кезеңі ретінде XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басы деп есептеуге
болады. Бұл уақытта белсенді түрде әрі маман педагогтардың қатысуымен ықтималдар
теориясы мен математикалық статистиканың кейінірек сандық педагогикалық
диагностиканың ғылыми әдістері арқа сүйей бастаған салалары дами бастады.
Тәжірибелік мәліметтерді статистикалық өңдеудің алғашқы және екінші әдістері дәл сол
жылдары пайда болды. Алайда бастапқыда математикалық статистиканы психологияда
емес, биология, экономика, медицина секілді ғылым салаларында қолдана бастады.
Алғашқы психометриялық мекемені Англияда көрнекті ағылшын психологы Гальтон
ашқан болатын. 1884 жылы ол Антропометриялық зертхананы ашты.Бұл зертхананың
мақсаттарының бірі- адамның қабілеттері жайлы статистикалық мәліметтерді алу болды.
Бұл зертханаға келушілердің өз қабілеттерін өлшеуіне мүмкіндіктері болды және де осы
психометриялық тәжірибеден 10000 адам өтті. Гальтон психологияда статистиканы
қолданудың бастамашысы болды және де ол статистикалық әдістерді жасап шығуда көп
еңбек сіңірді. Гальтон 1877 жылы психологияда корреляция әдісін қолдануды ұсынды.
Гальтон, Пирсон және Фишер секілді математик ғалымдарды бірлесе жұмыс істеу үшін өз
жағына
тартты,сондықтан
олардың
математикалық
статистикадағы
атақтары
психолоктармен бірге жұмыс істегендіктерінің арқасында шықты.Фишер дисперсионды
анализді ойлап тапса, ал өзге ағылшын ғалымы Гальтонның замандасы Спирмен -
факторлы талдауды ойлап тапты. Бұл екеуі де өздерін психологияда математикадағыдан

10
кем емес дәрежеде көрсете білді. Психология тарихына Спирмен өзінің 1904 жылы
жарыққа шыққан «Жалпы интеллект, обьективті айқындалған және өлшенген» деген
классикалық еңбегінің арқасында енді. Г.Айзенг пен Р.Кеттель кейінірек факторлы
талдауды тұлғаның өзіне тән ерекшеліктерін психологиялық диагностикадан өткізу үшін
қолданды. Интеллектінің статистикалық тұрғыдан негізделген тесттерін француз ғалымы
А.Бине 1905-1907 жылдары құрастырып жариялады. Кейінірек өзге француз ғалымы
Т.Симонмен бірге ол осы тестті жетілдіре түскен. Бұл тест психодиагностика тарихына
Бине – Симон тесті деген атпен енді.
Өткен ғасырдың 20-шы жылдарының екінші жартысында адамның алуан түрлі
үрдістері мен қасиеттерін педагогикалық диагностикадан өткізуге мүмкіндік беретін жаңа
психологиялық, соның ішінде интеллектуалдық және жеке адамдық тесттер пайда бола
бастады. Сандық сипаттағы педагогикалық диагностикалық амалдардың ішіндегі тарихы
еңсоңғы пайда болып практикаға енгендері әлеуметтік психалогиялық байланыстылары
енді. Бұл американ психолыгы Я.Мореноның құрған социометриялық тесті және фашизм
жылдары АҚШ - қа қоныс аударған неміс психологы К.Левиннің шәкірттері мен
ізбасарлары – бір топ американ әлеуметтік психологтарының құрған көптеген өлшем
әдістемелері еді.
XX ғасырдың 50-60-шы жылдарында алуан түрлі педагогикалық диагностика
әдістемелердің негізгі көпшілігі пайда болды. Бұл педагог ғалымдардың ең көп
психометриялық белсенді жылдары еді.
Педагогикалық диагностиканың пайда болып оның жасақталуына XIX ғасыр мен
XX ғасырдың шегінде психологиялық ғылымда пайда болған жалпы дағдарыстың әсер
еткенін ескеруіміз қажет. Ол бірінші кезекте әсіресе қабілеттер, интеллект және тұлға
(жеке адам) секілді күрделі құбылыстардың дәл психодиагностикасы ғылыми тұрғыдан
негізделген амал-тәсілдердің жоқтығы мен байланысты интроспективті психологияның
кемшіліктерін айқын аңғартты. Осы тектес әдістердің жасалуы психологияның процестер,
қасиеттер және жағдайлар жөнінде ішкі ойдан туындаған және субьективті емес, дәл
айқын және обьективті білімдерді алуға мүмкіндік берді.
Мұндай ілімдер антроспекцияға толық негізделген ой қорытындысына қарағанда,
теориялық жалпылау мен практикалық ұсыныс үшін мықты негіздеме юола алды.
Нәтижеде психология лезде жаңа әрі мықты теориялармен түсіп, тек академиялық
тұрғыдан лайық қана емес, практикалық тұрғыдан пайдалы ғылымға айналды.
Педагогикалық диагностикаға негізделген қолданбалы білім салаларының соның ішінде
еңбек психологиясының, психофизиологияның, инженерлік және медициналық
психологияның, педагогикалық психологияның дамуы үшін кең мүмкіндіктер ашылды.

жүктеу 0,58 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 17