Мақалада Қазақстанға Қытай жақтан қоныс аударуының, соның ішінде еңбек көші-қонуының үрдістері зерттелген

Keywords: China, Kazakhstan, migration, Chinese migration, labor migration Кіріспе

жүктеу 0,56 Mb.

Pdf просмотр

бет	4/9
Дата	15.11.2023
өлшемі	0,56 Mb.
	#44321

1 2 3 4 5 6 7 8 9

4 46-58 (2)

Keywords:
China, Kazakhstan, migration, Chinese migration, labor migration
Кіріспе
Тарихта Қазақстанға Қытай жақтан қоныс аударуының бірнеше толқыны
белгілі. Ең ауқымдысы 1880 жылдардағы Ресей мен Цин империялары арасында
Петербург келісімі жасалғаннан кейінгі кезеңге келеді. Бұл Қытайдан Қазақстанға
көшіп келушілердің бірінші толқыны болып қарастырылады. Екінші толқын 1960
жылдардағы Қытай-Кеңес қатынастарының шиеленісу кезеңіне келеді. Жалпы
КСРО мен ҚХР арасындағы шекаралас аймақтарда белсенді көші-қон үрдістері
тұрақты жүретін. Дегенмен дәл сол жылдары саяси, экономикалық және жеке
факторлар есесінен аймақта бірнеше ауқымды трансшекаралық қозғалыстар орын
алды. Аталған екі ауқымды көші-қон толқыны нәтижесінде шекара аумағында
ҚХР-дың бұрынғы азаматтары – негізінен этникалық қазақтар мен ұйғырлардан
тұратын ерекше «анклавтар» қалыптасты.
1980 жылдардың аяғында Қытайдың Қазақстанға қоныс аударуының
үшінші толқыны басталды. 1988 жылы кеңес-қытай шекарасынан өтуге
визасыз тәртіп енгізілгеннен кейін, Қазақстанға қытайлық ұсақ саудагерлер
мен кәсіпкерлердің ауқымды ағыны келді. Посткеңестік кеңістіктегі саудагер-
мигранттардың алғашқы легі негізінен Қазақстанда туыстық байланыстары
бар Шыңжаң қазақтары мен ұйғырларынан тұрды. Кейінірек олардың қатары
ханьдықтардың өздерімен толықтырылды.
Қытайдың көші-қоны Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуына
әсер ететін маңызды факторлардың біріне айналды. Екі ел кең және жан-
жақты экономикалық ынтымақтастыққа мүдделі болды.
1990 жылдары Қытайда еңбек мигранттарының қозғалысына кедергі
жасамау туралы ішкі пайдаланыс үшін нұсқаулықтар таратылды. Қытай
Халық Республикасы Мемлекеттік Кеңесінің «Халықты жұмыспен қамту
және еңбек ресурстарын бөлу мәселесін одан әрі тұрақтандыру шаралары
туралы» қаулысы Қытайдың халқы тығыз орналасқан аймақтарынан жұмыс

49
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ Ж У Р Н А Л
&
№ 3 (75) 2022
күшін аз қоныстанған ауыл шаруашылығы аудандарына (негізінен шекаралық)
экспорттауды кеңейтуге бағытталған. Қытай билігі шығыс провинциялар
тұрғындарын, негізінен хань халқын шекара жаққа көшуге ынталандырды [1].
Қазақстанның болашақ дамуы тұрғысынан Қытай азаматтарының
елге көшіп келуіне, сондай-ақ Қытай ықпалы кеңеюінің демографиялық,
экономикалық және әлеуметтік-саяси салдарына берілген қарама-қайшы
бағалар зерттеушілердің үнемі назарында болып, қызу қоғамдық-саяси
пікірталастардың нысанасына айналды. Қытай көші-қон ағынына ресми
биліктің көзқарасы оң болғанымен, қазақстандық қоғам бұған үреймен қарады.

жүктеу 0,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9