Мақалада Қазақстанға Қытай жақтан қоныс аударуының, соның ішінде еңбек көші-қонуының үрдістері зерттелген

46
&
№ 3 (75) 2022
Ғ Ы Л Ы М И - С А Р А П Т А М А Л Ы Қ Ж У Р Н А Л
&
ҒТАМР
11.15.25
Светлана Кожирова
1
, Айша Мұқашева
2
 1
Р. Б. Сүлейменов атындағы Шығыстану институты, 
саяси ғылымдардың докторы 
(Астана, Қазақстан)
e-mail: sbako@mail.ru
 
2
Назарбаев университеті, Мемлекеттік басқару магистрі
(Астана, Қазақстан)
e-mail: mukasheva.ad@gmail.com
ҚЫТАЙ ЕҢБЕК КӨШІ-ҚОНЫНЫҢ
ҚАЗАҚСТАН-ҚЫТАЙ ҚАТЫНАСЫНА ӘСЕРІ
Аңдатпа
. Мақалада Қазақстанға Қытай жақтан қоныс аударуының, 
соның ішінде еңбек көші-қонуының үрдістері зерттелген. Қытайдың көші-
қоны – Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуына әсер ететін 
маңызды факторлардың бірі. Оған ресми биліктің көзқарасы оң болғанымен, 
қазақстандық қоғам бұған үреймен қарады. Бұл үрдістің демографиялық, 
экономикалық және әлеуметтік-саяси салдарына берілген қарама-қайшы 
бағалар зерттеушілердің үнемі назарында және қызу қоғамдық-саяси 
пікірталастардың нысанасына айналды. 
Мақалада түрлі жылдары Қазақстанда жүргізілген сауалнамалар мен 
әлеуметтік зерттеулердің нәтижелері жинақталған. Сол нәтижелердің 
негізінде Қытай еңбек көші-қонының алғы-шарттары, ағымы мен құрамы, 
сонымен қатар географиясына сараптама жасалынып, болашақта мүмкін 
салдары болжанған. Көші-қон үрдістерін талдау барысында М.Тодароның 
неоклассикалық экономикалық теориясы, О.Старк пен Э.Тейлордың 
миграцияның жаңа экономикалық теориясы, М.Пиордың қос еңбек 
нарығы теориясы және А.Паллонидің миграциялық желілер теориясы 
қарастырылды.
Жасалынған талдау Қытайдың Қазақстандағы демографиялық экспансиясы 
туралы кең тараған мәлімдемелердің негізсіз екенін айғақтайды. Дегенмен, 
Қытай экономикалық қатысуының, әсіресе Қазақстан экономикасының 
стратегиялық маңызды секторларында, бақылаусыз кеңеюі ҚХР-дан сыртқы 
заңды көші-қон ағынының жылдам және ауқымды ұлғаюына әкелуі мүмкін 
деп аталып өткен.