Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 176/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) дағы қазақ әдебиетінің шындығы  мен дамуы жайында дұрыс еңбек  С. Мұқановтың 1932 жылғы кітабы- нан кейін жазылған жоқ, зерттеу ісі  жүргізілген жоқ». Қазақ әдебиеті нің  осы дәуірін зерттеушілер олар дың  «ұлтшылдығын»,  шығармала рын- да ескілікті көксейтіндігі, төңкеріс  туғызған жаңа заманды түсінбеге- нін, соған лайық шығармалар бере  алмағанын бірінен соң бірі қайталап  айтып, оларға С. Мұқанов берген  бағаны да айта алмады. Ал зерттеуді  енді ғана қолға алып, олардың әде- биет тарихында алатын орнын бел- гілеуге кірісіп жатқандарға бұл кітап  негізгі табан тірер тірек болып, «та- рихи деректердің көзі болып қала  берері даусыз». С. Мұқановтың осы  ақын-жазушыларға заман ағымымен,  «ұлтшыл-алашордашыларға» қарсы күрестің ықпалымен және «сола- қайлықпен айтылған пікірлерін әри- не түзету керек». Бұл жолда оқулық  авторын орынсыз кінәлай бермей,  қазақ әдебиеттану ғылымы ғылыми- зерттеу әдіснамасының әлі меңгере  қоймаған, қазақ әдебиетінің тари- хын зерттеу мен дәуірге бөлу әлі  бір жүйеге түспеген, жеке ақын-жа- зушының халықтығы мен таптық  сипатын ашу басты мақсат болған  отызыншы жылдардың талап-ті- легімен қараған дұрыс болады. Қа- зақ әдебиеттану ғылымында бұл  оқу лықты әр түрлі ғылыми аспектіде  қа растырған Е. Бекенов, Т. Нұртазин,  Т. Кәкішев, Р. Бердібаевтар жеке да- рындарды бағалаудағы кемшілік те- рін ғылыми тұрғыда талдай келіп,  алғашқы монографиялық зерттеу деп  бағалайды. Қорыта айтқанда, С. Мұқанов- тың «XX ғасырдағы қазақ әдебие ті»  оқулығы ғылыми-зерттеушілік ой- пікірдің әдебиет тарихын тексеруде  тереңдей түсуіне әсер еткен, қазақ  әдебиеттану ғылымында әдебиет  та рихын дәуірге бөліп зерттеудегі  ізденісті жалғастырған, XX ғасыр  ба сындағы әдебиеттің көрнекті да- рындарының шығармашылығын тек- серуді қолға алу қажеттігін көрсетіп  берген, мектептерде әдебиет пәнін  тарихи курс ретінде жүргізілуіне бас- тама салған еңбек деген тұжырымға  келеміз.  С. Мұқановтың осы бастамасын  жалғастырып, қазақ әдебиетін оқы- туды әдебиеттің тарихи курсы жоба- сына жақындату талабымен көрін- ген, әдебиет тарихын дәуірге бөлудің  жаңа да тиімді жобаларын ұсынған  оқулықтар жазылып шыға бастады.  Солардың бірі – І. Жансүгіров пен  Ғ. Мүсірепов құрастырып шығар- ған «Көркем әдебиет жинағы» атты  хрестоматия. Бұл жинақта қазақ  әде биетінің тарихи курсына тән ғы- лыми-зерттеушілік сипат та, ақын- жазушылар өмірбаяны мен шығар- маларын талдау жұмыстары да  жоқ. 1914-1933 жылдар арасындағы  ақын-жазушылардың көркем шығар- Ре по зи то ри й Ка рГ У 194 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз