Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

дауысын, эмоционалдык көніл-күйін, кинесикасын толық бағалай алу- 
ға мүмкіндік ала апады. Не болмаса сабақ түсіндіру барысында дикто- 
фонды косып қойып, кейіннен өзі қайта тывдап көрген жағдайда да 
мұгалім өзінің көп кемшіліктерін аныктап алуына болады. Сонымен 
қатар тәжірибелі, шығармашыл ұстаздардың сабақтарына катысып, 
теледидардан дикторлардын, ораторлардың сөйлеу шеберліктерін үй- 
ренуге талпынулары арқылы да мұғалім өзінін коммуникативтік іскер- 
ліктерінін кем жактарын жетілдіре апады.
Мугалім нің хабарлау (информациялық) іскерліктерін вздігі-
нен тзрбиелеуй
Бар ақпаратты оқушыға жеткізудің түрлі тәсілдері бо- 
лады, бірақ мүғалімнің хабарлау іскерлігінің ерекшелігі - осы ақпарат- 
тарды хабарлауда әр сынып үшін ең тиімді әдістерді ұштастыра алуы.
. Мысалы, акпаратты жеткізудегі сөйлеу жылдамдығын, кейбір дыбыс- 
тардын анық айтылуын, дикциясын жақсартуды, сөздін эмоциялык 
эсерін дамытуды өздігінен үйрену үшін арнайы жаттығулар болады: 
дауыстап өлең оку, эн айту, жанылтпаштар айту, тыныс алу жаттығу- 
ларын жасап отыру қажет. Информациялык іскерлікті өздігінен тэр- 
биелеуде мұғалімнің мимика, жест, кинесика тэсілдерін дұрыс мең- 
геруі аудитория алдында сөйлеу өнерінде өте маңызды рөл аткаралы. 
Ец бастысы мұгалім оқытып тұрган сабагымен катар өз бойында кан- 
дай информациялык іскерлікті немесе нақты бір қасиетті дамытуды 
көздеп тұрганын үйлесімді ұштастыра білуін маңызды.
Мугалімнің үйымдастырушылық іскерліктерін вздігінен тэр-
биелеуі
Мұғалім өз іс-эрекеттерімен қатар оқушылардың да іс-әрекет- 
терін ұйымдастыратын тұлға. Мұғалімнің ұйымдастырушылық іскер- 
лігініц мэні - оқушыларға жасататын іс-әрекеттердін олар үшін қан- 
шалыкты мацызды екендігін түсіндіре алу, сол іс-эрекет түріне ынта- 
ландыра білу. Оқушыларды ынталандыра білу үшін мұғалімнің өзінін 
ынтасы жоғары болуы керек. Ынтаны оятудан кейін сол іс-эрекет маз- 
мұнын кызыкты етіп көрсете алу, күрделілгін бағалау, оқушылар үшін 
жақын арадағы даму аймағын аша білу маңызды. Сонымен қатар іс- 
эрекет нәтижесі бойынша кері байланыс жүргізу, барлық оқушыларды 
ортақ мақсатқа жұмылдыруға үйрену арнайы дайындықты қажет етеді. 
Бұл іскерлікті өздігінен дамыту үшін эріптестерінің өткізетін іс- 
шараларына қатысу, өткізуге көмектесу, тренинггер мен коучингтерге 
қатысу, оқушылардың арасында қызықгы ойындар мен жарыстар, көр- 
мелер, дебатгар ұйымдастыру жоспарлап, соларды өткізу арқылы мұ- 
ғалім ұйымдастырушылык іскеріліктерін дамыта алады.
5.3. 
Педагвгикалық рефлексия - өзін-взі тэрбиелеу негізи
Әр 
болашақ маманнын кәсіби дамуында оның өзіндік ой-толғаныстары, 
өмірлік мақсаттарын болжай алуы сияқты сапалар маңызды рвл ат- 
қарады. Адамның «Мен қандаймын?», «Мені басқалары калай қабыл- 
дайды?», «Мен өз қабілеттерімді толық аша алдым ба?» деген сұрақ- 
тарға жауап іздеуі рефлексиялық ұрдіс болып табылады. 
Рефлексия

(лат. сөзінен аударғанда гейехіо - өткенге сүйену, артқа көз жүгірту) -
толғану, өзін-өзі байкау, өзін-өзі тану, өзін-өзі бағалау. Сондыктан 
адамның өзін-өзі түсінуі, өзін басқапардың калай қабылдайтыны жай- 
лы өзін талдап бағалауы 
рефлексия
деп аталады.
Рефлексия - адамды, оның шеберліғін, ішкі қабілеттерін дамы- 
тудың маңызды шарттарының бірі. Рефлексияның мәні - адамның өзі- 
нің білімін, біліктілігін, қабілеттерін, карым-қатынас дағдыларын 
аныктап, бағалай алуы. Әр болашақ маманның саналы түрде өзінің 
кэсіби маңызды қасиеттерін, білім, біліктерін қорытындылауы рефлек- 
сия нэтижесінде ғана жүзеғе асады.
Осының бэрі бір күндік іс-әрекет емес, оған көп уақыт, үздіксіз 
жүйелі ізденіс қажет. Сондықтан қазіргі таңда эр маманнын кэсіби 
түрғыдан өзін-өзі тануында рефлексиялық мэдениеттің калыптасуы 
өзектене түсуде.
Рефлексиялық мэдениеті қалыптасқан маман өзінің тұлғалық 
жэне кәсіби қасиеттерін шығармашылықпен өзғерте алады. Рефлексия 
өзіндік сана, өзін-өзі үйымдастыру, өзін-өзі талдау, өзін-өзі багалау 
сияқгы кэсіби мэнді сапалармен сипатталады. Рефлексиялық дағдылар 
адамның өзіндік басқару қабілеттерін дамытуға, өз эрекеттерінің (та- 
нымдық, білімдік, қарым-катынастық) нэтижелі болуына, олардьщ өз 
жауапкершілігін арттыруға бағытталады.
Рефлексияның 
атқаратын 
қызметтері
төмендегідей 
жіктеледі:
- түлғаның эмоциялық көңіл-күй жағдайын рефлексиялауы;
- түлғаның оқу материалы мазмүнын рефлексиялауы;
- түлғаның коммуникативтік байланыстардың себеп-салдарын 
рефлексиялауы;
- түлғаның ұйымдастырушылық, басқарушылык қабілеттерін 
рефлексиялауы.
Уақыт тұрғысынан қарастырғанда 

жүктеу 5,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: