6
білім алушылар студенттік өзін-өзі басқару арқылы күрделі немесе
қызықтырушы мәселелердің талқылануына бастамашылық танытып, өз
ұсыныстарын білдіре алады.
Академиялық адалдық қағидалары білім беру процессінің барлық
қатысушыларында өз еңбегі мен басқа адамдардың еңбегіне ұқыпты және
мұқият қарауына, оқу қызметінің нәтижелерін оны жасаушының зияткерлік
меншігі деп тануына және зияткерлік меншікке сәйкес қарым-қатынастың
қалыптасуына әсер ету үшін әзірленген
Қағидалар білім беру процессінің барлық қатысушылары үшін бірыңғай
болып табылады.
7
2 Академиялық адалдық қағидаттары
Білім алушылардың жеке адалдығы мен өз оқуы үшін жауапкершілігін
жетілдіретін білім алу процессіндегі академиялық адалдығының негізгі
қағидаттары төмендегідей:
1) Адал ниеттілік – білім алушылардың жұмыстардың барлық түрлерін
адал, әдепті түрде орындауы;
2) Автор мен оның құқықтық мұрагерлерінің құқықтарын қорғауды жүзеге
асыру – бөгде адамның сөзін, ойларын дұрыс жеткізу және баға қойылатын
жұмыстарға ақпарат көздерін көрсету арқылы авторлық құқық нысаны болып
табылатын шығармаларды қорғау және авторлықты мойындау;
3) Ашықтық – білім алушылар мен оқытушылардың арасындағы
мөлдірлік, өзара сенім, ақпаратпен және идеялармен ашық алмасу;
4) Студенттердің құқықтары мен еркіндігін сыйлау – білім алушылардың
өз ойлары мен пікірлерін еркін және ашық білдіру құқығы;
5) Теңділік – әр білім алушының академиялық адалдық қағидаларын сақтау
міндеті және оларды бұзғандығы үшін бірдей жауапкершілік.
Білім алушылар студенттік адалдыққа, әсіресе зияткерлік меншік пен
түпнұсқалыққа жататын қағидалардың мәні мен маңыздылығын түсінуге
міндетті:
- зияткерлік құқықтардың көптеген түрі бар, мәселен патенттік құқық,
авторлық құқық, тауарлық белгіге деген құқық. Барлық жұмыстар, оның ішінде
музыкалық, әдебиет шығармалары, өнер туындылары заңмен қорғалған;
-
«серіктестік» пен «сөз байласу» сөздерінің арасында үлкен
айырмашылық бар. «Серіктестік» деген «бірлескен жұмысты» білдіреді, бірақ
бір адамның жұмысын көшірмелеп, оны өз жұмысы ретінде ұсынуды
меңземейді;
- түпнұсқалы жұмыс білім алушының жеке және ерекше идеяларына
негізделіп, оның тілімен жазылуы тиіс;
- басқа тұлғалардың жұмыстары мен идеяларын пайдалануға рұқсат
етіледі, бірақ алғашқы (түпнұсқалы) дерек көзінің әрдайым танылуы қажет.
Басқа адамның жұмысын өз жұмысы ретінде ұсынуға жол берілмейді.
- басқа адамдардың ой-пікірін жеткізу үшін төл сөзді пайдалану кезінде,
оны белгілеудің жалпымен қабылданған ережелерін пайдалану қажет. Сонымен
қатар, дәйексөз көзі тек ақпарат көзінде ғана емес, нақты дәйексөзде көрсетілуі
тиіс.
Университет білім алушылар мен қызметкерлердің университеттік
қоғамдастықтың мүшелері ретіндегі құқықтары мен міндеттері туралы
хабардар болуын қамтамасыз етуге қол жеткізуі қажет.
Оқытушылық құрам мен әкімшілік осы Қағидаларға қарама-қайшы
келмейтін жағдайларды қамтамасыз еткендері үшін жауапты болады, және
білім алушыларға сәйкес дәрежені меңгеру үшін көмек көрсетулері қажет.
8
Кураторлар мен эдвайзерлер білім алушыларға осы Қағидалардың
шеңберіндегі құқықтары мен міндеттері туралы кеңес беруге, орнатылған
тәртіптің сақталуын қадағалауға міндетті.
Білім алуышылар өз жұмыстарын бағалау кезінде әділдік пен тең
құқықтыққа сенуге тиісті.
Білім алушылар өз жұмыстарын орындау кезінде ғылыми әдептілік
қағидаттарын сақтауға міндетті.
Дәйексөз алудың негізгі қағидаттары.
«Мирас» университетіндегі білім алу процессіне қатысушылар дәйексөз
алу ережелерін сақтау келесі үшін қажетті екендігін мойындайды:
- басқа тұлғалардың жұмысына құрмет білдіру;
- оқырманға осы жұмысқа әсер еткен өз ойларын бөгде адамның
ойларынан ажыратуға көмектесу;
- оқырманға бұл немесе басқа дереккөздерге сүйену қаншалықты
ақталғандығын тексеру мүмкіндігін ұсыну;
- оқырманға пайдаланған дереккөздерге қайта сүйену мүмкіндігін ұсыну;
- өткізілген зерттеудің академиялық тұрғыдан сауатты және құрметке
лайық екендігін көрсету;
- автордың сенімді дереккөздерін пайдаланып, оларды критикалық
тұрғыдан бағалай алатындығын көрсету;
- шынайы және беделді білімдер мен идеяларға сүйену;
- өздігінен қорытынды шығара алатындығын білдіру.
Академиялық адалдықтың артықшылықтары:
- уақытты тиімді басқаруға, басымдылықтарды дұрыс қоюға, ұйымшылдық
пен тиімділікке үйретеді;
- көшіріп жазу кезінде меңгерілмейтін берік білімдер мен дағдыларды
қамтамасыз етеді;
- бүкіл өмірге әдептілік нормаларын орнатуға жәрдемдеседі;
- білімдердің теңдей, әділ бағалануын жүзеге асыруға әсер етеді;
- жетістіктер сезімін сыйлайды.
Академиялық адалдықтың сақталуын бақылау білім беру процессінің
барлық қатысушалыры үшін міндетті болады.
Білім беру қызметінің сапасы мен академиялық адалдықтың сақталуын
мониторингілеудегі маңызды орынды ішкі аудит алады.
Аудит қызметі бақылаушы қызмет болып табылады, ол Сауалнама алу мен
арыздар мен шағымдар түріндегі кері байланыс арқылы барлық білім беру
процесстерінің орындалуы мен білім беру деңгейін бағалау бойынша тұрақты
түрде сауалнама жүргізуді жүзеге асырады. Аудит шеңберінде сонымен қатар
Тіркеуші кеңсесі қызметкерлерінің бақылаушылар ретінде курстық және
дипломдық жұмыстарды қорғауға қатысуы жүзеге асырылады, тест түріндегі
емтихандарға тестілеу орталығының қызметкерлері қатысады.
