100
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ
ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
Мұғалімдер мен
мамандандырылған қызметкерлер
құрамының демографиялық
деректері
Сауалнама жүргізу, жалпы алғанда, Қазақстанның
4 өңіріндегі 40 мектептегі (балалардан сұхбат алу
мен сауалнама жүргізілген мектептердегі) 917
мұғалім мен мамандандырылған қызметкерлер
құрамын қамтыды. 4.1-кесте 917 мұғалім мен
мамандандырылған қызметкерлер құрамын
қамтитын толық іріктеменің демографиялық
деректерін ашады.
Өңірлер бойынша, мұғалім мен
мамандандырылған қызметкерлер құрамының
көп бөлігіне 2,3 және 4-өңірлерде сауалнама
жүргізілді, себебі осы өңірлердің әрқайсысында
1-өңірмен салыстырғанда мектеп көбірек бол-
ды (2.1-кестені қараңыз). Іріктемеге ауылдық
мектептер көбірек қамтылғандықтан, тиісінше
сауалдамаға қалалық мектеппен салыстырғанда
(46,4%) ауыл мектептерінің оқытушылары мен
мамандары көбірек қатысты (53,4%).
4.1-кесте. Мұғалімдер мен
мамандандырылған қызметкерлер
құрамының демографиялық деректері
Толық іріктеме
N = 917
n
%
Облыс
1-өңір
102
11,1%
2-өңір
352
38,4%
3-өңір
229
25,0%
4-өңір
234
25,5%
Қалалық/ауылдық аудандар
Қалалық аудандар
426
46,4%
Ауылдық аудандар
491
53,4%
Мектептің қызметкерлер құрамының мәребесі
Мектеп мұғалімі
748
81,6%
Мамандандырылған қызметкер
169
18,4%
Жынысы
Әйел
802
87,5%
Еркек
115
12,5%
Жас санаттары
20-29 жас
270
29,4%
30-39 жас
230
25,0%
40-49 жас
233
25,4%
50-59 жас
166
18,1%
60-69 жас
18
2,0%
Мектептегі
жұмыс өтілі
1-5 жыл
262
28,5%
6-10 жыл
159
17,3%
11-15 жыл
109
11,9%
16-20 жыл
125
13,6%
21-25 жыл
92
10,0%
26 жыл және одан астам
170
18,5%
Білім берудің ең жоғарғы деңгейі
Орта білім беру
40
4,4%
Кәсіптік-техникалық білім беру
48
5,2%
Толық емес білім беру
49
5,3%
Аяқталған білім беру
780
85,1%
4.1-сурет.
Оқытушылар мен мамандандырылған
қызметкерлер құрамының білім деңгейі
мұғалімдер
мамандандырыл-ан
қызметкерлер құрамы
Орта білім
Кәсіптік-
техникалық
білім
Аяқталма-
ған
жоғарғы
білім
Аяқталған
жоғарғы
білім
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0
4.1-кесте сауалдама жүргізілген мектеп
қызметкерлерінің
арасында басым бөлігін мек-
теп мұғалімдері қарағандығын (81.6%); тек
18,4%-ы мамандандырылған қызметкерлер
құрамынан (яғни, мектеп меджұмысшылары,
мектеп психологтары, әлеуметтік педагогтер және
101
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
полиция мектеп инспекторлары/күзетшілер)
тұрғандығын көрсетеді. Бұған қоса оқытушылар
мен мамандардың көпшілігі әйелдер (87,5%);
тек 12,5%-ы ғана еркектер болған. Оқытушылар
мен мамандардың жасы 20-дан 64 жасқа дейін
ауытқиды, оның өзінде орташа жас 38 жасты
құрады. Талдау шеңберінде жас ерекшелігі бой-
ынша
топтар құрылды, олар 20-29 жас, 30-39
жас және 40-49 жас ерекшелігі бойынша топ-
тарда мұғалімдер мен мамандандырылған
қызметкерлер құрамының саны бірдей дерлік
болғандығын көрсетеді. 50-59 жас және 60-69
жас ерекшелігі бойынша топтарда мұғалімдер
мен мамандандырылған қызметкерлер құрамы
азырақ ұсынылды.
Мұғалімдер мен мамандандырылған
қызметкерлер құрамы іріктемесінің мектептегі
жұмыс өтілі 14,3 жыл орташа көрсеткішімен
1-ден 40 жылға дейінгі аралықта ауытқиды.
Мұғалімдер мен мамандандырылған
қызметкерлер құрамының мектептегі жұмыс
өтіліне байланысты санаттары құрылып, 4.1-ке-
сте 25,8%-ның мектепте кем дегенде 1-ден 5
жылға дейін, 17,3%-ның 6-10 жыл, 11,9%-ның
11-15 жыл, 13,6%-ның 16-20 жыл, 10%-ның
21-ден 25 жылға дейін және 18,5%-ның 26 жыл-
дан артық жұмыс істегендігін көрсетеді.
Білім беру
деңгейі тұрғысынан алғанда, 4,1-ке-
сте мұғалімдер мен мамандандырылған
қызметкерлер құрамының басым бөлігінің
аяқталған жоғарғы білімі (85,1%) бар екендігін
көрсетеді. Мұғалімдер мен мамандардың
4%-5%-дайының тек орта білімі, кәсіби
техникалық білімі немесе аяқталмаған жоғарғы
білімі бар екендігін көрсетеді. 4.1-сурет
мамандандырылған қызметкерлер құрамымен
салыстырғанда (68,0%) мұғалімдердің аяқталған
жоғары білімінің көбірек болғанын көрсетеді:
мамандандырылған қызметкерлер құрамының
көбінесе орта білімі,
кәсіби-техникалық білімі
мен аяқталмаған жоғарғы білімі болған.
Балалардың мектепті қабылдауы
Оқытушылар мен мамандандырылған
қызметкерлер құрамына балалармен қиындықты
және мектеп ресурстарының жеткіліксіздігі мен на-
шар еңбек шарттарын қоса алғандағы мектептегі
4.2-кесте. Мұғалімдер мен мамандандырылған қызметкерлер құрамының мектепте бетпе-
бет келетін қиындықтары
Толық іріктеме
N = 917
n
%
Балалармен байланысты қиындықтар
508
55,3%
Балалардың мінезінен
туындайтын қиындықтар
369
40,2%
Балалардың мінез-құлқының нашар болуы
145
15,8%
Балалар арасындағы ұрыс/төбелес жағдайлары
79
8,6%
Балалар тарапынан оқытушыларға немесе мамандандырылған қызметкерлер
құрамына құрметпен қарамау
69
7,5%
Балалардың оқытушылар мен мамандарға агрессиялық қарым-қатынасы
40
4,4%
Балалардың ата-аналарымен байланысты қиындықтар
283
30,8%
Мектеп ресурстары және еңбек жағдайы
391
42,5%
Төмен жалақы
224
24,4%
Сыныпта оқушының көп болуы
99
10,8%
Ресурстардың жетіспеушілігі және нашар еңбек жағдайы
74
8,1%
Мектеп директоры мұғалімдер мен мамандандырылған қызметкерлер құрамына
қолдау көрсетпейді
44
4,8%
Кейбір мұғалімдер
балаларға тым қатал
35
3,8%
Мектеп мұғалімдерінің жетіспеушілігі
34
3,7%
Мектептегі жағдайдың нашар болуы
30
3,3%
