47
Математика сабақтарында өзіндік жұмыстар жаңа материалды үйренуге
дайындық жасауда, жаңаша түсініктермен таныстыруда, оқу мен дағдыларды
нығайтуда, сондай-ақ білімдерді бақылауда жүзеге асырылады.
Өзіндік жұмыстарды шартты түрде екі түрлі көріністе ұйымдастыру
мүмкін:
1. Сабақ процесінде ұйымдастырылатын өзіндік жұмыстар. Оған: 1)
сабақта шешілетін мысал мен мәселеге ұқсас болған, шарттары да бірдей,
бірақ шартындағы сандармен немесе әріптерімен ерекшеленетін
тапсырмалар өзіндік жұмыс ретінде беріледі. 2) тест немесе жазба жұмыстар
өткізу. 3) өтілген тақырыптар бойынша үлестірмелі қағаздарға жазылған
тапсрмаларды орындату. 4) тақтада тапсырмалар орындау, т.б.
2. Сабақтан тыс орындалатын өзіндік жұмыстар, яғни үй жұмысы.
Үй жұмысы – оқушылардың сабақтан тыс уақытында өзіндік, жеке
жұмыстарын ұйымдастырудан тұрады.
Үйге тапсырма беруде төмендегілер есепке алынуы қажет:
1) үйге берілген тапсырмалар оқушылардың білімі мен күшіне сай келуі
тиіс. Ол сабақта орындалатын тапсырманың басқаша түрі болып, оны
көпшілік оқушылар орындай алатын болуы тиіс. Үй жұмысы үшін оқытушы
тақтада үлгі көрсетуі керек;
2)Үйге тапсырманы жүйелі түрде беру тиіс;
3)Үй тапсырмасының көлемі математика сабағында орындалатын
жұмыстың 30-40%-нен аспауы керек;
4) барлық үй жұмысын да оқытушы тексерген болуы керек;
5) үй тапсырмасының көрінісі, орындалуы, талаптары түрліше болуы
қажет;
6) үй жұмысын жеке орындатыуға қол жеткізу тиіс.
Бақылау сұрақтары
1. Оқушылардың өзіндік жұмысы дегенде нені түсінесіз?
2. Өзіндік жұмыстың түрлерін айтыңыз.
3. Сабақ және сабақтан тыс болған өзіндік жұмыстар қалай орындалады
дегенде нені түсінесіз?
4. Өзіндік жұмыстарды көрнекі құралдарды пайдалануды айтыңыз.
Оқытуды ұйымдастыру
Оқытудың қалыбы – бұл оқушылардың оқу-білу қызметін түрлі
жағдайда (сыныпта, жүзеге асыруда, т.б.) өткізілуіне орай, оқытушының
тәрбиелік оқыту процесінде пайдаланылатын етіп ұйымдастыру болып
табылады.
Бастауыш
сыныптарда
математиканы
оқытудың
ұйымдастыру
қалыптары, үй тапсырмаларын жеке орындау, оқушылардың жеке топ
немесе топ болып ж.ұмыс атқаруы, экскаурциялар, сынптан тыс болған
жұмыстардан тұрады.
Оқу бағдарламасы МБС негізінде бекітілген мемлекеттік құжат болып,
оның орындалуы мәжбүри болып саналады. Бастауыш сыныптар табиғи–
48
математикалық білім мемлекеттік стандарт талаптарының оқушылар
жағынан орындалуы олардың қажетті білімдерді, біліктілік пен дағдыларды
иелеуіне, білім алуына жақсы қатынаста болуының қалыптасуына көмек
береді:
а) оқушыларды айналадағы табиғи жағдайға сәйкестендіру, жаңа
әлеуметтік статустағы оқушыны қалыптастыру;
ә) қызметтің алуан түрлерін: оқу, еңбек, қатынасты иелеу;
б) өз-өзін бақылау және бағалауда рейтингді анықтауға үйрету;
в) белгілі жалпы табиғи–ғылыми қабілеттің белгіленген деңгейі және
оның кейінгі дамуының сипаттамасы.
Сонымен
бастауыш
сыныптар
табиғи–математикалық
білім
стандартының оқу-білім процесіне енгізілуі оқу пәндеріне тиісті табиғи-
ғылыми білім, дағды және біліктіліктерді ғана емес, тұлғаның белгілі негізгі
қызметінің жиынтығы еңбек, оқу-білу, коммуникативтік-ақылақтық және
дене құрылымына сай келетін қасиеттердің қалыптасуын да қамтиды.
Сынып – сабақ жүйесі 300 жылдан бері бар. Сабақта оқушылар тек оқып,
білім алмай, топпен жұмыс істейді, қатынас жасау қағидаларын үйренеді
және әрқайсысы жеке үйреніп жатқан затқа, бір-біріне, оқытушыға өздерінің
жақсы қатынасын білдіреді.
Тақырып бойынша жоспарлаудың негізінде оқытушы әрбір сабаққа
жұмыс жоспарын түзеді.
Заманалық математика сабақтарында тәлімдік, тәрбиелік және санасын
дамытуға тиісті тапсрмаларды орындайды.
Дәптер, өлшеу құралдары және өлшеу ережелерімен жұмыс жүргізу,
тақтада жәна дәптерде сызбалар сызу, жылдам жазу және оқу, бір-бірін және
өзін-өзі бақылау іскерлігін сіңдіру, т.б.
«Бір таңбалы сандарды ондықтан өтіп қосу» тақырыбын үйренуде
жалпы білімдік тапсырмалардың жүзеге асырылуына тиісті мысалды алайық.
Осынша қосамыз, кейін қалғанын қосамыз, есептеймін: 9-ға 1-ді
қоссақ 10 болады, және 1-ді қосамыз, 11 болады.
Тақтада мысалдар берілген:
19+2 39+2 19 + 2 26 + 7
29+2 49+2 / \ / \
1+1 4+3
Оқытушы: «осы өрнектерде жоғарыдағы тәсілді қолданыңдар», –деп
тапсырма береді.
Сосын мынадай мысалдар берілед:
109+2 119+2 129+2 139+2 149+2 т.б.
Оқытушы сабақта пайдаланатын тәсілдерді осы мысалмен толық көріп
шығылады.
Тақырып: 68:4 түріндегі бөлуді түсіндіру.
Бұл кестеден тыс бөлу жағдайы.
Теориясы: 68:4=(40+28):4=40:4+28:4=10+7=17.
49
Түсіндіру төмендегі тәсілдермен талқыланып, жүргізіледі:
1) догматикалық әдіс;
2) евристикалық әдіс;
3) зерттеу әдісі (проблемалы әдіс);
Бірге жұмыс істеу қызметтің белсенденуіне жәрдем береді, оқушыларда
өзара бақылау жүргізу және өзара жәрдем беру сапасын қалыптастырады,
тәрбиелік міндетті орындайды.
Тәрбиелік міндеттердің атқарылуында кейбір тәрбиелік жағдайлары
емес, бүкіл оқу процесі: білім мазмұны, оқу жұмысы әдістері, сабақтың
жақсы ұйымдастырылуына көмек беруді ұмытпаған жөн.
Сабақтың негізгі дидактикалық мақсаты бойынша бөлу негіз етіп
алынады:
1) жаңа білімдерді меңгеру сабағы, мұнда оқушылар жаңа түсініктер,
есептеу тәсілдері, жаңа түрдегі мәселелердің шешілуі, фигуралардың жаңа
қасиеттері және сандарымен танысып шығады;
а) оқу және біліктіліктерді меңгеру сабағы;
ә) білімдерді топтап қолдану сабағы;
б) өтілгендерді қайталау, жалпыландыру және жүйеге салу сабағы;
в) білім, оқу және біліктіліктерді тексеру, бағалау;
г) аралас сабағы, мұнда бірнеше дидактикалық мақсаттар болып,
олардың бәрі де маңызды саналады.
Сабақ төмендегі негізгі бөліктерден тұруы мүмкін:
Аралас сабақтың жоспары
Уақыт
№
Құрамдық бөлік
1-1,5
минут
I
Құрамдық бөлік. Мақсат: жұмыс жағдайын
жарату
7-10 минут II
Үй тапсырмасын тексеру: сұрау, дидактикалық
материалдармен форнтал жұмыс істеу, сралас
сұрау
15-20
минут
III
Жаңа
білім
беру,
жаңа
материалды
талқылау(сұхбат, әңгіме, лекция, оқулық және
дәптермен жеке жұмыс жргізу)
5-15 минут IV
Жаңа матриалды нығайту, бұрын өтілген
материалды
қайталау,
жаттығулар,
дидактикалық ойын элементтері.
5 минут
V
Үй тапсырмасы, оның маңызы, орындау тәсілі
мен байланысы, пәнаралық байланыстылығы.
2 минут
VI
Сабақтың аяқталуы.
Үй тапсырмасын тексеру сабақтың мәжбүри басқышы болып табылады.
Жаңа білім беру. Сабақтың бұл басқышы мектеп оқушыларының білім
мен біліктіліктерін қалыптастыру және дамытумен байланысты. Аталмыш
басқыш кейбір бөліктерге бөлінеді:
а) жаңа материалды үйренуге дайындық;
Достарыңызбен бөлісу: |
