Зерттеушілік
жобаларды
орындау
барыснда
балалар
ақпаратты
жинау
жəне
талдау
əдістерінқандайда бір ғылым саласында қолданылатын экспериментті жүргізу əдістерін меңгереді.Балаларға
қосымша білім беретін мекемелерде оқушылардың зерттеушілік жобалары нəтижесі ғылымжəне
практикалық мəнге ие мəселелерге қатысты өткізіледі.
Балаллардың шығармашылық жəне қолданбалы жобалары өнер немесе техника саласында нақты
өнім жасауға бағытталған.
Өнер
саласындағы
балалардың
шығармашылығын
жобалары
қоғамдық
бағытта,өйткені
шығармашылық өнімі белгілі бір көрермендер үшін жасалады.Шығармашылық қолданбалы шаралар
коммерциялық сипатта яғни жасалған өнімді басынан бастап сатуға бағытталуы мүмкін.Мұндай жоба тек
оқу-тəрбие міндеттерін ғана емес,балаларға білім беру мəселесінің эканомикалық міндеттерді шешуге
мүмкіндік береді.Балалар жобалары пəндік аймақта менозапəндік жне пəн болуы мүмкін.Индивидуалды
жобалардың орындалуындада оқу тобының ішінде қатынас болалды.Біріншіден əрбір индивидуалъды яғни
жеке жоба ортақ мəселенің алтерънатифті шешімдерінің бірі болып табылады.Екіншіден жобаны орындау
барысында стихиялық түрдегі кооперация болуы мүмкін.Жобаның орындалуының кез-келген кезінде
ұжымдық талқылау жүреді.Өйткені олардың негізінде бір алгаритм жатыр.Жобалар педагог жағынан
басқару сипатына қарай өзгешеленеді.
Сонымен қатар жүзеге асыру ұзақтығына қарайда өзгешеленеді.Ол қысқа мерзімді жəне ұзақ
мерзімді болады. Балаларға қосымша білім беретін мекеме тəжірибелерінде жобалау əдісін қолдануға келесі
талаптар қойылады. Бірінші талап – зерттеушілік жəне шығармашылық жоспарда мəселенің болуы.
Мəселенің шешілуінің объективті мəнділігі елеулі болмауы мүмкін, бірақ міндетті түрде балалар
үшін оның субъективті мəні болуы керек.
Екінші талап – күтілетін нəтижелердің практикалық жəне теориялық мəнділігі болып табылады.
Үшінші талап – балалардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру мүмкінділігі.
Бұл балаларда қажет білімін жəне біліктердің болуымен, физиологиялық жəне психологиялық
қауіпсіздік жағдайының сақталуымен ақпарат көздерінің қол жетерліктей болуы, материал, құрылғылардың
болуымен байланысты.
Төртінші талап – аралық нəтижелерді көрсете отырып жобаның мазмұнды бөлігінің кезеңдерге
құрылымдануы. Жобамен жұмыс бірнеше кезеңдерде жүзеге асырылады.
Біріншісі – ізденіс. Оның негізгі қызметі- жобаның мақсаты мен міндетін анықтау. Бұл кезеңде
ізденіс пен мəселені қалыптсатыру жүзеге асады. Мəселені педагог меңгерілетін тақырып шеңберінде
береді. Ал бала ақпаратты алдын- ала жинақтау жəне талдау барысында ұсынады. Ол үшін балалар келесі
сұрақтар қатарына жауап беруі керек. Мен не істегім келеді? Неге мен мұны істегім келеді? Менің
жұмысымның нəтижесі не болады? Осы сұрақтарға жауап бере отырып бала мəселенің субъективті мəнін
ұсынады, алда тұрған іс- əрекеттің мақсаты мен міндеттерін нақтылайды.Бұл көлемді жəне нақты түрде
жобаның тақырыбын қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Жобаның мақсаты анықталғаннан кейін ол міндеттерде, аралық мақсаттарда нақтыланады. Олардың
орындалуы түпкі мақсатқа жетуге жеткізеді.
Екінші кезең – келешек жұмысты жоспарлау. Бұл кезеңде балаларға келесідей сұрақтар қойылады.
Ұсынылған тақырыптардың шешімі қандай? Олардың əр біреуін қанша уақытта шешу керек? Əр міндетті
шешу кімге жүктеледі? Жұмыстың əр кезеңін орындау үшін қандай материалдар мен құрылғылар
қолданылады? Əр кезеңге кімнің көмегі керек жəне оны қалай алуға болады? Əр кезеңнің нəтижелері мен
түсінікті нəтиже қалай ұсынылады? Жоспарлау кезеңі анықталғаннан кейін келешек жұмыстың жобасы
жасалады. Онда мақсаты мен орындалу кезеңдерінің барлығы сипатталады. Зерттеушілік жобалауды əдетте
жасөспірімдік жастағы балалар орындайды. Бұл жерде жүргізілетін зерттеудің жоба жоспарының
орындалуы орынды. Мұнда болжам, қолданлатын əдіс, бақылау жəне эксперимент жүргізу графигі, аралық
жəне түпкі нəтиженің ұсынылу формасы көрсетіледі.
Жоспарлау кезеңінде жобаның түпкі нəтижесіне қойылатын талаптар жасалады. Ол қалай жасалуы
керек, қандай критериялармен бағаланады Бұл талаптарды педагогтың өзі өңдеуі немесе ұжымдық талқылау
кезеңінде өңделуі мүмкін. Индивидуальді немесе топтық жобаларды тəжірибелік жүзеге асырмас бұрын
оларды аудитория алдында қорғағаны жөн. Қорғау процедурасы кірістіреді:
-
жобаны жасаушы адамның қысқаша жоба жөнінде сипаттама беруі;
-
жарияланған жұмыстың орындалуы мен нəтижесіне жауапты адамдарға заттық символдар беру;
-
үшінші кезең – практикалық (техникалық) – жобаның кезеңдік орындалуы, аралық нəтижелердің
бағалануы, жұмыс барысын талдау, қажет түзетулер енгізу.
Ол педагогпен жеке кеңес сериясы немесе дөңгелек стол түрінде ұйымдастырылуы мүмкін.
Балалармен жоба əдісін пайдаланудың өз ерекшелігі бар. Кіші мектеп жасындағылардың жобалық іс-
əрекетін ұйымдастыру əдісін Т.В.Цветков өңдеді. Ол жоба əдісі мен ұзақ сюжетті – рольдік ойынның синтезі
ретінде көрінеді.
Жасөспірімдер үшін жобаның іс- əрекетті ұйымдастырылудағы маңызды кезең- жарысу т.б. Балаларға
қосымша білім беретін меемелерде «Идея жəне іс биржасы» əдісі қолданылады. Ізденіс кезеңі мүмкін
жобалар жөнінде идеяларды жинақтау идеялар тематикасы, іс - əрекет түріне қарай топтастырылады,
олардың «құны» - өзектілігі жəне орындалу қиындығы анықталады.
