тіктөртбұрыштың екі осі симметриясын жақсы қабылдайды, сондай-ақ
тікбұрышты диагоналі бойынша бөлінуін.
Үшбұрыш - қозғалыс, даму, жылдамдықпен ассоциацияланатын ең
динамикалық, тұрақсыз пішін. Бұл геометриялық фигуралардың ең
көрнектісі, өткір бұрыштары бар суретке көп көңіл бөлінеді. Сонымен қатар,
үшбұрыш - ең сүйкімсіз фигура, сондықтан жарнамада және графикадағы
үшбұрышты пішіндер, әдетте, көрерменнің назарын аудару үшін, ода
абыржуды тудыру үшін пайдаланылады
.
Ең жағымды ассоциацияларды шеңберлер мен сопақшалар туындатады.
Шеңбер жеңіл, салмақсыз нәрсемен ассоциацияланады, бірақ сонымен қатар
теңдестірілген, бірақ шаршыға қарағанда, бұл тепе-теңдік физикалық
тұжырымдамасындағы «тұрақсыз тепе-теңдік» жақын. Дөңгелек жабық,
геометриялық нақты, бірақ сонымен бірге біраз көмескі фигура болып
қабылданады. Шеңберлерге даралық жетіспейді деп айтуға болады. Сонымен
қатар, шеңбер көптеген ежелгі халықтардың нышандарында кездеседі, және
онымен барлық жерде аспан, күн, ғарыш нышандары байланысты.
Ассоциативті байланыстар бойынша шеңберге жақын - сопақша – ол толық,
жабық кеңістіктің символы, бірақ шеңберден әлдеқайда динамикалық.
Сопақша, шеңбер сияқты, назар тартпайды, сондықтан шеңберді немесе
сопақты жарнамалауда жиі өте айқын емес және басқа фигуралармен
біріктірілген күйде пайдаланады.
Осылайша, қарапайым геометриялық пішіндерге негізделген экспрессивті
және танымдық композициялар жасауға болады.
МАТЕРИАЛДЫҚ КОМПОЗИЦИЯСЫ
Композиция (латын compositio) ойлап табу, құрастыру, байланыс,
салыстыру дегенді білдіреді. Барлық осы мағыналар композицияның қазіргі
заманғы түсінуінде белгілі бір жолмен кездеседі, өйткені біз композиция
туралы айтатын болсақ, біз әрдайым тұтастықтың қандай да бір түрін
білдіреміз,
элементтер
арасындағы
байланыстар
жүйесі
арқылы
гармоникалық бірлікке әкелетін қайшылықтарды қамтитын күрделі
құрылымның болуы
.
Композицияның қағидалары Композицияның негізінде келесі қағидалар
жату керек: ұйғарым, бірлік, үстемдік (басты және бағынышты), тұтастай
алғанда
бөліктерге бағыну, теңгерім мен үйлесім.
Мақсаттылық қағидасы. Бұл композиция негізінде белгілі бір мәселе
жатқанын білдіреді. Егер дизайн және қолданбалы өнер туралы айтатын
болсақ, онда мәселе әрқашан функционалдылық тұжырымдамасымен
байланысты, яғни кез-келген дизайнерлік шешім бірінші кезекте объектіні,
оның өндірісінің технологиясын ескеріп, пайдалануды жеңілдету керек, және
басқа да, оның ішінде эстетикалық мәселелерді
де шешу керек.
16
1.3.