Отраслевое. 18. 01. 18. indd

9

3.8.  Жұмыс  берушінің  бастамасы  бойынша  сайланбалы 

кәсіподақ  органдарының  төрағасы  мен  мүшелерінің  негізгі  жұмысынан 

босатылмайтын  мүшелерімен  бас  тартуы  заңды  тұлғаны  тарату  немесе 

жұмыс  берушіні  тоқтату  жағдайларын  қоспағанда,  олардың  кәсіподақ 

ұйымының  мүшесі  болып  табылатын  негізделген  қорытындысын  ескере 

отырып, еңбек шартын бұзудың жалпы тәртібіне сәйкес рұқсат етіледі.

Кәсіподақ  органының  бастығы  (төраға)  негізгі  жұмысынан 

босатылмаған,  заңды  тұлғаны  тарату  немесе  жұмыс  берушінің  қызметін 

тоқтату  жағдайларын  қоспағанда,  жоғары  кәсіподақ  органының  дәлелді 

қорытындысынсыз  жұмыс  берушінің  бастамасы  бойынша  босатылуы 

мүмкін емес.

3.10.  Кәсіптік  одақтарға  жататындар  Қазақстан  Республикасының 

заңдарымен  кепілдендірілген  азаматтардың  әлеуметтік-экономикалық, 

саяси,  жеке  құқықтары  мен  бостандықтарының  шектеулері  мен 

артықшылықтарын тудырмайды.

3.11.  қызметкердің  кәсіподаққа  мүшелігі  болуы,  оған  кіру  немесе 

шығуына  байланысты  жұмыс  берушінің  бастамасы  бойынша  жұмысқа 

қабылдауда,  жұмысты  насихаттауда  кемсітушілікке,  сондай-ақ  еңбек 

шартын тоқтату тыйым салынады.

3.12. Кәсіподаққа кіруге, одақтан шығуға және басқа бірлестіктерге 

қосылуға  немесе  кәсіподақты  өз  еркімен  таратуға  мәжбүрлеу  үшін 

адамдарды  қорқыту  немесе  басқа  да  заңсыз  әрекеттерге  ықпал  етуіне 

тыйым салынады.

3.13. Кәсіподақ органдарына сайланған кәсіподақ қызметкерлерінің 

жұмыс  уақыты  жалпы  және  арнайы  жұмыс  өтіліне  Қазақстан 

Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен енгізіледі.

3.14. Кәсіподақ ұйымы органына сайланған бос жұмыс уақытында 

жұмыс  істейтін  бос  жұмысшылар  ұйымның  ұжымдық  шартына  сәйкес 

әлеуметтік кепілдіктер мен жеңілдіктерді, сондай-ақ басқа қызметкерлерді 

пайдаланады.

3.15. Жұмыс берушілер:

- кәсіподақтың және оның ұйымдағы құрылымдық бөлімшелерінің 

заңмен бекітілген құқықтары мен кепілдіктерін сақтайды;

- Кәсіподақтардың өкілдері, олардың филиалдары мен өкілдіктері, 

Кәсіподақтардың басқа (аумақтық) ұйымдарының Кәсіподақтар мүшелері 

мен  олардың  жұмыс  орындары  белгіленген  тәртіпте  осы  Келісімде 

көзделген  міндеттемелерді  орындау  үшін  жұмыс  істейтін  ұйымдарға 

баруына кедергі жасамайды;

10

- Тараптардың келісімі бойынша жұмыскерлер мен олардың отбасы 

мүшелерінің  демалысы  мен  денсаулығын  жақсарту  үшін  материалдық 

ресурстар, техникалық жабдықтар және жылжымайтын мүлік Кәсіподақтар 

үшін тегін пайдалануға беріледі;

-  Кәсіподақ  мүшелерінің  мүддесі  үшін  кәсіподақтар  шақыратын 

съездерде  (конференцияларда),  сондай-ақ  олардың  пленумдарының, 

президиумдардың жұмысында делегаттар ретінде қатысуы үшін ұжымдық 

шарттар және келісімдерде көзделген мерзімдерде және тәртіпте кәсіподақ 

органдарының мүшелерін негізгі жұмысынан босатады;

-  Кәсіподақ  органдарына  сайланған  лауазымға  сайлануына 

байланысты,  қызметтен  кеткен  күннен  бастап  бұрынғы  жұмысына 

(лауазымына) немесе ол болмаған жағдайда сол ұйымдағы басқа балама 

жұмысқа (лауазымға) байланысты жұмыстан шығарылған адамдарға;

-  кәсіподақ  ұйымының  органдарына  сайланған  кәсiптiк  одақтың 

қызметкерлерiн, ұжымдық шарттарда тиiстi ережелердiң болуы жағдайында 

ұйым  қызметкерлерiне  берiлген  әлеуметтiк  және  еңбек  құқықтары  мен 

жеңiлдiктерiн ескере отырып бередi;

-  Кәсіподақтар,  олардың  филиалдары  мен  өкілдіктері,  бастапқы 

ұйымдарға  алдын-ала  кеңестер  өткізу  үшін  бос  үй-жай  беру,  сондай-ақ 

ақпаратты жалпыға қолжетімді жерде орналастыру мүмкіндігін жасайды;

-  кәсіподақ  мүшелеріне  жұмыс  уақытында,  кәсіподақ  жарғысында 

айқындалған  мерзімде  және  ұжымдық  келісімдерде  белгіленген  тәртіпте 

еркін жиналыс өткізу құқығын бере алады;

-  осы  Келiсiмдi  өнеркәсiп  ұйымдарына  енгiзу  үшiн  жағдайлар 

жасауға, ұсыныстарды қарайды, кәсіподақтар өкілдерінің атынан кәсіподақ 

ұйымдары  қызметкерлерімен  келіссөздер,  консультациялар  жүргізеді 

және ұжымдық шарт жасайды, сондай-ақ Кодексте көзделген тәртіп және 

жағдайларда басқа да міндеттерді орындайды;

-  Кодекстің  және  ұжымдық  шарттың  талаптарымен  айқындалған 

жағдайларда  кәсіподақтың  пікірін  ескере  отырып,  еңбек  заңнамасының 

нормаларын қамтитын жергілікті нормативтік актілерді бекітеді;

-  қызметкерлерге  осы  салалық  Келісімнің  болуы  туралы  хабарлау, 

оларды  ұжымдық  шартқа  және  оның  қосымшаларына,  олардың  жұмыс 

істеу тәртібіне, сондай-ақ жұмыс берушінің олардың әлеуметтік және еңбек 

құқықтарына және міндеттеріне қатысы бар актілерімен таныстырады;

-  қызметкердің  жазбаша  өтініші  негізінде  және  кәсіподақтың 

есепшотына негізделген ай сайынғы мүшелік жарналарды есептік айлық 

жалақыдан ұйымның есеп-қисап бөлімі арқылы ай сайын, айдың алғашқы 

он күнінен кешіктірмей сақтауға міндеттенеді.

11

- қамтамасыз етуге бағытталған шаралар:

1) лайықты және әділ жалақы;

2)  қызметкерлердің  тиісті  ұйымдардың  қызметінің  түпкілікті 

нәтижелеріне қосқан үлесіне сәйкес нақты жалақының өсуі;

3) салауатты және қауіпсіз еңбек жағдайлары;

4) жұмыскерлерді жұмыспен қамту;

5) қызметкерлердің біліктілігін және біліктілігін арттыру;

6)  әлеуметтік  саланы  реформалауды  ескеретін  корпоративтік 

әлеуметтік кепілдіктер.

-  кәсіподаққа  пайда  болған  еңбек  даулары  (қақтығыстар),  жаппай 

қысқарту,  ереуілдер,  әлеуметтік  әріптестік  жүйесінің  жай-күйін  бағалау 

үшін қажетті өзге де жағдайлар туралы ақпарат беріледі.

-  білім  беру  мекемелерімен  түлектерді  өз  ұйымдарында  жұмысқа 

қабылдайтын сала үшін кадрлар даярлау туралы келісімдер жасасады.

-  әлеуметтік  әріптестік  саласындағы  қызметкерлердің  құқықтық 

сауаттылығын  арттыруға  және  осы  Келісімде  белгіленген  тәртіппен 

қызметкерлердің  конституциялық  құқықтарын  қорғауды  күшейтуге 

қатысады.

-  медициналық  куәлiкке  сәйкес  жылдың  жазғы  кезеңiнде  қалпына 

келтiруге мiндеттi қызметкерлер мереке күндерiнде белгiленген мерзiмге 

қарамастан,  санаториялық-курорттық  емдеу  мерзiмiне  еңбек  демалысын 

бередi.

- егер қызметкерлер саны немесе қызметкерлер санының азаюына 

байланысты зейнеткерлік жасқа жеткенге дейін (2 жылға дейін) жұмысқа 

орналасу  мүмкіндігі  болмаса,  ұжымдық  келісімдерде  Қазақстан 

Республикасының  заңнамасында  қарастырылған  заңдардан  тыс  жалақы 

төлеуді қарастыру.

  3.15.  Жұмыс  беруші  мектептерге  (балабақшаға,  балалар  үйіне, 

спорт клубына және т.б.) балаларды қолдауды қамтамасыз ету, аз қамтылған 

жұмысшыларға  материалдық  көмек  көрсету  бойынша  спорттық,  мәдени 

іс-шараларды  қаржыландырады,  осы  мақсатта  кемінде  1%  -ы  ұйымның 

еңбекақы мөлшерінде алғашқы кәсіподақ ұйымының шотына төлейді.

3.16. Кәсіподақтар:

1) Тараптарға осы Келісімді іске асыруда, өнеркәсіптің тиімділігін 

тұрақтандыруға және жетілдіруге, жаңа технологияларды енгізуге, еңбек 

тәртібін  күшейтуге,  салалық  ұйымдардың  тиімді  жұмысын  қамтамасыз 

етуге жәрдемдеседі;

2) еңбек ретін, еңбек тәртібін, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау 

туралы ережелерді сақтауға, жұмыс істейтін жалақы жүйесін түсіндіруге