7 4
IV топћа — ћуѕын-сљргiнге џшыраѕан адамдар туралы
ћосымша ќдебиеттерден, тарихи ћџжаттардан бiлiм жи-
наћтау мiндетiн ћою.
Оћушыларды осы сабаћћа ћызыћтырудыѓ таѕы бiр
жолы — мџѕалiмнiѓ ћосымша ќдебиеттерден љзiндi оћып
беруi. Мысалы, «Е-е, ттi де кеттi ѕой. 1937 жылдыѓ октябрь
айы едi. Ныѕметтi џстауѕа НКВД -нiѓ бiрнеше адамы келедi.
Iске тiкелей Л.И.Мирзоян араласты. «Ныѕмет жау десеѓдер,
бќрiмiз жау болѕанымыз» деген. Не пайда, соѓынан
Мирзоянныѓ зiн де џстап кеттi ѕой. 1938 жылы Ћазаћстан-
нан 19 адамды халыћ жауы деп аттырып жiбердi, соныѓ
iшiнде Ныѕмет Сырѕабеков те бар едi» («Нќубет» кiтабынан).
Топтыћ жџмыстыѓ тиiмдiлiгi сол, оћушылар здерiне
берiлген тапсырманы талдай отырып, толыћ меѓгерiп ала-
ды, ќрi бiрiн-бiрi толыћтырып отырады. Оћушылардыѓ
жауабын тыѓдай отырып, мынадай сџраћтарды ћою арћы-
лы оћушыныѓ ойлау ћабiлетiн, бiлiм ћорын байћауѕа болады.
1. А.Байтџрсынџлы, Ќ.Бкейханов, М.Жџмабаев, М.Дулатџлы не
љшiн ћамауѕа алынып, жазаѕа тартылды?
2. Ќдебиеттен осы кiсiлер жайында ћандай деректер оћыдыѓдар?
3. Е.Бекмаханов, Ћ.Сќтбаев, М.Ќуезов таѕдыры ћандай болды?
4. Лагерьлер жљйесi Ћазаћстан экономикасына ћандай жолмен
кiрiктiрiлдi?
5. Кеѓес кiметiнiѓ кiлдерi мен жаћтаушылары, мысалы, С.Сей-
фуллин, Т.Рысћџлов, т.б. нелiктен ћуѕын-сљргiнге душар болды?
Сабаћ соѓында мџѕалiм тiлген таћырыпћа ћорытынды
жасайды, оћушылардыѓ жауаптарына тоћталады. Бљгiнгi
ћарастырылѕан мќселелердiѓ маѓызын, оныѓ iшiнде
оћушыныѓ есiнде ћалатын негiзгi мќселелердi атап крсетедi.
Демек, сабаћта оћушылардыѓ меѓгерген бiлiмi, љйренген
iскерлiк шеберлiгi, олардыѓ ойлау ћызметiнiѓ нќтижесi
болуы шарт. Сонда ол бiлiмдер мен iскерлiк шеберлiктер
баянды болады, кпке дейiн џмытылмайды.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма.
Љйге тапсырма. Тмендегi кестенi толтырыѓдар.
Ћасiреттi жылдар
Ћазаћстан аумаѕында
ћандай лагерьлер болды?
Ћандай кiнќ
таѕылды?
Кiмдер ћамауѕа
алынды?
7 5
IV тарау. 1920—1930 ЖЫЛДАРДАЅЫ МЌДЕНИ
%МIР
§ 19. САЯСИ АЅАРТУ МЕН МЕКТЕП ЖЉЙЕСIНIЃ ЋЏРЫЛУЫ
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты.
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты.
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты.
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты.
Сабаћтыѓ бiлiмдiк маћсаты. Кеѓес кiметi орнаѕаннан
кейiн, мќдени ћџрылыс мќселесiмен халыћ аѕарту блiмдерi
айналыса бастаѕанын, џлттар iсiмен айналысатын халыћ
комиссариаты жќне оѕан баѕынышты Ћырѕыз (Ћазаћ) рево-
люциялыћ комитет iс-ќрекет еткенiн, 1919—1923 жылдары
Ћазаћстанда сауатсыздыћты жою наућаныныѓ басталѕанын
тљсiндiру.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты.
Сабаћтыѓ тќрбиелiк маћсаты. Кеѓес кiметi орнаѕан-
нан кейiнгi згерiстерге тоћталып, ћазаћ халћы љшiн сауат-
сыздыћты жоюдыѓ маѓызы ерекше болѕанын крсетiп,
оћушылардыѓ бiлiмге деген ћызыѕушылыѕын арттыру.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi.
Сабаћ ткiзудiѓ ќдiсi. Аралас сабаћ.
Сабаћтыѓ типi мен соѕан лайыћ оныѓ ћџрылымын
аныћтаѕаннан кейiнгi жауапты жџмыстыѓ бiрi — сабаћтыѓ
типiн жќне оћылатын материалдыѓ сипаты мен мазмџнын
ескере отырып, сол сабаћта пайдаланылатын еѓ тиiмдi
оћыту ќдiстерiн таѓдап ала бiлу. Ћазiргi кезеѓде оћыту
ќдiстерi тек ћана педагогикалыћ мќселе болып ћоймай,
маѓызды саяси-ќлеуметтiк мќселеге айналып отыр. Бџл
тљсiнiктi де, йткенi Тќуелсiз Ћазаћстан iлгерi басћан сайын
мектеп оћушыларын оћытуѕа, тќрбиелеуге ћойылатын
талап деѓгейi арта тљсетiнi белгiлi.
Ќр сабаћта оћушылар тереѓ бiлiм мен тќрбие алып ћана
ћоймайды, сонымен бiрге олардыѓ ойлау ћабiлетi, таным-
талѕамы, аћыл-ойы барынша дамиды. Сондыћтан жаѓа
сабаћты тљсiндiруге кiрiспес бџрын ткен таћырыпћа шолу
жасап алѕан дџрыс. Ол љшiн мынадай сџраћтар ћойып
тiлген таћырыпты оћушыныѓ ойына салу.
1. Ћазаћстанда болѕан мќдени революцияныѓ мќнi неде?
2. Ћазаћстан мќдениетiнiѓ жаѓа мазмџны ћандай болуы керек?
Осы сџраћтарѕа жауап алѕаннан соѓ, жаѓа материалды
тљсiндiруге болады. Оћушы назарына РКФСР халыћтары
арасындаѕы сауатсыздыћты жою туралы Декреттi талдауды
џсынѕан дџрыс.
7 6
Мџѕалiм хронологиялыћ тљсiнiктеме бередi. Мысалы,
1924 жылдыѓ аћпан айында Ћазаћстанда Бљкiлодаћтыћ
«Сауатсыздыћ жойылсын» ћоѕамыныѓ блiмшесi ћџ-
рылды.
1930 жылѕы аћпанда «Ћазаћ АКСР-iнде халыћтыѓ
сауатсыздыѕын мiндеттi тљрде жою туралы» ћаулы ћа-
былданды.
1931 жылы республиканыѓ шалѕай аудандарына мќдени
жорыћ џйымдастырылды. Сйтiп, сабаћта оћушылардыѓ
таным ћызметiн дамыту бiрiншi кезекке шыћты, басты
мiндет етiп ћойылды. Сондыћтан оћушыларѕа 5 мин уаћыт
берiп оћулыћтаѕы ћосымша материалдарды ћарап шыѕуды
џсынуѕа болады. Мџѕалiмнiѓ жаѓа сабаћты ауызша
баяндауы тарихты оћытуда жетекшi орын алады. Сондыћ-
тан тарихи материалды ауызша баяндауѕа ћойылатын
талаптарѕа жќне ауызша баяндаудыѓ тљрлi тќсiлдерiне
айрыћша кѓiл блген жн. &йткенi оћиѕаларды сол ћал-
пында жiгерлi де ќсерлi, ћызыћты да тартымды баяндап
беретiн мџѕалiм ќѓгiмесiн ешћандай ћџрал алмастыра
алмайды. Ќлiпбидi згерту туралы таћырыпшаны ћозѕа-
ѕанда мџѕалiм iлулi тџрѕан крнекi ћџралды пайдаланып,
тарихи ћџжаттан, кркем ќдебиет басылымынан љзiндi
оћып бере алады. Бџдан кейiн оћушылардыѓ назарын
оћулыћта баяндалѕан ХХ ѕасырдыѓ 30-жылдарыныѓ со-
ѓына ћарай болѕан КСРО-даѕы жаѕдайѕа аудару. Саяси
аѕарту жљйесiне тоћталѕан кезде алдымен кѓiл аударатын
мќселе — жергiлiктi халыћтыѓ саяси сауатын ашу, олар-
дыѓ ћатарынан коммунистердi тќрбиелеп шыѕару осы ке-
зеѓдегi Ћазаћстан Коммунистiк партиясыныѓ басты мiндетi
болѕаны.
1920—30-жылдардаѕы Ћазаћстандаѕы саяси аѕарту
џйымдарыныѓ еѓ кп тараѕан тљрi ћайсы? — деген сџраћты
ћоя отырып, жауабын оћулыћ мќтiнiнен табуды џсынуѕа
болады. Оћушы жауабын тыѓдаѕаннан кейiн олардыѓ
кѓiлiн елде басћарудыѓ ќкiмшiлiк нысаны орныѕа баста-
ѕанына аударѕан дџрыс. Бiр оћушыѕа оћулыћтаѕы ћосымша
материалды оћытып, ћалѕан оћушылардан БК(б)П ОК-нiѓ
Шыѕыстаѕы ќйелдер клубтарыныѓ мiндеттерi туралы
ћаулысы жнiндегi тљсiнiктерiн айтћызуѕа болады. Мектеп-
тiк бiлiм мќселесiне тоћталѕанда, кесте сызып, оћушыларѕа
толтыруды џсынуѕа болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
