иістерін жоиып, кеміргіштер мен жәндіктер үшін кызгылыксыз бо_
лып қалады (шіру барысында).
| |
Қалалык іркілмелер мен қатты калдықтар, орманды кесу мен
ағаш өндеу өнеркәсібінін қалдықтары, табиғи ортаның қатты
ластануының ықтималды көздері, сонымен бір мезетте энергияны,
тыңайтқыштарды, кұнды химиялық заттарды алатын шикізат болып
табылады. Сондықтан биоэнергетиканың кең дамуы экологиялық
көзқарас тұрғысынан алғанда тиімді болмақ [10, 11,25].
Алайда биомассаны энергетикалык пайдалану кезінде табиги
ортаның нысаналарына жағымсыз әсер ететінін де ескеру кажет.
Агаш материалдарын тікелей ортеу қатты бөлшектерді, органикалық
компоненттерді, көміртек тотықтарын жэне басқа газдарды көптеген
мөлшерде береді. Кейбір ластағыштардың концентрациясы бойынша
олар мұнай мен оның туындыларын жағу өнімдерінен асып түседі.
Агаш материалымен салыстырғанда биогаз - зиянды газдар мен
оның бөлшектерін шығармайтын, барынша таза отын. Сонымен
қатар, биогаздың өндірісі мен пайдаланылуы кезінде сақтық шара-
лары қажет, өйткені метанның жарылгыш қаупі бар. Сондықтан оны
сақтау кезінде, тасымалдаганда жэне пайдаланганда газ шығуын
анықтау үшін тұрақты түрде бақылап тұруды жүзеге асыру қажет.
Биомассаны этанолға өңдеу бойынша ферментациялық үдерістерде
қоршаған ортаны ластайтын жанама өнімдер көп мөлшерде түзіледі
(жуатын сулар мен газ айдаудың қалдықтары), өйткені олардың
салмағы этил спиртінің салмағынан бірнеше есеге (10 есеге дейін)
асып түседі.
***,'.'•
16
2.
ЭНЕРГИЯНЫҢ ЖАҢҒЫРТЫЛАТЫН ЖӘНЕ
ДӘСТҮРЛІ КӨЗДЕРІНІҢ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ДАМУЫНЫҢ
ТЕХНИКАЛЫҚ БОЛАШАҒЫ
2.1 Қазақстандағы энергетикалық сектордың көрсеткіштері
Берілген бағалар бойынша Қазақстан экономикасының энер-
гетикалық секторы дамуының ағымдағы көрсеткіштерінің қазіргі
кезде келесідей мэндері бар.
Алғашқы энергия өндірісі:
мұнай - 48%; көмір - 39%; табиғи
газ -12%; гидроэнергия - 1%.;
Алгашқы энергияны тұтыну:
көмір - 52,3%; мұнай - 24,1%;
газ - 1,7%; гидроэнергия - 1,7%; жаңғыртылатын энергия көздері —
0,2% [1,2].
Қазақстандағы электр энергиясының
өндірісі
көбінесе жылу
электр стансаларында (ЖЭС) жүзеге асырылып, конденсаңиялық
жэне когенерациялық технология негізінде қамтамасыз етіледі.
Өнеркәсіпте көмірді тұтыну - 16%, үй шаруашылығында - 2%,
көлікте - 1%, ауыл шаруашылығында - 1% жэне көмір экспорты
өзіндік құнның төмен болуына қарамастан өндірудің бар болғаны
15%-ын құрайды.
Электр стансасының жалпы орнатылған қуаты шамамен 18.5 мың
МВт құрайды. Өндірлетін қуаттылық құрылымында жылу электр
стансалары 15.42 МВт құрайды немесе жалпы қуаттылықтың 87%,
гидростансалардың үлесі - шамамен 12%, басқалары - шамамен 1 %
Өндірлетін қуаттылық құрылымында электр стансаларын
пайдаланудың айтарлықтай мерзімі бар (25 жыл жэне одан ца көп)
жэне жаңартуды қажет етеді.
Елдің бірегей электр энергетикалық жүйесін дамытудың
бағдарламасына сэйкес 2015 жылға дейін 3265 МВт ескі генера-
цияланатын қуаттылық ауыстыру қажет, қосымша 2300-2550 МВт
көлемдегі жаңа қуаттылықты ендіруді жүзеге асыру қажет, бұл,
жалпы алғанца генерацияланатын қуаттылықтың 30%-цан астамын
құрайцы. Сонцай-ақ айтарлықтай инвестициялар электр желілік
шаруашылыкка, әсіресе аумақтық тарату желілеріне тартылылацы
[6,15].
[15, 18,31].
Электр
энергиясы
(дефицитті)
жабу
үшін Оңтүстш
аймакга
Солтүстік-оңтүстік
электрберілістің 500 кВ екінші желісі салынуда.
Алайда 2015 жылға қарай элекгр энергиясын тұтынудың аріуына
байланысты оңтүстік аймакта элекгр энергиясына тағы да қажетплік
пайда болады. Қажеттілікті жабу үшін оңтүстік аимақга жаңа гидро-
электр стансаларын салу жобаланып отыр: куаттылығы 250 МВт
Мойнақ ГЭС жэне қуатгылығы 50 МВт Кербулақ ГЭС, куаттылығы
50-165 МВт болатын шағын ГЭС пен ЖЭС салу болжамдалуда [21,
25,27,28].
Өзекті мэселелердің бірі ауьш тұгынушьшарын энергиямен
жабдықгау болып табьшады. Қазақстанның аумағының үлкендіп мен
ауылды жерлердегі халықгың аз шоғырлануы электрмен бершістің
ауылдық желілерінің айтарлықгай созьшыңқы болуын көрсетеді, ол
шамамен 360 мың км-ді құрайды жэне жүкгелу тығыздығы төмен.
Электр энергетикасы нысандарымен қоршалған ортаның лас-
тану мэселесі өте өзекті болып табьшады. Қазақстандағы көмірлі
электр стансаларындағы түтінді газдардағы зиянды заттардың
шоғырлануы халықаралық стандарттан әлденеше есе асып түседі.
Электр стансаларының атмосфераға зиянды заттарды шығаруы жы-
лына 1 млн. тоннадан асады, ал қоршаған ортаны ластайтын зиянды
заттардың жалпы көлемі 11 млн. тоннадан асады.
Жылу электр стансалары Қазақстандағы зиянды затгарды
шығарудың негізгі көздері болып табьшады. Осы сектордың үлесі ел
бойынша жалпы шығарылымның шамамен 43%-ын құрайды.
Қазақстан аумағындағы ЖЭК дамуының келешегі бар бағыттары.
күн энергетикасы, жел энергетикасы, гидроэнергетика, геотермалды
энергетика жэне биоэнергетика болып табылады.
Қазақстандағы ЖЭК әлеуеті 0,05% ғана жүзеге асырылған. Энер-
гия тұтынудың әлемдік құрылымында энергияның жаңғыртьшатын
көздері шамамен 7% құрайды.
Қазақстанның энергобалансындағы ЖЭК үлесі 0,5% жетпейді.
электр энергиясы
сияқты.
Егер де «күн-жел-биогаз» классикалық үштігін қарастырсақ
энергия тұтынудың
деңгейінде ғана болмақ.
ЖЭК
электр энергиясын тұтынудан
18
Достарыңызбен бөлісу: |
