23595
лматы,,
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
6А6.3
Ь в о
Т. Қ. Қойшиев
ЖАҢҒЫРТЫЛАТЫН
ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІ
ОҚУЛЫҚ
г
• г
!****<(&*»
Л
иіі
НИТП
і
•
'ЭДЬ Щ
Щ
0Щ
Ш
Я09*Я0*аЩ
ЯЦіЛЮРШІІИ-
т . ~ • «
) 4 ш АТМНіу.Г»М ГЫПЫМИ КГТАПГ.АКА
3“Э
Г ЗАЯІ.4
1
««
та
.*-*
л
М
ый
?
ал
П НАкчндк ғтіл.шт%ид и? с.
бейсемблева
ч
? ГС»<Н
г
Д
а
* ' С Т
і
й « м «
м
у ц к щ ^ і . » Т ! Т л М . С Д 0 » » * » У » Ч » в Л *
Алматы, 2013
ӘОЖ620 (075.8)
КБЖ 31.15я73
Қ60
Қазақстан Республикасы Білім жэне гылым министрлігінің «Оқулық»
республикалық гылыми-пракшикалық орталыгы бекіткен
ГІікір жазгандар:
Т. А. Садықбек - техника гылымдарының докторы, профессор;
Қ. Қ. Жумагулов - техника ғылымдарының докторы, профессор;
Ж. Ж. Қалиев - техника гылымдарынын кандидаты.
Қойшнев Т. Қ.
Қ60 Жаңгыртылатын энергия көздері: Окулык- Алматы: 2013 -256 б.
ІЗВЫ 978-601-80333-6-0
«Жаңғыртылатын энергия көздері» пэні бойынша окулык жогары
білім беретін оқу орындарының энергетик мамандыгы бойынша окитын
студенттеріне арналған.
Оқулыкта - жаңғыртылатын энергия көздерін пайдаланудың теорнялык
негіздері жэне энергетикалык кондыргылардың жұмыс істеу тэртіптері
қарастырылған. Сонымен қатар кітапта жаңгыртылатын энергия көздеріне
негізделген қондырғылардың сұлбалары, оның есептік зерттеу жұмыстары
мен математикалык үлгілері берілген.
То.
а т ь
*
*'
акал*'м и ^
I
-«МҮ-ДІҢ
^ м б әө в
і
;
іі
ЫМИ
К ІТ А П
а
АНАСЫ
« • •
ӘОЖ 620 (075.8)
ҚБЖ31.15.я73
І8ВЫ 978-601-80333-6-0
© Т. Қ. Қойшиев, 2013
Қазакстан Республикасы жоғары оку
кауымдастыгы
КІРІСПЕ
XXI ғасыр тоғысында адамзат экономика тұрғысынан алғанда,
қалпына келмейтін энергия көздерінен (көмір, мұнай, газ жэне
т.б.) энерғия шығару өндірісіне ғана қатысты болмайтын күрделі
мәселеге келіп тірелді.
Ол табиғаггағы динамикалық тепе-теңдікті бұзатын жэне соған на-
зар аударуцы қажет ететін экологиялық қиындықгармен байланысты.
Қазіргі таңда, энергияның қалпына келмейтін көздерін кеңінен
пайдалану жағымсыз үрдістерге экеп соғатыны айқын болды:
жылулық, қоршаған ортаның химиялық жэне радиобелсенді
ластануының артуы адамның табиғи ортасын бұзады [1,2].
Әрине, термоядролық реакторлардың көмегімен энергия-
ны өндіруге үміт те бар. Бірақ қазіргі кезде бұл мүмкіндік тіпті
демонстраңиялық термоядролық реакторлардың жоқтығынан іс
жүзінде жүзеге асуы мүмкін де емес. Сонымен қатар, термоядро-
лық реакторлар радиобелсенді қалдықтардан толығымен тазарған
жоқ. Ал осындай қалдықтарды өңдеу мен көму мәселесі толғымен
шешілген жоқ.
Сондықтан адамзат электр энергиясын алуцың жаңғыртылатын
жэне ресурсты сақтайтын технологияларын қолдануға мэжбүр.
Біріккен Үлттар ¥йымының (Б ¥ ¥ ) Жоғары Ассамблеясьгаың
шешіміне байланысты жаңғыртылатын (дәстүрлі емес) энергия
көздеріне (ЖЭК): күннің, желдің, геотермалды, теңіз суларының,
мұхиттар мен биомаңыз энергиялары жэне үлкен, кіші су
ағындарының энергия көздері жатады.
Ядролық
энергетиканың
қарқынды
дамуын
белсенді
жактаушьшар да XXI ғасырдың ортасына берген өздерінің болжам-
дарында, жаңғыртылатын қуат көздерінің көмегімен энергияның 18-
20% өндіріледі деген пікір айтады, ал басқа бағалар бойынша [3]
тіпті 40% дейін.
Жаңғыртылатын жэне ресурсты сақтайтын қуат көздері өздерінің
салыстырмалы түрдегі экологиялық тазалығымен тартымды.
Ғылыми-техникалық үдерістің осы кездегі деңгейінде энергия
өндірудің болашагы тек органикалық отындарға ғана тәуелді емес,
3
оның жаңғыртылатын энергия көздеріне негізделген энергетикалық
қондырғылардың көмегі аркылы алуға болатын жолдары шешімін
тауып отыр.
.
Көптеген зерттеулердін нэтижесі боиынша органикалык отын-
дар 2020 жылға қарай әлемдік энергетика сұраныстарының тек
Шінаоа ғана бөліғін канағаттандыра алатындығы айкын.
1ШШ г
____ -
МГГМГ
__ /Г!__
калған
қанағаттандырылады деп санайды.
•--~ ---- — ..
ШШШЛ М
бұлар
гия ағындарына негізделген корлар, ол адамның белгілі мақсатқа
бағытталған эрекетінін салдары болып табылмайды, бұл оның
айрықша ерекшелігі.
| ';>^ЖВН8 И ^ Я
Жаңғыртьшмайтын энергия көздері - адамның энергия өндіруге
колдана алаган органикалык материалдар мен заттардың табиғи
Жан
Оған ядролық отын, көмір, мұнай, газ, т.б. жатады.
гыртылмайтын
энергия
ЖЭК-мен
салыстырғанда
табиғатта
байланысқан күиде болады жэне адамның белгілі бір мақсэтқа
бағытталған әрекеттерінің нәтижесінде туындаиды.
Жаңғыртьшатын қуат көздерінің баскалар сиякты накты аумақ
ү ш і н
белгілі біо шектеүлері болады. Жаңғыртылатын жэне ресурсты
лдану мен паидалану к
туралы өз түсінігімізде
уымыз керек.
Қоғамда осы қуат көздерімен жұмыс істейтін кұрылғыларды
ендірудің алгышартын жасау кажет жэне осындай кұрылғыларды
жасап қана қоймай оларды сауатты түрде пайдалануға бере ала-
тын біліктілігі жоғары мамандарды да дайындауымыз керек.
Экономикалық фактордың да маңызы жоғары. Электр энергиясын
ш
алудың жаңғыртылатын жэне ресурсты сактайтын көздері жылдан-
түсуде, ал дәстүрлілері
кэсіпорындардан жэне көліктен кашыктығына карай, жыл өткен
сайын қымбаттай түсуде.
4
Достарыңызбен бөлісу: |
