186
• дыбыстық файлдар (RealAudio жəне MP3 форматтарында).
Web-құжаттар мен мəтіндік файлдарды іздеу қарапайым, белгілі
тəсілмен жүзеге асырылады, ал иллюстрацияны іздеу үшін жиі
арнайы түрдегі сұраныс құру қажет, мысалы, кілтті сөздер тек
суреттердің жазбаларында болуы керектігін көрсету арқылы немесе
белгілі нақтыланатын ұғымдарды кілтті сөздермен байланыстыру
арқылы. Бұл иллюстрациялық материалға жатпайтын, ақпараттық –
іздеу жүйесі шығаратын құжаттардың санын азайту үшін қажет.
3 кезең. Ақпараттық – іздеу жүйесін таңдау. Іздеуді жүргізудің
біршама белгілі кезеңі. Интернет қолданушыларының көпшілігі оны
бірінші кезең деп санайды.
Бұл кезеңде нені білу қажет? Ең бастысы жүйенің типтері жəне
сəйкес мүмкіндіктері, сонымен қатар нақты жүйелердің адрестері.
Анығында, жүйенің қайсы жақсы деген сұрақ мағынасыз болады.
Іздеуді бірнеше жүйе көмегімен жүргізген дұрыс, себебі, кейбір
жүйелер белгілі сұраныстарды қолданғанда, қанағаттанарлық нəтиже
бермеуі мүмкін.
Ең танымал іздеу жүйелері: Яндекс, Рамблер, Апорт, Опера,
Google.
4 кезең. Сұранысты құру. Айқындау кезеңінде орнатылған
кілтті ұғымдар арасындағы байланысты өрнектеу үшін, бұл кезеңде
сұраныстардың тілдерін қолдану қажет, сонымен қатар тізімі екінші
кезеңде анықталған, (мысалы, WWW үшін - Web-құжаттар,
бейнелер файлдары жəне т.б.) əр түрлі типтегі обьектілерді іздеу
ерекшеліктерін ескере білу керек.
Алайда, егер, таңдап алынған жүйе қойылған сұраныстар
бойынша қанағаттанарлық нəтиже бере алмаса, қандай да бір іздеу
жүйесінің сұраныс тілін жақсы білудің өзі, кейде қажетті нəтижеге
жеткізбеуі мүмкін.
5 кезең. Іздеу жүргізу және нәтиже алу. Бір жағынан, бұл кезең
біршама қарапайым, себебі, қолданушыдан «қай жерде енгізу» жəне
«нені басу» білімдерін ғана талап етеді. Екінші жағынан,
салыстырмалы түрде күрделі, себебі нəтиже алу барысында артық
материалдарды сүзіп алу керек (шум), ал қалғандарының негізінде
сұраныстарды қалай түзету жəне келесі іздеу итерациясы үшін, іздеу
жүйесін өзгерту қажет пе, əлде табылған ақпаратты бөлшектеп
талдау жүргізіп, содан соң шешім қабылдау керек.
Бұл кезеңде қажетті дағдыларды техникалық оқыту тұрғысынан
алу оңай, ал құжаттармен жұмыс тұрғысынан -қиын, себебі,
қолданушыдан соның аясында іздеу жүргізілетін тақырыптық
мəселені жақсы түсіну талап етіледі.
6 кезең. Материалдардың қайнар көздерін талдау. Бұл кезең
тақыптық жұмысты құруда қолданылатын материалды соңғы іріктеп
алуға арналған. Тақырыптық салада бағытталу біліктілігінен басқа,
бұл кезеңде, əдетте, ақпараттың қайнар көзін талдау талап етіледі,
187
яғни, материал жарияланған сайт жəне оның авторы туралы түсінік
алу.
Бұл мақсатпен болашақта қолдануға таңдап алынған құжаттың
əрқайсысымен, мүмкіндігінше, келесі ақпаратты байланыстыру
ыңғайлы:
• сайттың
қысқаша
сипаттамасы;
жалпы
тақырыбы,
құрастырушылар туралы мəліметтер;
• сайтта іздеу тақырыбымен байланысты басқа материалдардың
болуы;
• материалдардың авторы немесе авторлары туралы мəлімет, бұл
авторлардың басқа жұмыстарының тақырыптары (егер табу мүмкін
болса)
9.2.5. Web-сайттарды құрудың қазіргі заманғы
технологиялары
Web-құрастырулар
саласындағы
қазіргі
заманғы
негізгі
тенденциялар:
• Web – сервистер (Web Services жəне оларды құруға арналған
бағдарламалау тілдері. Бағдарламалау тілдері Интернетте жұмыс
істейтін
таратылған
қосымшаларды
құруға
қызмет
етеді,
қосымшалардың
компоненттері
стандартты
Web-хаттамалар
негізінде өзара əрекеттеседі.
• Web-конструкторлар
-
Web-сайтттарды
жедел
автоматтандырылған
құрастыруға
арналған
бағдарламалық
қамтамасыз ету;
• Жасанды интелеллект технологиясы негізіндегі Web-роботтар.
Web-беттерді əр түрлі тəсілмен құруға болады.
Олардың негізгілерін қарастырайық
Web-беттерді құрастыру бағдарламалары. Веб – беттерді
құжат мəтініне қарапайым командаларды қоятын, кəдімгі мəтіндік
редактордың көмегімен ғана емес, Web-беттерді оңай құруға
мүмкіндік беретін көптеген HTML- редакторлармен құруға болады.
HTML-редакторында
жұмыс терезесі кеңістігін тақырып
аймағына, график аймағына, мəтін аймағына, баннерлерге,
бағыттаушы мəзір аймағына жəне т.б. аймақтарға бөлу жүзеге
асырылады. Содан соң, бет мəтінмен жəне графикамен
толықтырылады, анимациялық эффектілер жəне т.б. қосылады.
Мұндай бағдарламаларға жатады:
• тек
Web-беттерді
құруға
арналған
HTML-
редакторлар(Macromedia Dream Weaver, HomeSite, HotDog, Adobe
PageMill, Microsoft FrontPage, MultiEdit, Aditor, Aolpress);
• иллюстрациялық материалды – суреттерді, фотосуреттерді
жəне т.б. дайындауға арналған графикалық редакторлар (Adobe
188
PhotoShop, Macromedia FireWorks, CorelDRAW, Ulead PhotoImpact);
• сайтты біршама тартымды түрге келтіретін анимациялар құру
бағдарламалары (екі өлшемді жəне үш өлшемді), (Macromedia Flash,
3D Studio Max, Maya, Caligari trueSpace);
• дайын Web-беттерді серверге жіберу үшін FTP-клиенттер
(CuteFTP, LeapFTP, FTP Voyager).
CGI-скриптер. Сайт интерактивті болу үшін, сайтқа кірушілерге
сұрақтар қою үшін жəне олардың жауаптарына сəйкес қажет ақпарат
ұсыну үшін, сайтқа кірушілерден өтініш қабылдап оны орындау
үшін, бұл функцияларды бағдарламалау қажет. Бұл үшін скриптерді
(scripts) қолданады. Скриптер (scripts) – клиенттің сервермен ақпарат
алмасуын қамтамасыз ету үшін, қандай да бір бағдарламалау тілінде
жазылған бағдарламалар.
CGI – бұл бағдарламалау тілі емес, Web-сервердің серверлік
бөлігі мен қолданушы өзара əрекеттесетін бағдарламалар
интерфейсі. CGI қолданылатын бағдарламаларын əр түрлі
бағдарламалау тілдерінде жаза алады, мысалы, Perl, PHP, C++ жəне
т.б.
CGI-скриптерін құрастыруда білім жəне тəжірибе жетіспеген
жағдайда немесе аталған Web-серверде жеке скриптерді құруға
рұқсат етілмесе, басқа серверлерде орналасқан жəне кез келген Web-
сайттан шақырылатын скриптерді жалға алып қолдануға болады.
Олардың арасынан қонақ кітаптарын, хабарландыру тақталарын,
форумдарды, чаттарды, пошталық жіберулерді ұйымдастыру
жүйелерін, сайтқа кірудің санауыштары, сауалнама жүргізу
формалары, навигация жүйелер мына адрестер бойынша
қолжетімді:www.beseen.com;www.bravenet.com;www.freeguestbooks.c
om;www.hostedscripts.com;www.netale.net;www.guestbook.ru;www.list
bot.com жəне т.б.
Бағдарламалау тілдері. Әр түрлі бағдарламалау тілдерін қолдана
отырып скриптік бағдарламаларды өзі жазуға болады. Олар көп,
қайсын таңдау бағдарламашының өз еркінде. Бірақ, ерекше назарға
ие C++, Java и РНР тілдері. Алғашқы екеуі - үлкен корпоративті
жүйелерді құруға арналған күшті тілдер. РНР тілі тегін (ал C++ жəне
Java тілдері мейлінше қымбат), орталық масштабтағы жобаларды
құруға біршама жақсы мүмкіндіктері бар жəне C++ жəне Java
тілдеріне қарағанда, игеруге оңай.
NET (Microsoft) технологиясы пайда болғанда, ASP (Microsoft) –
дан асып түсетін, Sun фирмасы бұдан ертерек, JSP технологиясымен
күшті Java тілін құрған. Бұл оң сапасының қатары емес. Мысалы,
бағдарламашылар нақты тілді қолданбай .NET – тің өзін қолдана
алады, себебі, онда жалпы жүйелік кітапхана бар. .NET
технологиясы бағдарламалық қамтамасыз ету саласында көптеген
жаңа жетістіктерді жинақтайды. Ол XML, Web жəне таратылған
қосымшалардың мүмкіндіктерін тиімді пайдаланады. ASP.NET
Достарыңызбен бөлісу: |
