340
сипаты та қызықтырады. Егер қызметкерлер саны əжептəуір көп болса
(мысалы 50-ге жуық адам), онда фирма клиенттері сатып алынған
жүйелерді қолдануда ерекше қиындықтарға кездеспейді, сонымен қатар
маманның келуін, ақыл – кеңес көмек, күтіп бірнеше күндер мен
апталар өткізбейді. Мамандардың біліктілігі – сапалы бағдарламалық
өнім құру үшін, сонымен қатар клиенттерге қызмет көрсетуге жəне
қолдау үшін сөзсіз маңызды компоненттердің бірі болып табылады.
Бақылау сұрақтары
1. ААЖ дегеніміз не жəне оның АЖ-дан айырмашылығы неде?
2. Автоматтандырылмаған ақпараттық жүйеге мысал келтіріңіз.
3. Қандай жағдайларда ААЖ құру қажет?
4. «Берілгендердің моделі» жəне «Мəліметтер қоры» ұғымдарына
анықтама беріңіз
5. ААЖ-нің құрамдас бөліктерін атаңыз.
6. Файл
–
серверлік
автоматтандырылған
жүйелер
қалай
ұйымдастырылған?
7. Клиент –сервердің екі деңгейлік жүйесін қолданудың артықшылығы
неде?
8. Клиент – сервер ААЖ-нің үш деңгейлі жүйесін қай уақытта қолдану
тиімді?
341
ҚОСЫМША
Пайдалы Web-ресурстар
Кестеде пəнді оқып – үйренуде пайдалы материалдар
ұсынылатын танымал ресейлік сайттардың тізімі берілген.
Интернеттің өте тез дамитыны, желідегі ақпарат жəне ресурстар
мекен – жайлары үнемі жаңарып отыратыны естеріңізде болсын.
Сілтемелер 2006 жылдың ортасына қарай берілген.
Адресі
Сайттың мазмұны
Білім беру
http://www.ed.gov.ru
Ресей Федерациясының білім министрлігі
http://www.edu.ru
«Российское образование» федералдық
Іздеу машиналары мен каталогтар
http://www.aport.ru
Орыс іздеу жүйелері
http: //www. rambler. ru
http://www.yandex.ru, ya.ru
http: //www. altavista. com
Халықаралық іздеу жүйелері
http://www.yahoo.com
Кітапханалар
http://www.km.ru
Кирилл мен Мефодия кітапханасы, үздік
ақпараттық сайттардың бірі
http://www.encyclopedia.ru
«Брокгауз on-line» энциклопедиясы
http://www.britannica.com
Britannica энциклопедиясы
http://www.lib.ru
Электронды кітапхана
Отандық интернет - дүкендер
http://www.ozon.ru
«Озон» интернет - дүкені
http://www.books.ru
Кітаптар сату
Тегін және шартты – тегін бағдарламалар кешені
http: //www. freeware. ru
Пайдалы бағдарламалар, файлдар, утилиттер
жинағы
342
Соңы
Адресі
Сайт мазмұны
http: //www. shareware. ru
Шартты – тегін бағдарламалар
http://www.dials.ru
«ДокторВеб» антивирустық бағдарламасы
http: //www.kasperskylab.ru
Касперский антивирустық бағдарламасы
Пошталық қызметтер
http://www.mail.ru
Тегін поштаның отандық сервері
http://www.land.ru
Сол
http: //www. netman. ru
»
Спаммен және spyware шпиондық бағдарламалармен күрес сайттары
http: //www. antispam. rin.ru
«Антиспам» сайты
http: //www. spychecker. com spyware – мен күреске арналған
бағдарламалық құралдар
Оқу құралы авторларының сайты
http: //www .netiki.ru
Оқулық авторларының сайты
http: //www .netiki.net
Оқулық авторларының оқу порталы
343
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1.
Артамонов В. С
.
Бастаушыларға арналған дербес компьютер / В. С.
Артамонов, Д.Б.Кашенков, Е. С. Серебряков. — СПб. : «Герда» баспа үйі,
2001.
2.
Гохберг Г. С
.
Ақпараттық технологиялар / Г.С. Гохберг, А. В.За-
фиевский, А. А. Короткин. — М. : «Академия» баспа орталығы, 2004.
3.
Ефимова О.
Компьютерлік технологиялар курсы : оқу құралы / О.
Ефимова, В. Морозов. — М. : АБФ, 1998.
4.
Истабрук Ноэль
.
Internet-ті 24 сағатта өзіндік меңгер / Ноэль
Истабрук. — М. : Бином, 1998.
5.
Коцюбинский А. О
.
Microsoft Office XP / А. О. Коцюбинский, С. В.
Грошев. — М. : Триумф, 2001.
6.
Крупник А.
Интернетте іздеу / А.Крупник. — СПб. : Питер, 2001.
7.
Левин А
.
Компьютердегі жұмыстарды қысқаша өзіндік үйреткіш / А.
Левин. —М. : А.Левин баспасы, 2001.
8.
Левин А.
Пайдаы бағдарламаларды өзіндік үйреткіш / А. Левин. —
СПб. : Пи-тер, 2001.
9.
Лозовский Л.Ш.
Интернет — бұл қызық! / Л.Ш.Лозовский, Л.А.
Ратновский. — М. : Инфра-М, 2000.
10.
Михеева Е. В
.
Информатика бойынша практикум / Е. В. Михеева. —
3-е изд. — М. : «Академия» баспа орталығы, 2006.
11.
Олифер В. Г.
Компьютер желісі. Қағидалар, технологиялар,
хаттамалар / В. Г. Олифер, Н. А. Олифер. — СПб. : Питер, 2000.
12.
Стоун М. Девид
.
Сіздің ДК. Мəселелер мен шешімдер: ағылш. ауд. /
М.Девид Стоун, Пур Альфред. — М. : Эконом, 2001.
13.
Стоцкий Ю
.
Office 2000 өзіндік үйреткіші / Ю. Стоцкий. — СПб. :
Питер, 1999.
14.
Шафрин Ю
.
Ақпараттық технологиялар / Ю. Шафрин. — М. :
Базалық Білімдер Зертханасы, 2000.
15. Экономикалық информатика : оқулық/ П.В.Конюховскийдің ред., Д.
Н.Колесова. — СПб. : Питер, 2000.
16.
Якубайтис Э.А
.
Ақпараттық желілер мен жүйелер: анықтамалық
кітап / Э.В. Якубайтис. — М. : Қаржы жəне статистика, 1998.
17.
Якушина Е
.
Интернетті зерделейміз, Web-парақша құрамыз / Е.Яку-
шина. — СПб. : Питер, 2001.
18. Microsoft Office 2000 : анықтамалық / Ю. Колесниковтің ред. —
СПб. : Питер, 1999.
19. МЕМСТ 15971 — 90. Ақпаратты өңдеу жүйесі. Терминдер мен
анықтамалар. — М. : Стандарттар баспасы, 1991.
344
Мазмұны
Алғысөз ......................................................................................................... 3
Кіріспе ........................................................................................................... 5
1 Тарау Информатиканың негізгі түсініктері .......................................... 8
1.1. Иформатика жəне ақпарат ұғымдары ............................................. 9
1.2. Ақпарат қасиеттері жəне тасымалдауыштары .............................. 12
1.3. Ақпарат түрлері жəне оны кодтау ................................................. 15
1.4. Ақпаратты өлшеу .......................................................................... 18
1.5. Берілгендерді кодтау жүйелері ..................................................... 20
1.6. ақпараттық үрдістер жəне ақпараттық технологиялар - АТ .......... 25
1.7. Қоғамды ақпараттандыру жəне есептеу техникасының дамуы ... 28
Тарау 2. Ақпаратты өңдеу технологиясы ............................................... 33
2.1. Компьютер — ақпараттық технологияның негізі ......................... 33
2.2. Ақпаратты өңдеудің негізгі кезеңдері .......................................... 35
2.3. Ақпаратты өңдеудің технологиялық шешімдері .......................... 36
2.4. Телекоммуникациялар .................................................................. 39
Тарау 3. Дербес компьютердің техникалық құралдары (Hardware) ...42
3.1. Дербес компьютердің архитектурасы ........................................... 43
3.2. Компьютердің негізгі жəне қосымша құрылғылары .................... 47
3.3. Компьютердің процессоры ........................................................... 48
3.4. Компьютер жадысы ...................................................................... 50
3.5. Электронды тақшалар, бақылаушылар жəне шиналар ................. 52
3.6. Видеожүйе ..................................................................................... 54
3.7. Пернетақта жəне тышқан .............................................................. 56
3.8. Ақпаратты сақтау жəне тасымалдау құралдары ........................... 58
3.9. Компьютердің сыртқы құрылғылары ........................................... 61
3.10. Компьютерде жұмыс барысындағы эркономикалық талаптар .. 65
Тарау 4. Компьютердің бағдарламалық қамтамасыз етуі (Software) . 69
4.1. Бағдарламалық қамтамасыз етудің жіктелуі ................................ 70
4.2. Жүйелік бағдарламалық қамтамасыз ету жəне бағдарламалау
жүйелері
............................................................................................................... 70
4.3. Қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз ету ............................... 73
Тарау 5. Windows ...................................................................................... 79
5.1. Дербес компьютерде жұмыстың басталуы ................................... 79
345
5.2. Windows обьектілерін басқару ...................................................... 83
5.3. Windows XP қолданушы интерфейсін баптау .............................. 85
5.4. Windows терезелерімен операциялар............................................ 90
5.5. Жарлықтарды құру технологиясы жəне қоржынмен жұмыс ....... 93
5.6. Берілгендерді ұйымдастырудың файлдық жүйесі ........................ 94
5.7.
Мой компьютерім
терезесі жəне файлдық жүйемен жұмыс .............. 97
Тарау 6. Файлдық менеджерлер мен архиваторлар ............................ 102
6.1. Файлдық менеджерлермен жұмыс.............................................. 102
6.2. Архиваторлар .............................................................................. 109
Тарау 7. Ақпаратты өңдеу, сақтау және қорғау ................................... 115
7.1. Орталық процессормен ақпаратты өңдеу ................................... 116
7.2. Компьютердің жедел жадысын ұйымдастыру ............................ 119
7.3. Ақпаратты сақтау жəне жіберу құралдары ................................. 123
7.4. Ақпаратты дискілерде орналастыру ........................................... 128
7.5. Рұқсат етілмеген қолжетімділіктен ақпаратты қорғау ............... 132
Тарау 8. Қорғаудың антивирустық құралдары ................................... 146
8.1. Вирустардың түрлері жəне олардан қорғану тəсілдері............... 146
8.2. Антивирустық бағдарламалардың тағайындалуы жəне олардың
түрлері .................................................................................................. 149
8.3. Компьютердің зақымдану белгілері пайда болғанда
қолданушының іс - əрекеті
155
8.4. Компьютер зақымдануының алдын алу ..................................... 156
Тарау 9. Компьютерлік желілер ............................................................ 158
9.1. Компьютерлік желі туралы ұғым ................................................ 159
9.1.1. Компьютерлік желінің қажеттілігі .................................. 159
9.1.2. Желі типтері ..................................................................... 160
9.1.3. Желі топологиясы ............................................................ 162
9.1.4. Коммуникацияның техникалық құралдары .................... 165
9.1.5. Желіде жұмысты ұйымдастыру ....................................... 165
9.1.6. Желілік хаттамалар .......................................................... 168
9.2. Интернет ауқымды желісі .......................................................... 170
9.2.1. Негізгі ұғымдар ................................................................ 171
9.2.2. Интернет қалай жұмыс істейді ........................................ 174
9.2.3. Интернет сервистері ........................................................ 177
9.2.4. Интернетте ақпаратты іздеу ............................................ 184
9.2.5. Web-сайттарды құрудың заманауи технологиялары ....... 187
Тарау10. Мәтіндік процессорлар ........................................................... 193
10.1. Заманауи мəтіндік процессорларға шолу .................................. 193
10.2. Microsoft Word 2003бағдарламасын жүктеу............................. 195
10.3. Microsoft Word бағдарламасының экрандық интерфейсі .......... 197
346
10.4. Құжаттың жұмыс аумағын дайындау........................................ 201
10.5. Word – та жұмыс негіздері ........................................................ 204
10.6. Мəтінді теру жəне редактрлеу ................................................... 205
10.7. Мəтінді, тізімдерді, бағандарды форматтау .............................. 211
10.8. Кестелермен жұмыс................................................................... 219
10.9. Иллюстрациялармен жұмыс ...................................................... 223
10.10. Құжатты сақтау жəне басып шығару....................................... 227
Тарау 11. Электрондық кестелер........................................................... 235
11.1. Microsoft Excel 2003 бағдарламасын жүктеу ............................ 235
11.2. Microsoft Excel 2003 бағдарламасының экрандық интерфейсі. 237
11.3. Кесте ұяшықтарына мəтін мен санды енгізу ............................. 241
11.4. Кесте ұяшықтарына формула енгізу ......................................... 248
11.5. Кесте ұяшықтарын форматтау .................................................. 256
11.6. Диаграммаларды құру ............................................................... 262
11.7. Кесте ұяшықтарының абсолюттік адрестелуі ........................... 264
11.8. Excel бағдарламасында берілгендерді іздеу, сүзу жəне сұрыптау ...
269
11.8. Электронды кестелерді сақтау жəне басып шығару................. 271
Тарау 12. Мәліметтер қорын басқару жүйелері .................................. 279
12.1. Мəліметтер қоры (негізгі ұғымдар) ........................................... 279
12.2. Мəліметтер қоры жəне олардың түрлері .................................. 280
12.3. Microsoft Access 2003 МҚ ұйымдастыру................................. 283
12.4. Microsoft Access 2003 –пен жұмыс істеу технологиясы ........... 286
12.4.1. Кестелер.......................................................................... 289
12.4.2. Сұраныстар ..................................................................... 293
12.4.3. Формалар ........................................................................ 298
12.4.4. Есептер ........................................................................... 303
Тарау 13. Графикалық редакторлар ..................................................... 309
13.1. Графикалық материалдарды дайындау жүйелері ..................... 309
13.2. MS Word – тың енгізілген векторлық редакторы ...................... 313
13.3. Paint растрлық редакторы .......................................................... 322
Тарау 14.ААЖ-нің құрылымы және жіктелуі ...................................... 328
14.1. ААЖ-нің негізгі ұғымдары жəне жіктелуі ................................ 328
14.2. Ақпараттық жүйе құрылымы .................................................... 331
14.3. Кəсіби автоматтық жүйелердің түрлері .................................... 334
Қосымша ................................................................................................... 341
Әдебиеттер тізімі ...................................................................................... 343
347
Оқулық басылым
Михеева Елена Викторовна,
Титова Ольга Игоревна
Информатика
Оқулық
Редактор
И. В. Мочалова,
Техникалық редактор:
О. Н. Крайнова
Компьютерде беттеген:
Р.Ю. Волкова
Корректорлар
Т.В. Кузьмина, И.В.Могилевец
Бас. № 111112091. Басуға 25.02.2016. қол қойылды. Пішімі 60x90/16.
Гарнитура «Таймс». Офсеттік қағазы № 1. Офсеттік басылым. Шартты баспа
табағы 22,0. Таралымы 1 500 дана. Тапсырыс №
ЖШС «Академия» баспа орталығы. www.academia-moscow.ru129085,
Мəскеу, Мир даңғылы, 101В,1. құр.
Тел./факс: (495) 648-0507, 616-00-29.
Санитарлық – эпидемиологиялық сараптама қорытындысы № РОСС RU. AE51.
H16679 Баспаның электрондық тасымалдауыштарынан көшіріліп басылған
25.05.2015.
ААҚ «Тверской полиграфический комбинат», 170024,Тверь қаласы, Ленин
даңғылы, 5. Телефон: (4822) 44-52-03, 44-50-34. Телефон/факс: (4822) 44-42-15.
Homepage— www.tverpk.ru Электрондық пошта (E-mail) — sales@tverpk.ru
Достарыңызбен бөлісу: |
