Оқулық «Федералдық білім беруді дамыту институты»

128 
 
11. 
 Ақпараттық  жүйелерді  CASE-жобалаудыңқандай  əдістері  мен 
жүйелерін  сіз білесіз? Оларды сипаттаңыз. 
12. 
IDEFX1  нотациясында  ақпараттық  жүйелерді  модельдеудің  ER-
технологиясының мəні неде? 
13. 
UMLмодельдеу 
технологиясында  қандай  модельдер  түрлері 
қолданылады? Әр модельдің сипааттамасын беріңіз. 
14. 
 Ақпараттық  жүйелерді  құрылымдық-функционалдық  модельдеу 
мен  жобаладудың  қандай  əдістерін  білесіз?  Оларға  жалпы  сипаттама 
беріңіз. 
15. 
Ақпараттық  жүйелерді  IDEF0  əдіснамасы  бойынша  модельдеудің 
негізгі тəсілдері қандай? Оларды сипаттаңыз. 
16. 
Ақпараттық  жүйелерді  DFDəдіснамасы  бойынша  модельдеудің 
негізгі тəсілдері қандай? Оларды сипаттаңыз. 
17. 
Ақпараттық  жүйелерді  IDEF3əдіснамасы  бойынша  модельдеудің 
негізгі тəсілдері қандай? Оларды сипаттаңыз. 
18. 
 Ақпараттық  жүйелерді  синтездеу  мен  талдаудың  жүйелік 
əдіснамасының мəне неде? 
19. 
Ақпараттық  жүйелерді  синтездеу  мен  талдаудың  қандай 
əдіснамаларын білесіз? Олардың сипаттамасын беріңіз. 
 
Бақылау тапсырмалары 
1. 
Қатынастар 
берілген: 
Сатып 
алушы(Сатып 
алушы_Коды, 
Мекенжайы),  Сатып  алу  туралы  Жазба  (Жүкқұжат_Коды  (FK),  Сатып 
алушы_Коды  (FK)),  Жүкқұжат(Жүкқұжат_Коды,  Сома,  Үзінді  күні). 
Мұнда  FK  —  сыртқы  кілт.  Сыртқы  кілт  бойынша  байланысты  ескере 
отырып, IDEFX1 нотациясындағы ER-диаграмманы құрыңыз.    
2. 
Қатынастар  берілген  (1тапс.  қар.).  Сыртқы  кілт  бойынша 
байланысты  ескере  отырып,  сыныптар  диаграммасын  құрыңыз.  Талап 
етілетін ассоциация түрін таңдаңыз. 
3. 
Мəндік  салада  мынадай  атрибуттермен  қатынастар  белгіленген: 
тұлға(Тегі,  Мекежайы),  Қызметкер(Табельдік  нөмірі,  Тегі,  Мекенжайы, 
Банк шотының нөмірі), Салық төлеуші (Паспорттың нөмірі, Сериясы, Тегі, 
Мекенжайы, Банк шотының нөмірі), Азамат(Паспорттың нөмірі, Сериясы, 
Тегі,  Мекенжайы).  «Жалпылау»  байланысын  пайдаланып,  сыныптар 
диаграммасын құрыңыз.   
4. 
ААЖ  пайдаланушы    өзінің  шартты  атын  енгізу  қажет,  содан  кейін 
автоматты түрде оның паролі сұратылады. Егер деректер дұрыс болса, оған 
жүйенің  деректер  қорына  қолжетімділік  беріледі.  Пайдаланушының 
əрекеттері:  кестені  таңдау,  жаңа  жазбаларды  қосу,  есепті  басып  шығару. 
Прецеденттер   диаграммасынқұрыңыз. 
5. 
A,  B,  C—AX
2
+  BX+  C=  0  теңдеу  коэффициенттеріберілген. 
Теңдеудің X
1
, X
2
түбірлері D= B
2
- 4AC  өрнекке байланысты нақты, құрама 
немесе тең болатынын анықтаңыз. ЕгерD> 0, онда түбірлернақты; D< 0 — 
құрама;  D=  0  —  түбір  екеу.  Теңдеу  түбірлерінің  типін  белгілеу  үшін 
белсенділік  диаграммасының  екі  типін  құрыңыз:  əрекеттің  жай-күйі  
диаграммасын жəне қызметтің жай-күйі диаграммасын. 

129 
 
6. 
Жалпы  түрде  автордың  кітап  жазу  үдерісі  мынадай  жұмыс 
кезеңдерін  көздейді:  баспамен  шарт  жасасу,  авансты  алу,  кітаптың 
қолжазбасын  жазу,  кітапты  рецензиялау,  қолжазбаны  түзету,  кітапты 
басып  шығару,    таралым  үшін  қаламақы  алу.  Кітапты  жазу  үдерісінің 
объектілерін белгілеңіз, реттілік диаграммасын құрыңыз. 
7. 
6  тапсырмаға  сəйкес  кооперация  диаграммасын  құрыңыз.  Кітапты 
жазу үдерісінің оқиғаларын белгілеңіз жəне көрсетіңіз. 
8. 
program. ехе  бағдарламасы өз жұмысында  үш кітапхананы - lib1.dll, 
lib2.dll, lib3.dll пайдаланатыны мəлім.   lib3. dllкітапханасы екі интерфейсті: 
intrfс1,  intrfс2  іске  асырады,  оларlib1.dll,  lib2.dll  кітапханаларды 
пайдаланады. Бағдарлама № 1 ЭЕМ орындалады, алкітапханалар  № 2 ЭЕМ 
дискісінде  орналасқан.  Бағдарламалық  өнімді  өрістету  диаграммасын 
құрыңыз     
9. 
Емтихан  ведомосін  құру  үшін    кестелер  пайдаланылады:  «Пəн», 
«Оқу 
топтары», 
«Оқушылар», 
«Оқытушылар», 
«Емтихан 
қорытындылары».  Негізгі  əрекеттер:  емтихан  тапсыратын  адамдар  тізімін 
құру,  емтиханды  өткізу,  нəтижелерін  тіркеу,  ведомості  басып  шығару  
жəне оны оқу бөліміне тапсыру.  DFD-диаграмманы құрыңыз. 
10. 
 Емтихан 
ведомосін  алу  үшін  қажетті  қызметті  IDEF3-
диаграмматүрінде көрсетіңіз. Қиылыстарды пайдаланыңыз. 

130 
 
3   т а р а у  
АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН  АҚПАРАТТЫҚ  ЖҮЙЕЛЕРДІ 
ӘЗІРЛЕУ 
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ    
 
 
 
3.1. 
Ақпараттық жүйелердің сыныптамасы 
 
 
Автоматтандырылған  жүйелер  өз  функцияларының  бөлігін 
операторлардың қадағалауымен орындайтын жəне пайдаланушылармен 
өзара əрекеттесетін жүйелердің кең тобын қамтиды. Осындай жүйелер 
орындаушылар  мен  жабдықты  біріктіретін  кешен  болып  табылады.   
Осыдан осындай жүйлердің орындаушыларды жəне олардың қызметін 
аппараттық  қамтамасыз  етуді  біріктірудің  оңтайлы  жолдарын 
іздестіруде тұратын басты проблема шығады.    
Автоматтандырылған жүйелердегі ақпараттық алмасуды жобалау: 
• 
деректерді енгізу-шығару ерекшелігін; 
• 
ақпаратты беру жəне кодтау тəсілдерін; 
• 
деректерді өңдеудің бағдарламалық құралдары типтерін; 
• 
деректерді сақтау тəсілдерін; 
• 
құжаттарды нысандандырылған сипаттау тəсілдерін  есепке алуды 
талап етеді. 
Бұл ретте автоматтандырылған жүйе құрамына кіретін түрлі үлгідегі 
ақпараттық  жүйелердің,  немесе  олар  арқылы  оны  жобалау 
орындалатын жүйелердің  ерекшеліктеріне назар аудару қажет.   
Ұйымдастырушылық  ақпараттық  жүйелер.  Осындай  жүйелер 
қоғамда пайда болады. 
Ұйымдастырушылық жүйе  —  бұл  жалпы  мақсаттарға жету  үшін 
қызметі саналы үйлестірілетін адамдар тобы   [16]. 
Ұйымдастырушылық  жүйеде,  автоматтандырылған  жүйеде  сиқты 
ағпараттық ағымдар айналады.  Осындай жүйеде   ақпараттық өзара іс-
қимылдың  мынадай  субъектілері  белгіленеді:        адам  —  адам;  адам— 
жабдық; жабдық — жабдық. 
Ұйымдастырушылық  жүйелерде  ақпараттық  алмасу  үдерісін 
жобалаған  кезде  өзара  іс-қимылдың  негізгі  буыны  «адам  —  адам»  
субъектісі  болып  табылады.    Осыған  орай,  осындай  жүйелерде  
ақпараттық  ағымдардың    талдауын  немесе  синтезін    орындаған  кезде  
ұйымның  
Құжат айналымының ерекшелігі есепке алынады: