Технологиялық ауысу — аталған байланыстың немесе бұйымның аталған беткейінің талап етілетін соңғы сапалық сипаттамасын құрайтын, технологиялық үрдістің аяқталған бӛлігін құрайтын жұмысшы жүрістерінің үздіксіз технологиялық реттелген кешені. Тұрақты технологиялық режимдерде және қондырғыларда сол
бірдей технологиялық жарақтандыру құралдарымен В(1, 2)
орындалады.
Жұмысшы жүрістері бір ауысу ішінде технологиялық реттелген. Мысалы, ойықтағы бұранданы кесу тек сол бұрандаға қол жеткізілгеннен кейін мүмкін болады.
Қабылдау — технологиялық ауысуды орындауға бағытталған немесе оның бір бӛлігі және бір мақсатты қолданылумен біріктірілген аяқталған іс-әрекеттер жиынтығы. Мысалы, «бұйымды орнату» келесідей тәсілдерден тұрады: бұйымды ыдысынан алу, оны қосалқы құралға апару, құрылғыны қондыру және бекіту.
Тӛсемелеу — талап етілетін жағдайды және бұйымды (дайындалатын ӛнім) бекіту қажет болған жағдайда қосалқы құрал немесе негізгі құрылғыда жасау үрдісі.
Технологиялық операция — адам қатысуымен немесе адам қатысуынсыз белгілі бір технологиялық құрылғыда кӛмекші элементтер кӛмегімен жүзеге асырылатын бағыттың ұйымдастырылған даралау бӛлігі. Үрдіске әдетте барлық негізгі технологиялық құжат жасалады.
Бағыт — еңбек құралдарының еңбек ӛніміне реттелген сатылы түрде сапалы ауысуы. Мысалы, дайындалатын ӛнімнің бұйымға немесе бұйымдар топтамасынан жиынтық бірлігін алудың реттілігі. Бұл бұйым немесе жиынтық бірлігінің сапалы сипаттамасына қол жеткізуді қамтамасыз ететін технологиялық үрдістердің үйлесуінің нақты жолы.
Қарастырылып отырған технологиялық және ӛндірістік үрдіс элементтері уақытқа қарай ретімен, қатар немесе қатарынан ретімен орындалуы мүмкін. Кӛрсетілген элементтердің бірігуі үрдістің созылуын қысқарту әдістерінің бірі болып табылады.
«Элементтердің қызметтік бірігуі» ұғымын және ұйымдастыру негізінде олардың бірігуін араластыруға болмайды.
Сонымен, дәстүрлі жинақталған бір жұмысшы айналдырық кӛпмақсатта қолданылатын станок құрастыру негізінде технологиялық ӛзара әрекет етудің (егеу, ою және басқа.) түрлі әдістерін біріктіреді, алайда оларды уақытқа қарай біріктірмейді және құрылымына қарай реттілікте жұмыс істейтін станок болып қала береді.
Үрдіс элементтерін технологиялық үздіксіз жүзеге асыру шарттары бұзылған жағдайда, аталған үрдістің топтастыру деңгейінің құрылымы бұзылуына жататын олардың бӛлікке бӛлініп кетуі орын алады. Бұл жағдайды бұйымды ӛңдеу барысында қарастырайық (1.1-сурет). Талап етіліп отырған А беткейіне қол жеткізу үшін үш жұмысшы жүрісін жасауымыз қажет (1. 2. 3), ал В беткейі үшін - екі жұмысшы жүрісі (1, 2). Келесідей ӛңдеу жолдары болуы мүмкін.
А л ғ а ш қ ы ж о л ы :
1.1. Сурет. Бӛлшек эскизі:
А, В — ӛңдеу беткейі; 1... 3 — жұмыс жүрісі
В беткейін екі жұмысшы жүрісімен толық ӛңдеп шығу (1,2):
А беткейін үш жұмысшы жүрісімен толық ӛңдеп шығу (1. 2, 3), бұл сәйкесінше екі (1, 2) және үш (1. 2, 3) рет жұмысшы жүрісін орындаумен екі ауысу барысында екі қондырғыда бұйым жасауға сәйкес келеді.
Е к і н ш і ж о л ы :
В беткейін бір жұмысшы жүрісімен толық ӛңдеп шығу (1);
А беткейін екі жұмысшы жүрісімен толық ӛңдеп шығу (1, 2):
В беткейін бір жұмысшы жүрісімен ӛңдеу (2):
А беткейін бір жұмысшы жүрісімен ӛңдеу (3), бұл бұйымды тӛрт қондырғыда тӛрт ауысумен жасауға сәйкес келеді, сәйкесінше бір (1), екі (1. 2), бір (2) және бір (3) рет жұмысшы жүрісін орындаумен тӛрт ауысу барысында тӛрт қондырғыда бұйым жасауға сәйкес келеді.
Ү ш і н ш і ж о л ы :
Бірдей уақытта А беткейі және В-ні ӛңдеу. Сәйкесінше бір
(1) және екі (1, 2) жұмысшы жүрісімен:
А беткейін ӛңдеуді екі жұмысшы жүрісімен (2, 3) жүзеге асыру.
Бұйымды екі қондырғыда жасау мысалын қарастырайық.
Алғашқысы сәйкесінше орындалған бір (1) және (1, 2) екі жұмысшы жүрісін біріктіру арқала жүзеге асырылған, ал екіншісі — бір жұмысшы жүрісі кезінде екі жұмысшы жүрісін (2. 3) жасау арқылы жүзеге асырылған.
Технологиялық үрдістің техникалық-ұйымдық құрылымының барлық жан-жақтылығын кӛрсету үшін 1.2. суретке назар аударайық.
Кӛріп отырғандай, ұйым бойынша ең қарапайым технологиялық үрдіс ӛз кезегінде бір жұмысшы жүрісі барысында бір ауысудан тұратын бір қондырғыдан құралады.
12
1.2 Сурет. Технологиялық үрдістер құрылымы
Сәйкесінше ұйымдастырылуы жағынан күрделі технологиялық үрдісте жоғары деңгейдің әрбір құрылымдық элементі тӛменгі деңгейдің бірнеше элементтерінен құралады.
Әрбір үрдісті орындаған сайын жұмысшы белгілі бір еңбек кӛлемін жұмсайды. Қалыпты сапалық жағдайдағы еңбек шығындарын оның ұзақтылығымен, яғни, ол шығындалатын уақыт кӛлемімен ӛлшейді.
Достарыңызбен бөлісу: |
