бағдарлануы
Бағдарламалық басқаруы бар білдіктерде дайындалатын бұйымдардың бағдарлануы деп олардың координаттар жүйесінің басталуына қатысты орналастыруын айтады. Орнату кезінде дайындаманың бекітіп тұратын базалар мен координаттар басталуымен байланыс қажет. Демек әмбебап білдектерде дәстүрлі әдіспен ӛңделетін дайындалатын бұйымдардың орнатылуына қарағанда бағдарламалы басқарылатын білдектерде ӛңдеген кезде барлық жағдайларда білдектің нӛлдік нүктеге қатысты босатудың барлық деңгейдегі (алты нүкте ережесіне сәйкес) дайындалатын бұйымдарды айыру қажет (5.1- сурет).
Дайындалатын бұйымдардың орнатылуы барлық беттер мен шұңқырларды, орналасқан жеріне талап етілетін дәлдікпен, ӛңдеген кезде дайындаманың білдекте деген бірмәнді орналасуын қамтамасыз ету керек. Базалық беттердің таңдауы базаларды қиыстыру принципін ұстану арқылы іске асырылуы қажет. Таңдалған базалар білдектің жұмыс аймағында дайындаманың ыңғайлылығын қамтамасыз ету керек. Айналу дене түріндегі дайындамалардың орнату базалық беттер ретінде бағдарлануы кезінде сыртқы немесе ішкі цилиндрлік беттерге, сондай-ақ орталық ұялардың беттеріне айналады.
Ӛңделген базалық беттері бар жазық және корпустық бӛлшектердің дайындамалардың бағдарлануы кезінде базалық беттер ретінде негізінде үш жазықты, жазықты пен екі шұңқыр немесе жазықтық пен шұңқыр қолданылады.
Дайындалатын бұйымдардың үш жазықтар бойынша бағдарлануы кезінде дайындалатын бұйымдардың бағдарлануы білдектің үстеліндегі немесе екі жазықтык бойынша тексерілген бұрыштықтағы тірек базалық бет бойынша, білдектің айналдырғысына орнатылатын бақылау жиектемелері арқылы анықтау базалық беттері бойынша жүзеге асырылады.
5.1.-сурет. Білдектегі нӛлдік нүктесіне қатысты дайындаманың орналастыруы
Сандық бағдарламамен басқарылатын жону және кӛпоперациялық білдектердің үстелдерінде дайындамалардың орналастыруы кезінде Х осі бойынша жүйенің санақ басы деп білдек үстелінің жахықтығы алынады. Демек дайындалатын бұйымдардың тірек базалық беті Х координаттары басымен тұспа- тұс келеді. Y осі бойынша санақ басы деп айналмалы үстелдің осі немесе үстелдің осінен белгілі қашықтықта орналасқан координатаны алады. Y осі бойынша координаттар басы білдек үстелінде белгіленбегендіктен, Y осі бойынша координаттар басы деп ӛзгермелі нӛл арқылы анықталатын бұл осьтің белгілі бір нүктені алады. Y осі бойынша дайындаманың бағдарлануы индикаторды тексере отырып, дайындаманың бүйірлік жазықтық бойынша талап етілетін дәлдікпен іске асырылады.
Дайындалатын бұйымдарды білдек үстеліне орнатады, мысалы, кӛлденең-кеулей жону бiлдегiне 2А622Ф2 (5.2- сурет, а), қуыс бұрғы арқылы талап етілетін дәлдікті қарап, кӛрсеткіш бойынша үстел жолымен тексереді. Содан кейін айналдырғы құраушыдан дайындаманың жіберуші базалық бетіне дейін ӛлшеуіш плиткалар жиынтығымен ӛлшейді және Y осі бойынша сандық таблодан
санайды.
Талап етілетін ӛзгермелі нӛлsдhеi_г0і5_ы02ғ.cыdсr уның а шамасын сандық табло кӛрсеткіштерінің, айн алдырғының радиусы шамасының, плитка жинағының биіктігінің сомасы ретінде айқындайды.
5.2.- сурет. Білдек үстелінде дайындамалардың орналастыруы сұлбалары (а ... е) 1, 2 — орналастыратын элементтер; 3х, 3у — нӛл-индикаторлар; 4 — бақылау түзетулер
Дайындалатын бұйымдарды ӛлшегіш плиткаға орнатқанда ӛзгермелі нӛлді Х осі бойынша плитка қалыңдығына тең шамаға қоспалайды. Дайындамаларды дәлдеумен орнатуы едәуір уақыт шығыны талап етеді, ол уақыт ішінде білдектер жұмыс істемейді. Білдектердің бос тұрып қалу уақытын қысқарту үшін білдек үстелінде немесе орнату базалық беттерге бағытталған немесе тірелген дайындамалардың орналастыруы 1 және 2 тіреуімен қосылғанға дейін координаталық бұрышқа дайындаманың орнатуымен іске асырылады (5.2- сур., б). Бағытталған немесе тірелген базалық беттер бойынша білдек үстелінде дайындаманы орналастыратын 1 және 2 элементтерін білдек үстелінің Т-тәрізді ойықтарда орнатады. Оларды орнатқаннан және бекіткеннен кейін білдек үстелін шеткі кӛлденең орынға ауыстырады, бұл жағдайда есептеу жүйесінің 3у нӛл индикаторы нӛлдік кӛрсеткіш береді. Содан кейін білдектің айналдырғысына 4 бақылау түзеткіштерді орнатып, одан у - d/2 тең базалық элементтің орнатылатын тегістікке дейін қашықтықты ӛлшейді (5.2-сур., г). Содан кейін үстелді шеткі бойлық орынға есептеу жүйесінің 3х нӛл
индикаторының нӛлдік кӛрсеткішіне дейін ауыстырып, түзеткіштен х - d/2 тең базалық элементтің орнатылатын тегістікке дейін қашықтықты ӛлшейді (5.2 сур., д). Y және X осьтері бойынша қашықтық СББ жүйесінің есептеудің басталу нӛлін айқындайды.
СББ есептеу жүйесіне х және у тең X және Y осьтері бойынша есептеудің басталу нӛлінің жылжуын енгізгеннен кейін нӛлдік нүкте есептеуі 1 және 2 элементтерін орналастыратын орнату беттермен қиылыстырылған ось координаталардың басына сәйкес болады (5.2 сур., е). Бұл ретте есептеу нӛлі айналдырғы осі арқылы ӛтеді, ал координаталар есептеуінің басы дайындамалардың негізгі беттерінен таңдалады. Тексерілген дайындамаларды орнатқанда немесе координаттық бұрышқа орналастырғанда таза базалық беттерді қолданады, оларды бірінші операцияларда жай әмбебап білдектерде дайындайды.
Үш жазықтар бойынша дайындамаларды орналастыру сұлбасы ең қарапайым және сенімді болып келеді. Бұл сұлбаның кемшілігі – ӛңдейдің бірқатар жағдайларда бір құрылғыдан бес жақтан дайындаманы ӛңдеуге мүмкін еместігі. Бұл жағдайларда жазықтар және екі тесік бойына орналастырудың сұлбасы қолданылады. Тірек база – бұл таза ӛңделген жазықтық, оның тесіктері екінші класстан кем емес дәлдікпен ӛңделген. Құрылғының негізгі элементтері тақтайлар мен істіктер (цилиндрлік және ромб тәрізді) болып табылады.
Дайындалатын бұйымдарды жазықтар және екі тесік бойынша орналастырғанда дайындамалардың технологиялық тесіктерін дәлсіздіктеп орындаған нәтижесінде, орналастыратын саусақтарды жасағанда және саусақтар қосылыстарында кепілді диаметралді саңылау – тесіктер болудың қажеттілігі нәтижесінде орналастырудың кемшіліктері орын алады.
Бір құрылғыдан дайындаманың тӛрт немесе бес бетерін ӛңдеу үшін дайындалатын бұйымдарда бар тесіктер үстінен арқылы жасырын баспен бекіткіш немесе бұрандалармен дайындаманы бекітеді. Бекіту орнату базалық беттік жағынан дайындамада ондай тесіктер жоқ болғанда құрылғыларға монтаждалған бекіткіш бұрандалар астынан технологиялық бұрандалы тесіктер жасайды. Бекіткіш бұрандалардың тегершіктерімен ілінісетін бұрамдылары кіретін бұралаң біліктердегі бастар ұялары құрылғыларының бӛренесінен орналасқан жерге орнатылатын тұқыр кілтпен бұрандалар бұрап кіргізеді де бұрап шығарады.
Достарыңызбен бөлісу: |
