N,
жылдар
2.2.-сурет. Түрлі пайдалану кезеңдеріндегі бір сүмбілі токарлық автоматтардың пайдалану сипаты: а — ӛнімнің жылдық шығарылымы б — жылдық еңбек шығындары (санаттарға бӛлу бойынша)
2.4.-суретте ӛзгермелі пайдалану кӛрсеткіштері болған жағдайдағы токарлық автоматтарды пайдалану барысындағы қызмет ету мерзіміне байланысты еңбек
ӛнімділігінің тәуелділігі келтірілген.
Ӛндірістік үрдістерді автоматтандыру еңбек ӛнімділігін арттыру міндетін шешудің құрал болып табылады.
2.3.-сурет.Ӛнімнің жиынтық шығарылымының ӛзгеруі Т және ӛзгермелі пайдалану кӛрсеткіштері жағдайындағы жиынтық пайдалану шығындары
Жаңа техниканың дамуын, оның ішінде автоматтар мен автоматты желілерді
бағалау үшін еңбек ӛнімділігі деңгейлері бойынша бірнеше жолдарын салыстыру қажет. Одан кейін енгізілетін жолын ӛндірісте
(базалық жолымен) салыстыру қажет және оның енгізілуінің маңыздылығы туралы қорытынды берілуі қажет.
2.4.-сурет. токарлық-револьверлік автоматтардың қызмет ету мерзіміне байланысты еңбек ӛнімділігінің ӛзгеруі:
1 — тұрақты пайдалану кӛрсеткіштері жағдайында; 2 — ӛзгермелі пайдалану кӛрсеткіштері жағдайында
Басымдылықты неғұрлым жоғары еңбек ӛнімділігін беретін және машинаның қызмет етуінің толық мерзіміне жоспарланатын ӛсу қарқынын кепілдендіретін жолына беру қажет:
λ = Ат1 / Ат2
мұндағы λ — екі техникалық жолды салыстырғандағы еңбек ӛнімділігінің арту коэффициенті;
Ат1 — техниканың бастапқы қалпы кепіл беретін еңбек ӛнімділігі; Ат2 — бастапқы техникамен салыстырылатын екінші техника жағдайындағы еңбек ӛнімділігі.
Түрлі техникаларды салыстыру олардың үдемелілігін анықтауға мүмкіндік беріп, оны талдаулық түрде бағалауға мүмкіндік береді. Мысалы, егер қолда бар техника Ат2 = 25 дана./адам.-сағ. еңбек ӛнімділігін қамтамасыз етсе, ал жаңа техника Ат1 - 100 дана./адам.- сағ. еңбек ӛнімділігін қамтамасыз етеді
λ = Ат1 / Ат2 — 100:25 = 4,
Яғни, жаңа техниканы енгізу еңбек ӛнімділігінің 4 есеге ӛсуін қамтамасыз етеді.
2.5 суретте уақытқа байланысты жобаланып отырған екі жаңа техникаға қатысты еңбек ӛнімділігі келтірілген, мысалы, ағынды және автоматты желілердің екеуі бір мезетте және бірдей қызмет ету мерзімі бойынша ӛндіріске енгізіледі.
Автоматтық желі ағынды желіге қарағанда қымбатырақ болғандықтан (ζ > 1), аз қызмет ету мерзімі ішіндегі еңбек ӛнімділігі автоматты желіге Ат2 қарағанда, ағынды желіде Ат1 жоғары болады. Сондықтан да еңбек ӛнімділігінің коэффициенті де
1 ден тӛмен болып келеді. Алайда автоматты желі жоғары ӛнімділігімен (θ > 1) және қызмет кӛрсетуші жұмысшылар санының аздығына байланысты (ε > 1) ӛнім шығару барысында пайдалану шығындары тӛмен болып келеді, сондықтан, ұзақ қызмет ету мерзімдерінде еңбек ӛнімділігінің деңгейі автоматты желіде жоғары (λ > 1) болып табылады. Сәйкесінше,
2.5.-сурет. Қызмет ету мерзімдері бірдей және ӛндіріске бір уақытта енгізілетін ағынды (Ил) және автоматты (Ат2) желілер қолданылуы барысныдағы еңбек ӛнімділігінің ӛзгерісі
егер автоматты желінің қызмет ету мерзімі кей минималды шамадан аз болатын болса (N < NM), онда ағынды желіні құрған дұрысырақ болады, себебі пайдалану шығындарының жоғары болуына қарамастан арзанға түседі. Және керісінше, автоматты желі қызмет кӛрсету мерзімі жоғары болған жағдайда тиімді болып саналады (N> NM).
Техниканың заманауи даму кезеңі үшін тән сипаттама, ең біріншіден, ӛндірістік үрдістердің автоматтандырылуына қатысты ондағы ӛндіріс құралдарының ӛнімділігі, олардың құнының артуы және машинаға қызмет кӛрсететін адамдар санының қысқаруы.
Ӛткен еңбектің ағымдағы шығңындарының ӛнімнің бір бірлігіне
қатысты ӛзгеруі ӛндірістік үрдіс сипатына байланысты болып және кең қолданысқа ие.
2.6-сурет. R жыл бұрын ӛндіріске қосылған машинаның қызмет кӛрсету мерзіміне байланысты еңбек ӛнімділігінің ӛзгеруі
2.6- суретте R (R - 15) жыл бұрын ӛндіріске қосылды деген шартты жағдай орын алғанда машинаның пайдалануы барысынан еңбек ӛнімділігінің тәуелділігі кӛрсетілген. Есепті күнтізбелік уақыт басындағы қабылданған кезінде (N = 0), ол Ат0- еңбек ӛнімділігін қамтамасыз етті. Егер машина одан әрі N + R, уақытта пайдаланылатын болса, онда Ат еңбек ӛнімділігі біршама жоғары болады.
-сурет. ӛндірістің түрлі жолдары үшін уақытқа қатысты еңбек ӛнімділігінің ӛзгеруі
Есептеулер мен талдаулар жасау мақсаты қолда бар құрылғыны ауыстыруды анықтау болағандықтан, яғни, мүмкін болатын жаңа
техниканы енгізуде қызмет ету мерзімі R шамаға, қоғамдық еңбек ӛнімділігі қолжеткізілген Ат0 шамамен салысытырылады, осыдан барып еңбек ӛнімділігінің жоспарлы ӛсу қарқыны есептеледі.
2.7-суретте барлық ӛзара ауыстырылған жаңа және қолда бар түрлі ӛндіріс үшін олардың қызмет ету мерзімі N жылды құрайды деген шартпен бір уақыттағы еңбек ӛнімділігінің ӛсуі кӛрсетілген.
Λ1 қисығы, қазіргі уақыттағы ӛндірістің оорташа деңгейімен салыстырғандағы ең жақсы техниканың еңбек ӛнімділігінің артуын кӛрсетеді. Кӛрсетілгендей, ең жақсы техника жоғары еңбек ӛнімділігін қамтамасыз етеді, алайда, қызмет кӛрсету мерзімінің ұзаруымен байланысты ӛнімділік деңгейі біртіндеп азая бастайды. Егер бұл құрылғы тағы да R жылға қосымша N жыл қызмет ететін болса, ӛндірістің орташа ӛнімділігіні қамтамасыз ететін техниканың Ат0 еңбек ӛнімділігі ӛзгеріссіз қалады ( λ0 қисығы).
ΛR қисығы L = 2 жылдан кейін ӛндіріске енгізілетін жаңа техниканың еңбек ӛнімділігінің артуын кӛрсетеді. Аз қызмет ету мерзімі ішінде бұл еңбек ӛнімділігі жаңа техниканың және қазыіргі уақытта қолданыстағы техниканың орташа еңбек ӛнімділігі деңгейіне қарағанда тӛмен, алайда ұзақ мерзім қолдану барысында жаңа техника ӛз мүмкіндіктерін жүзеге асырып және еңбек ӛнімділігі кӛрсеткішіні біршама жоғарылатады. Кӛріп отырғанымыздай, қызмет ету мерзімін кӛбейту барысындағы еңбек ӛнімділігінің барлық енгізілетін техникаларда бастапқы кезде біртіндеп жоғарылауынан белгілі бір λмах. шекке ұмтылады. λмах шамасы жаңа техниканың техникалық-экономикалық кӛрсеткіштерімен анықталады: ӛнімділіктің артуы, қызмет кӛрсету адамдар санының қысқаруы, пайдалануға берілген машиналардың үнемділігі. Егер жаңа техника еңбек ӛнімділігі артуының тӛмен әлеуетіне ие болса, онда ол үдемелі болып табылмайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
