Хаттардың ішкінде баспалар болуы мүмкін (конверттің ішіндегі кез-
келген фон, толтыру немесе сурет). Бұл конвертте бар нәрсені не оқып, не
көруді мүмкін емес ету үшін қолданылады.
Терезешесі бар конверттерді пайдалану екі негізгі ұстанымға байланысты:
1) конверттердегі терезеше арқылы ішіне салынған қағаздарда басып
шығарылған мекен-жайдың, байланыс ақпаратының немесе толық аты-жөннің
көріну қажеттілігі;
2) ішіне салынған ақпараттың кейбір бөлігін терезеше арқылы көрсету
қажеттілігі.
Факсимильді хабарламалар. Факстермен алмасу біртіндеп өткенге кетіп
бара жатыр (электрондық пошта, теле- және бейнематериалдар электронды
хабарламалар орнына келді), бірақ олар әлі де пайдаланылуда және
факсимильді хабарламалардың дизайны компанияның бірыңғай фирмалық
стилі аясында дамиды.
Факсимильді хабарламаларда болу керек:
• компанияның атауы және логотипі;
• қажетті байланыс ақпараты;
• алушының аты (немесе факс жіберілген бөлімнің аты).
Фирмалық папкалар. Полиграфияның басқа түрлеріне қарағанда папканың
сөзсіз артықшылығы - оның функционалдығы. Папкада әртүрлі құжаттарды,
қағаздарды, шоттарды және т.б. сақтауға, көрсетуге немесе жай сақтауға
болады. Бұл папканы басқа басылымдарға қарағанда «ұзақ өмірлі» етеді және
компанияға ұзақ тегін жарнамаға ие болуға мүмкіндік береді. Материалдары
мен түрлері әртүрлі болатын папканың көптеген түрлері бар. Папка картоннан
және өрнектелген логотипі бар шынайы былғарыдан жасалған болуы мүмкін.
Компанияның сипатына, стиліне және қызмет саласына қарай лайықты
нұсқасын таңдауға болады. Папкалар бір немесе екі клапанмен, желім
клапандарымен, пластикалық папка-файлдар, папка-қыстырғыш, құлыптық
қысқышы бар бухгалтерлік папкалар, сақина қапсырмалары бар пластикалық
папкалар және т.б. боладды.
Папкада орналасу керек: логотип және компания атауы, қажетті байланыс
ақпараты.
КІТАП БАСЫЛЫМЫНЫҢ ДИЗАЙНЫ
Бүгінде жылтыр қағаздар мен жартылай реңк иллюстрациялардың пайда
болуы макеттің дамуында үлкен еркіндікке жол ашты, асимметриялық
нысандарды, атап айтқанда, мәтіндегі иллюстрацияларды орналастыру үшін,
қолдануға мүмкіндік берді. Дегенмен, қазіргі кітаптың сұлулығы да
дәстүрлердің сақталуына негізделген.
Кітап басқа баспа өнімдерінен күрделірек структурасымен (газеттер,
журналдар, жарнама және т.б.) ерекшеленеді, бұл өз кезегінде кітабының
түріне байланысты анықталады. Кітап дизайны бойынша жұмыс әрдайым
жарияланымның жеке қасиеттерінің анықтамасынан басталады: поэтикалық
немесе драмалық мәтіннің ерекшеліктері, иллюстрациялардың болуы және
саны, тақырыпшалардың, кестелердің, графиктердің, диаграммалардың,
көрсеткіштердің болуы. Жарияланымның мақсатына сәйкес кітаптардың
форматы, жиектері таңдап алынады, жолдардың біртектілігі мен жетілуін
77
4.2.
қамтамасыз ету үшін модульдік тор жасалды, оның негізінде кітап
басылымының моделі жасалды. Біз кітап макетін дайындау кезеңдерінің
әрқайсысын қарастырамыз.
Кітап форматын таңдау. Классикалық кітап беті 3: 2 пішіміндегі
тіктөртбұрыш деп есептеледі. Басып теруге арналған тіктөртбұрыш онымен
бірдей, бірақ біраз мөлшерде кіші, ішкі алаңы сыртқысынан екі есе кішкентай,
үстінгісі төменгісінен екі есе кішкентай. Мұндай тіктөртбұрыш «алтын қима»
(0.618: 1) қатынасына жақын. Сонымен бірге заманауи баспа жабдығы мен
басып шығару қағазы ISO форматтағы жүйеге арналған. Бұл форматтар A2
(420 х 594 мм), A3 (297 х 420 мм), A4 (210 х 297 мм), A5 (148 х 210 мм), A6
(105 х 148 мм) және т.б. ретінде белгілі. Германияда бұл формат жүйесі DIN
ретінде белгілі. Барлық пішімдер A0 пішімінен бастама алады, көлемі 841 х 1
189 мм. Бұл пішімдердегі парақтарының пропорциялары 2: 3 ара қатынасына
ұқсас. Стандартты форматтардың артықшылығы қағазды ұтымды пайдалану
болып табылады, бұл жағдайда қалдықтар аз болады. Кітап басылымдарында
ескі, дюймдік форматтар, да танымал, мысалы, 4 х 7 дюйм (110 х 180 мм)
қалталы басылымдар форматы, олардың пропорциялары біршама жіңішкерек
және «алтын қимаға» жақынырақ. Көптеген жағдайларда эстетикалық
талғамдардан басқа, форматты таңдау кітаптың болжалды қалыңдығына және
массасына, сондай-ақ жоспарланған өтіс саласына, байланысты болады.
Жиектер. Техникалық функциядан басқа, жиектер де кітаптың дизайны
тұрғысынан өте маңызды. Жиектердің енін анықтау үшін классикалық
(геометриялық) әдістер бар, олардың біреуі 4.1. суретте көрсетілген.
Жиектерді анықтаудың тағы бір классикалық тәсілі - бетті тоғыз бөлікке бөлу
(4.2-сурет). Көптеген қазіргі заманғы оқырмандар үшін мұндай жиектер тым
үлкен болып көрінеді, көптеген жағдайларда олар экономикалық талаптарға
сәйкес келмейді. Заманауи басылымдарда жиектердің еніне ешқандай қатаң
шектеулер жоқ (беттің сыртқы жиегінің минималды енін қоспағанда), бірақ
сыртқы жиек әрдайым ішкі жиекке қарағанда үлкен болуы керек, ал төменгі
жиек жоғарғыдан үлкен болуы керек деп есептеледі. Қалай болғанда да,
басылымда жиектердің функционалдық және стилистикалық рөлі қандай
болса да, параққа қатысты олардың пропорцияларын таңдау өте маңызды.
Формат пен парақтың мақсатына сәйкес олардың өлшемдері мұқият
ойластырылған болса, жиектер көңілге қонымды көрінеді.
Сурет. 4.1. Жиектердің енін анықтаудың көне тәсілдерінің бірі
78
Достарыңызбен бөлісу: |
