198
Зиянды бағдарламалардан мүлдем қорғаныс жоқ: Sasser немесе
Conficker секілді «нөлдік күнделікті пайдаланудан» ешкім
сақтандырылмайды. Бірақ кейбір шаралар көмегімен зиянды
бағдарламалардың жұқтыру қаупін елеулі түрде азайтуға болады.
Қауіпсіздіктің негізгі және ең тиімді шаралары мыналар:
■
пайдаланушының рұқсатынсыз маңызды файлдарды өзгертуге
мүмкіндік бермейтін қазіргі заманғы операциялық жүйелерді
қолданыңыз;
■
өз уақытында жаңартуларды орнатыңыз;
■
егер
автоматты жаңарту режимі болса,
оны қосыңыз;
■
Зиянды бағдарламалық қамтамасыз етудің сигнатуралық
әдісімен антивирустық өнімдерден басқа, қатерлерден белсенді
қорғауды қамтамасыз ететін бағдарламалық жасақтаманы
пайдаланыңыз (белсенді қорғаныс қажеттілігі антивирус
антивирустық деректер базасына әлі енгізілмеген жаңа
қауіптерді байқамайтындығына байланысты). Дегенмен оны
пайдалану пайдаланушыдан көптеген тәжірибе мен білімді талап
етеді;
■
зиянды бағдарламалардың енуіне мүмкіндік бермейтін әкімші
емес, тек қана жеке компьютерде жеке қолданушының
құқықтарымен жұмыс жасайды. Бірақ бұл шектеулі тіркеу
жазатын және оқу (мысалы, үй каталогы - GNU / Linux
жүйесінде каталогы / home, Windows жүйесіндегі құжаттар мен
параметрлер, Windows) немесе пайдаланушы интерфейсінің
рұқсаты бар пайдаланушы файлдарына қол жетімді зиянды
бағдарламалардан қорғай алмайды (мысалы, экран көріністерін
жасау
немесе
пернетақта
таратылымын
өзгерту
бағдарламалары);
■
бөгде тұлғалардың компьютерге физикалық қол жеткізуін
шектеу; Сыртқы жадты тек қана сенімді көздерден
пайдаланыңыз;
■
сенімсіз көздерден алынған компьютер
файлдарын ашпаңыз;
■
Пайдаланушы орнатқан саясатқа негізделген жеке компьютерден
Интернет қосылымын бақылайтын желі аралық экранды
(аппараттық немесе бағдарламалық) пайдаланыңыз.
199
КОМПЬЮТЕРЛІК ВИРУСТАР
Компьютерлік вирус - бұл әр түрлі компьютерлік бағдарлама
немесе зиянды код, оның ерекшелігі – өздігінен көбеюі (өзін-өзі
репликация). Сонымен қатар вирустар пайдаланушының білімісіз,
соның ішінде пайдаланушыға және / немесе компьютерге зиян
тигізбейтін басқа да ерікті әрекеттерді орындай алады.
Егер вирустың авторы зиянды әсерлерді жасамаса да, вирус
амалдық жүйемен және басқа бағдарламалармен өзара әрекеттесу үшін
ескерілмеген қателердің салдарынан компьютердегі ақауларға әкелуі
мүмкін. Бұдан басқа, вирустар әдетте сақтау құрылғыларында орын
алады және басқа жүйелік ресурстарды таңдайды.
Сондықтан вирустар
зиянды бағдарламалар деп саналады.
Кейбір пайдаланушылар қате компьютерлік вирустарға зиянды
бағдарламалардың басқа да түрлерін - тыңшылық бағдарламаларды
және т.б. жатады. Әлемде интернетте таратылатын он мыңдаған
компьютерлік вирустар бар.
Зиянды бағдарламаларды (оның ішінде вирустарды) құру және
тарату Ресей Федерациясының Қылмыстық кодексі бойынша
қудаланады (28 тарау, 273-бап).
Таралу механизімі. Вирустар өздерінің денелерін көшіріп, оны
кейіннен орындауды қамтамасыз етеді: басқа бағдарламалардың
орындалатын кодын енгізу, басқа бағдарламаларды ауыстыру, авто
қосылуға тіркелу және т.б. Вирус немесе оның тасымалдаушысы
машина кодын қамтитын бағдарламалар ғана емес, сонымен қатар
макростар бар Microsoft Word және Excel құжаттары сияқты
автоматты
түрде орындалатын пәрмендерді қамтитын кез келген ақпарат болуы
мүмкін. Сонымен қатар, вирус компьютерге ену үшін вирус әйгілі
бағдарламалық жасақтаманың (Adobe Flash, Internet Explorer, Outlook)
осалдықтарын пайдалануы мүмкін, ол үшін дистрибьюторлар оны
әдеттегі деректерге (суреттер, мәтіндер және т.б.) қосып,
пайдаланатын
эксплуатпен енгізеді
Тарату каналдары. Флэш-жинақтағыштар қазіргі кезде
дискеттердің орнын ауыстырып, олардың тағдырын қайталайды -
вирустар сандық камералар, сандық видекамералар, портативті сандық
плеерлер, сондай-ақ 2000-шы жылдардың мобильді телефондары,
әсіресе смартфондар (ұялы телефондар вирустары пайда болды)
арқылы тарайды. Бұл арнаны пайдалану, ең алдымен, осы файлдағы
дискідегі арнайы autorun.inf. файлын жасау мүмкіндігінен туындады,
мұндай дискіні ашқан кезде Windows Explorer бағдарламасымен іске
қосылған бағдарламаны көрсетуге болады. Windows 7-ден бастап,
6.2.
