126
және / немесе өң түсімен тікбұрышты нысанға ие. Қажет болған
жағдайда терезе тақырыпты (функцияларды түсіндіріп) және басқару
элементтерін қамтиды. Кейде интерфейстің көлем беруге арналған
түрлі әсерлер
қолданылады, соның ішінде:
■
көлеңкелер – терезенің астында жылжитын қараңғылану (әдетте,
сол жағынан төменнен солға қарай жарықтың болғандығын ескере
отырып). Графикалық режимде көлеңкелер басқа тінтуір
көрсеткішін сияқты басқа интерфейс элементтерін де түсіре алады;
■
дөңес және басылған құрылымдардың иллюзиясын жасау -
сызықтар, жазулар, төмен немесе жоғары аудандар (түймелер),
рамкалар және т.б. - жоғары және төмен жарықтық және жартылай
фазалық сызықтар (сызықты беттерді имитациялау үшін);
■
терезенің толық немесе жартылай (жартылай) мөлдірлігі - басқа
терезелер сол арқылы көрінеді (тек графикалық режимде мүмкін
болады).
Терезе интерфейсі көптеген амалдық жүйелердің қабықшаларына
ие, терезе бөлек жұмыс істейтін бағдарлама (тапсырма) болуы мүмкін.
Терезе интерфейсін қолдауға арналған процедура терезенің үстінен
терезелерді шығаруға және олардың арасында пайдаланушы кірісін
таратуға арналған (егер бірнеше рет теңдестірілмеген терезелер болса,
пайдаланушы қазіргі уақытта белсенді болып табылады) экранды
салуға талап етіледі.
Классикалық (толық экран) экранды ұйымдастыру бағдарламалары
мәзірлерді, хабар терезелерін және тілқатысуды ұйымдастыру үшін
терезе интерфейсінің элементтерін (ішкі) пайдалана алады.
Терезе интерфейсін толығымен іске асыратын бағдарламалар түрлі
терезелердегі қосалқы тапсырмалармен бөлек жұмыс жасайды.
Мұндай бағдарлама бір мезгілде бірнеше құжаттарды ашып, олармен
жұмыс жасай алады, оларды бөлек ішкі терезелерге (мысалы әр
терезеде құжатпен бірге бірнеше терезелік редакторға) қоюға болады.
Мұндай бағдарламалардағы осындай субтерезелерді ұйымдастыру
бірнеше жолмен жүзеге асырылады:
■
бір терезелі режим (SDI);
■
көп терезелі режим (MDI, TDI);
■
жалған көп терезелі режим (PMDI).
Бір терезелі режимі ортақ терезе бірнеше функционалды түрде
тәуелсіз аймақтарға бөлінген жақтаудың жүйесін қолдай алады (3.2-
суретті қараңыз).
Толық іске қосылған кезде, «терезе астындағы» негізгі экран
түсіріледі және кейбір жаһандық (фондық) тапсырмалар үшін
127
пайдаланылуы мүмкін. Толық іске қосу, әдетте, терезелер арасында
қарапайым ауысу және оларды басқару (көшіру, өлшемді өзгерту,
жасыру, жабу және т.б.) үшін тышқанның болуын қажет етеді.
Сондай-ақ пайдаланушылардың назарын «монополизациялау» деп
аталатын түрлі терезелер (модальды деп аталады) бар және сіз
«модальды» терезені жабудан кейін (сұрауды орындағаннан кейін)
бағдарламамен жұмыс істеуді жалғастыра аласыз.
Терезе интерфейсін іске асырудың мысалдарын 4.3-бөлімшесінен
көре аласыздар.
САНДЫҚ ЖӘНЕ МӘТІНДІК АҚПАРАТТЫ ӨҢДЕУДІҢ
ЖАЛПЫ ҚАҒИДАТТАРЫ
Компьютердегі мәтіндік және сандық ақпараттар әртүрлі
бағдарламалық өнімдермен - қосымшалар жиынтығымен өңделеді.
Кеңсе пакеттері — дербес компьютерде электрондық құжаттарды
өңдеуге арналған бағдарламалар жиынтығы. Кеңсе пакеттерінің
компоненттері әдетте, өзара ұқсас интерфейске ие және бір-бірімен
жақы әрекеттеседі.
Бағдарламалық
қамтамасыз етуді әзірлеушілер көптеген кеңсе пакеттерін шығарады:
■
ақылы:
Microsoft Office - ең танымал кеңсе пакеттерінің бірі, қазіргі кезде
соңғы он бесінші нұсқасы, яғни 2013 жылдан бастап Microsoft
Office атауымен белгілі;
Ashampoo Office;
Ability Office — 1985 жылы пайда болған британиялық арзан
кеңсе пакеті
Corel WordPerfect Office;
Lotus SmartSuite — OpenOffice.org-пен ақпараттық үйлесімді IBM
коорпарациясының кеңсе пакеті;
StarOffice — OpenOffice.org-пен ақпараттық үйлесімді Sun
коорпарациясының кеңсе пакеті;
Kingsoft Office — қытайлық кеңсе пакеті;
iWork —Mac OS X және iOS арналған
Apple кеңсе пакеті;
■
тегін:
IBM Lotus Symphony — OpenOffice.org-пен ақпараттық үйлесімді
4.2.
128
IBM коорпарациясының тегін кеңсе пакеті;
GNOME Office —GNOME жобасының кеңсе пакеті;
Calligra Suite —KDE қабықшасы құрамының кеңсе пакеті;
OpenOffice.org —Microsoft Officее кеңсе пакетімен ақпараттық
үйлесімді және мүмкіндіктері бойынша салыстырмалы кеңсе
пакеті;
LibreOffice — еркін лицензиялы және мөлдір өңдеулі OpenOffice.
Org әзірлемесі;
SSuite Office —Windows ОЖ-іне арналған тегін кеңсе пакеті. Сізге
мәтінді және сандық ақпараттарды өңдеудің жалпы қағидалары орта
мектептен
таныс.
Бірнеше
негізгі
жағдайларды
қысқаша
тұжырымдайық.
Құжат құру. Стандартты құралдар тақтасында [Құру] түймешесін
басыңыз. Қолданыстағы үлгілерді, шеберлерді немесе құжаттарды
алғаш рет пайдалану үшін келесі әрекеттердің бірін орындаңыз:
1.
Файл мәзірінен
Құру командасын
таңдаңыз.
2.
Шаблон көмегімен құру тобының
Құжат құру тапсырмасы
аумағынан
Жалпы шаблонды таңдаңыз.
3. Жасағыңыз келетін құжат түріне сәйкес келетін қосымша бетті
таңдаңыз және пайдаланғыңыз келетін үлгіні немесе шаблонды белгі
бойынша екі рет басыңыз.
Мәтінді енгізу және пішімдеу. Негізгі пішімдеу әдістері
мыналарды қамтиды:
■
мәтіннің гарнитурасын орнатыңыз және өзгертіңіз;
■
мәтіннің
өлшемін басқару;
■
қаріп пішіні мен түстерін басқару;
■
түзету әдісімен басқару;
■
таңбаланған және нөмірленген тізімді құру (атап айтқанда, көп
деңгейлі);
■
абзац параметрлерін басқару.
Қаріпті баптау. Қаріп баптау
Қаріп тілқатысу терезесінде
орнатылады. Бұл тілқатысу терезесінде үш қосымша беттен тұрады:
Қаріп, интервал және анимация.
Абзац параметрлерін баптау. Абзац параметрлері
Абзац
тілқатысу терезесінде орындалады. Бұл тілқатысу терезесінде бірнеше
қосымша беттер бар:
шегіністер мен аралық, беттегі орын.
Таңбаланған және нөмірленген тізімдер жасау (көп деңгейліні
қоса алғанда). Нөмірленген және таңбаланған тізімдерді жасау үшін,
алдымен конфигурациялау керек, содан кейін тізімге кіріп, одан соң
шығасыз. Тізімдердің бірнеше түрі бар: таңбаланған,
нөмірленген және
