Оқу-әдістемелік құралы Қарағанды 011 Әож 576. Кбж 52. 62 Е 78 Рецензенттер: Г. М. Тыкежанова

жүктеу 1,57 Mb.

бет	5/25
Дата	31.05.2020
өлшемі	1,57 Mb.
	#30733

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 25

МЕДИЦИНАЛЫҚ АРАХНОЭНТОМОЛОГИЯ

Геологиялық тарихы. Тарақандар палеозойдың шүгінділеріндегі көп-теген әртүрлі жәндіктердің іздері, қарашегіртке қалдықтары болып табы-лады. Тарақандар – ең ерте Polynepteraдан таралған. Палеозойлық және көп-теген мезозойлық түрлері ұзын жұмыртқасын салумен ерекшелінді. «Қазіргі» тарақандарға ұқсас түрі сырттай қысқа жұмыртқа салушы, ерте меледе пайда болып, кайназой кезінде толықтай жойылып кетті.

Сурет 1 - Сол жақта сары тарақанның аталығы және аналығы дернәсілі бар пілләға салып көтеріп жүреді, оң жақта қара тарақан ұрпағымен бірге
Ќ±рылысы. Денесі жалпаќ, сопаќша, ±зындыѓы 4 мм ден 9,5 см-ге дейін жетеді. Басы ±шб±рышты немесе ж‰ректєрізді, жалпаќ. Ауыз аппараты кеміргіш.

Тараќандардыњ мыќты жаќ с‰йектері, хитинді тістері жаќсы дамыѓан. Денесі – бас, кµкірек ќ±рсаќќа бµлінген. Кµкірек бµлігі 3 сегменттен (бунаќ-тан) т±рады, єрбір бунаѓында 1 ж±п, барлыѓы 3 ж±п аяѓы бар. 2-ші, 3-ші бу-наќасты ќанаттар ж±бы орналасќан. Ќ±рсаѓында 6-12-ге дейін бунаќ болады.

Кµкірегіне жалѓасќан ќозѓалмалы басы бар, онда ж±п м±ртшасы, ауыз аппараты, басыныњ екі б‰йірінде ірі екі кµзі (жәй жєне к‰рделі) бар. Ауыз м‰шелерініњ ќ±рылысы ќоректену т‰ріне байланысты: кеміргіш – шайнайтын, тесіп жєне жалап – соратын болып келеді. М±ртшалары ±зынша, кµп б±наќты (сурет 2).

Сурет 2. Сары тарақан

Ќанаттары кµкірегініњ ортањѓы жєне артќы бµліктерінде орналасады. Кейбір жєндіктерде ќанаттардыњ екі ж±бы да жаќсы дамыѓан. Ќос ќанатты-лар ±шу ‰шін бірінші ж±бын ѓана ќолданады, кейбіреулерінде екінші ж±бы жойылѓан, олардыњ кішкентай рудименттері – ызыњдаѓыш ретінде саќталѓан, олар кейде тепе-тењдік м‰шесі болып табылады. Ќанаттарында кµлденењ жєне жіњішке µзектер бар, олардыњ ішінде нервтер, трахеялар µтеді.

Аяќтары ж‰гіргіш, 5-бунаќтардан т±рады. Ќ±рсаќ бµлімі тыѓыз, ±зынша, 8-10 тергиттен жєне 8-9 (аталыѓы) немесе 7 (аналыѓы) стерниттен т±рады.

жүктеу 1,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 25