Өткізген: биология мұғалімі Букубаева Дидар Темирхановна

Ақмола облысы

Көкшетау қаласы

№17 орта мектеп

Күні____________7 сынып биология
Тақырыбы: Балықтарға жалпы сипаттама. Шеміршекті балықтар класы. Сүйекті балықтар класы. Сүйекті балықтардың сыртқы құрылысындағы ерекшеліктер. Сезім мүшелері. № 6 зертханалық жұмыс. 
Тірі балықтарды бақылау. Олардың сыртқы құрылысын зерттеу. Қабыршақтары бойынша балықтың жасын анықтау.

Мақсаты а) білімділігі: оқушыларға балықтарға жалпы сипаттама беру. Сүйекті балықтардың сыртқы құрылысы бойынша зертханалық жұмыс арқылы білімдерін қалыптастыру.

         ә) дамытушылығы: Оқушылардың іскерлігі мен танымдық белсенділігін, зейінін, шығармашылығын дамыту.

          б) тәрбиелігі: Оқушылардың экологиялық тәрбие беру, ізденімпаздыққа және ұйымшылдыққа тәрбиелеу..

         Әдіс-тәсілдер: әңгімелеу, сұрақ-жауап, ізденіс жұмыс.

         Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

 Ұйымдастыру 
1.Сынып оқушыларын түгендеу, белгілеу,  анықтау. 
2.Бағалау критерийімен таныстыру. Жинақталып сабаққа көңіл аудару. 

1 Үй тапсырмасын тексеру: Қызығушылықтарын ояту. 
Кестені толтыруын тексеру. 
1. Фронтальды сұрақ-жауап:  толық жауапқа 3 балл
1.Қандай жануарларды желілілер деп атайды? 
2.Желілілердің қандай тип тармағы бар? 
3.Жақсүйексіздер дегеніміз не.? 
4.Денелерінің температурасына қарай жануарлар нешеге бөлінеді? 

5. Қандаурша жануары қандай жануар?

6. Қадаурша неге солай аталады?

7. Қандауршаның сыртқы құрылысы қандай?

8. Қандауршаның қанайналым жүйесі қандай?

9. Қандаурша қалай қоректенеді?

10. Қандауршаның тыныс алуы?

11. Қандауршаның көбеюі?

Тақтаға сөздер қазақ тілінде жазылады, оқушыалр үш тілде және анықтамасын айту керек, дұрыс айтылған сөзді сүртіп тастау керек. Соңында тақта таза болады. Егер үш тілде жауп берсе 3 балл, екі тілде – 2 балл.

1. 
   Желіліер-Хордовые-Chord (Корд)
   
2. 
   Қандаурша-Ланцетник-Lancelet(Ланслет)
   
3. 
   Желбезек-Жабры-Gills(Гилс)
   
4. 
   Эпидермис-Эпидермис-Epidermis(Эпидемис)
   
5. 
   Бассүйексіздер-Бесчерепные-Withaut Skull(Уизаут скэл)
   
6. 
   Тері-Кожа-Leather(Лэзә)
   
7. 
   Сезімтал жасушалар-Чувствительные клетки-Sensitive Cell(Сэнситив cэл)
   
8. 
   Сірқабық-Кутикула-Cuticle(Кьютикл)
   

1) Желілілер типінің ең кішілерінің дене тұрқы 0,5 мм (Ия)

2) Желілерде қанайналым жүйесі тұйық емес (Жоқ) тұйық

3) Қандауршада жүрек болады (Жоқ) болады

4) Қандауршаның қаны түссіз (Ия)

5) Қандаурша дара жынысты жануар (Ия)

6) Қандауршалар көлдерде тіршілік етіп жүреді (Жоқ)теңіздерде

7) Қандауршаны орыс ғалымы Ковалевский зерттеді (Ия)

8) Қандаурша жылықанды жануар (Жоқ)

9) Қандауршада омыртқа бар (Жоқ)

А) қанқа сыртқы, хитинді немесе ақтәсті

Ә) қанқа ішкі, желілі немесе сүйекті

Б) жануарлар сәулелі симметриялы

В) екіқабатты жануарлар

Г) жануарлар екіжақты симетриялы

Ғ) үшқабатты жануарлар

Д) қанайналым жүйесі тұйық

Ж) қанайналым жүйесі ашық

З) бас ми» көбінде жақсы дамыған

И) Жүрегі құрсақ жағында орналасқа
5. Пазл құрастыру. Тақатада сұрақтар ілінеді, сұрақтарға толық жауап берілгеннен кейін сұрақтың артынғы жағында балықтың суреті шығады.

1. Желілілерге жататын жануарларды ата.

2. Суыққанды жануарларды ата.

3. Жылықанды жануарларды ата.

4. Желбезек деген не?

6. «Ой шақыру» Жаңа сабақпен байланыстыру:

Құрғақ жерге жатпаған,

Судың іші мекені.

Тұла бойын қаптаған,

Теңгелері жетеді (Балық)

7. Сабақ мақсатымен таныстыру (Өз ойларын жинақтап сұрақтарға жауап беру, мысалдармен дәлелдеу)

ІІ.Жаңа сабақ

Балықтарды зерттейтін ғылым ихтиология деп аталады.

Жүйедегі орны

 Дүние: Жануарлар-Животные-Animals (энималс)

fishes(картиладжинас фишес)

2. Сүйекті балықтар-Костные рыбы-Boni fish(бони фиш)

Тапсырмалармен жұмыс «Түртіп алу» әдісі

а)Терминологиялық жұмыс; ә) дәптермен жұмыс; Жаңа сөздерді, терминдерді жазып алады

Сулы ортада бейімделуі: суда жүзу, желбезектің болуы, жүзбеқанаттарының болуы. Қазіргі таңда сүйекті балықтардың 20000 – нан астам түрі бар. Денесі бас, тұлға, құйрық бөлімдерінен тұрады. Кеуде бөлімінде – екі көзі, жұп танау тесігі бар. Терісі жалпақ әрі ірі қабыршақтармен қапталған. Қабыршақтарында ағаш діңіндегі жылдық сақиналар сияқты сызықтар болады, осы сызықтарға қарап, балықтың жасын ажыратады. Желбезектері жұп – көкірек және құрсақ, тақ – арқа, құйрық және аналь желбезектер.

               №  6    Зертханалық жұмыс.

2. Балықтың басын, тұлғасын және құйрығын анықтандар. Басын бұра алама? Қандай қорытынды жасауға болады?

3. Балықтын түсіне қарандар. Арқа мен құрсағында бірдей ме? Оның маңызы неде?

4. Қабыршақтары қалай орналасқанына қарандар. Сипаттандар.

5. Балықтың басында танауларын табыңдар. Көздерін қараңдар.  Желбезек қақпағын табыңдар.  Оның қозғалуына назар аударындар.

6. Денесінде жүзбе қанаттарды табындар.  Жұп және тақ жүзбеқанаттарын анықтандар.

7. Денесінің екі бүйірінен - бүйір сызығы өтеді. Соны табындар.

8. Сыртқы құрылысы бойынша қортынды жасандар.

8. 
   Ой қозғау: 2. Тапсырма : Әріптері адасқан сөздерден жаңа ұғымдарды құрастыр. 
   отгяихиило............................. 
   seshfi............................. 
   доырехво............................... 
   mlaisna............................. 
   лнпиакнив.............................. 
   ашақаыбқрт............................ 
   Тақырып бойынша түйін шығарту. 
   
   
   

Сұрақтарға жауап.

1. Желбезектер немен жабылған?

2. Балық сыртынан немен жабылған?

3. Балықта қабағы бар ма?

4. Балықтың дене пішіні.

5. Ағынның бағытын анықтайтын сезім мүшесі

6. Жүзбеқанаттар түрлерін ата.