Отчет Надежда қаз indd

Зерттелетін  баптардың  1-бөлігінің  2-тармақ-

тарына  салыстырма  талдау  жасау  «Тұрмыстық 

зорлық-зомбылық 

профилактикасы 

туралы» 

адамдардың  жеке  профилактикалық  шараларды 

қолдану  құқығы  туралы  нақты  түсінік  бермейтінін 

көрсетеді.  Бірақ,  іс  жүзінде  профилактикалық 

шаралар  тізбесіне  сүйенетін  болсақ,  оларды 

қолдануды  ІІО  лауазымды  тұлғалары  іске  асырады. 

Ал ол үшін кез келген тұрмыстық зорлық-зомбылық 

профилактикасы  субъектісінің  ғана  емес,  ҚР 

барлық  заңды  орындайтын  азаматтарының  құқық 

бұзушылық  жасалу  не  жасауға  талпыныс  фактісін 

тікелей  байқауы  негіз  болуы  керек.  Көптеген 

бағдарламалық  құжаттарда  жарияланған  барлық 

құқық  бұзушылықтарға  төзімсіздік  таныту  саяси 

қағидаты да осыны талап етеді.

Мысалы, «Құқық бұзушылықтар профилактикасы 

туралы»  ҚР  Заңының  19-бабының  2-тармағында 

«Құқық  бұзушылық  профилактикасы  субъектілері 

өздеріне  белгілі  болған,  мемлекеттік  органдардың 

құзыретіне  жататын,  дайындалып  жатқан  немесе 

жасалған  құқық  бұзушылық  фактілері  туралы  осы 

органдарға  дереу  хабарлауға  міндетті»  екендігі 

тікелей  регламенттелген.  «Тұрмыстық  зорлық-

зомбылық  профилактикасы  туралы»  ҚР  Заңының 

15-бабының 

1-бөлігінің 

5-тармағында 

осы 

тақылеттес  талаптар  бар,  онда  көмек  көрсететін 

ді  тұрмыстық  зорлық-зомбылық  фактілері  немесе 

оларды жасау қаупі туралы хабардар етулері керек. 

Бұл  мәселені  қараудың  өзектілігі  отбасылық-

тұрмыстық  қатынастар  саласындағы  құқық  бұзу-

шылықтар  факторларын  ерте  кезден  анықтауға, 

шектеуге  және  жоюға,  сондай-ақ  жанжалдасушы 

тараптардың бір-бірімен байланысуды болдырмауға 

бағытталған  профилактикалық  іс-шаралардың  жаңа 

кешенінің пайда болуымен байланысты. 

Тұрмыстық  зорлық-зомбылықты  таза  күйінде 

профилактикалау  мүмкін  емес,  өйткені  отбасылық-

тұрмыстық қатынастардағы құқық бұзушылықтардың 

себептері 

қоғамдық 

қатынастардың 

басқа 

салаларындағы  бұзушылықтар  себептерімен  сәйкес 

салыну,  бас  айналдыратын  заттарды  қолдану,  көре 

алмаушылық,  тәрбиенің  жоқтығы,  маргиналдық 

мінез-құлыққа  бейімдік,  экономикалық  тәуелділік, 

сексуалдық  бұзылушылық  және  т.б.  Сондықтан 

да  отбасылық-тұрмыстық  қатынастардың  кейбір 

ерекшеліктерін 

қоспағанда, 

профилактикалық 

қызмет ұғымдары бір-бірімен сәйкес келуге тиіс. 

Салыстырылатын  заңдарда  жеке  профилактика 

шаралары ұғымында бірқатар айырмашылықтар бар.