Өлшеудің техникалық ҚҰралдары

Сұйықтықтың тұтқырлығын өлшеу құралдары

жүктеу 1,71 Mb.

бет	35/42
Дата	23.09.2022
өлшемі	1,71 Mb.
	#39377

1 ... 31 32 33 34 35 36 37 38 ... 42

лшеуді техникалы ралдары

Сұйықтықтың тұтқырлығын өлшеу құ ралдары

Ағынды денелердің (сұйықтықтар мен газдардың) бір бөліктен басқа бөлігіне орын ауыстыруына кедергі жасау қасиеті тұтқырлық (ішкі үйкеліс) деп аталады. Температура өскен сайын сұйықтықтың тұтқырлығы азаяды, ал газдардікі – артады. Р = 20МПа дейінгі динамикалық тұтқырлық қысымға тəуелді болмайды.

Тұтқырлықты өлшеу құралдары вискозиметрлер деп аталады. Қазіргі уақытта автоматтық, вискозиметерлер: капиллярлық, ротациялық, вибрациялық, денесі түсірілетін жəне т.б. жасалған.

Капиллярлы вискозиметрлер (ағу вискозиметрлері).
Механикалық вискозиметрлердің іс-əрекеті Пуазель заңымен сипатталатын сұйықтықтың капилляр арқылы ағып өтуіне негізделген:

Q ^^d(P  P ).
(5.3)

128l ¹²

мұндағы Q – сұйықтықтың көлемдік шығыны;

d, l – капиллярдың ішкі диаметрі жəне ұзындығы;
Р₁, Р₂ – ағын бойынша капиллярға дейінгі жəне кейінгі қысым;
η - динамикалық тұтқырлық;
Q=const болғанда

P₁- P₂= k , (5.4)

мұндағы 𝑘 = ^!"#𝑙"- қабылданған шығын үшін тұрақты коэффициент.

𝜋𝑑
Осыдан, динамикалық тұтқырлықты өлшеу үшін сұйықтықтың
көлемдік шығыны тұрақты кезінде капиллярдағы қысымның құламасын өлшеу жеткілікті.
Əрекет ету принципі капиллярдағы қысымның құламасына негізделген капиллярлы вискозиметрлердің сұлбасы 5.3 суретте көрсетілген.

cурет – Капиллярлы вискозиметрдің сұлбасы

Сұлбадағы белгіленулер: 1 – дөңгелек тісті сорғы; 2 – синхронды қозғалтқыш; 3 – ирек түтік; 4 – капилляр; 5 – дифманометр; 6 – термостат.

Талданатын сұйықтық сорғыдан соң ирек түтікке келіп түседі, ал онда термостатты толтыратын майдың темппературасына дейін қызады, содан соң өлшемі тұтқырлықты өлшеу шамасының диапазонына тəуелді таңдалынатын капиллярға келіп түседі.

Капиллярдағы қысымның құламасы электрлік немесе пневматикалық унифицирленген шығыс сигналы бар дифманометрмен өлшенеді, бұл шығыс сигнал термостаттағы температурасы тұрақты 50⁰ немесе 100⁰С болатын ~~талданатын~~ сұйықтықтың динамикалық тұтқырлығына пропорционалды.
Өлшеу диапазоны: (0÷2) ^. 10^-3 Па^.с -дан (0÷100) ^. 10^-3 Па^. С -ға дейін. Дəлдік кластары: 1,5; 2,5.

Ротациялық вискозиметрлер.
Бұл механикалық вискозиметрлердің əрекет принципі өзара орын ауыстырғанда өлшенетін ортаға жүктелген ротордың осінде (цилиндрде, дискіде) пайда болған айналу моментін өлшеуге негізделген.
Айналу моменті:

М=k^. ω ^. η, (5.5)

мұндағы k – вискозиметрдің роторының құрылысына тəуелді тұрақты коэффициент;

ω – ротордың бұрыштық айналу жылдамдығы (тұрақты болуы мүмкін);
η – тұтқырлық.
Автоматты анализаторларда ротациялық вискозиметрлердің əр түрлі құрылыстағы айналмалы элемент ретінде цилиндр, диск, шар қолданылады.

сурет – Ротациялық вискозиметрдің сұлбасы

Сұлбадағы белгіленулер: 1 – синхронды қозғалтқыш; 2,3 – дискілер; 4 –
білік; 5 – шкив; 6 – оралымды жіп; 7 – серіппе; 8 – шкала; 9 – түрлендіргіш.

1 синхронды қозғалтқыш 2 дискті айналдырады. 2 дискі арқылы пайда болатын айналу моменті сұйықтық арқылы 3 дискіге беріледі. 3 дискідегі айналмалы момент, сонымен бірге, дискімен бір 4 білікке орнатылған 5 шкивінде, динамикалық тұтқырлыққа пропорционал болады. Бұл момент 5 шкивке бекітіліген 6 оралымды жіпке байланған, 7 серіппенің серпімді деформациясының күшімен теңеседі. Серіппенің деформациясының мəнін 8 шкалада бақылауға болады. 9 түрлендіргіштің көмегімен серіппенің серпімді деформациясының күші біркелкі электрлік жəне пневматикалық сигналға түрленеді.

Өлшеудің кең диапазоны 0,01 – 1000 Па ^.с.
Дəлдік кластары: 1 – 2,5.

жүктеу 1,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 31 32 33 34 35 36 37 38 ... 42