Бір шешімге келу дағдысы;
Келісімін қабылдамай білу;
Ниеттестік:
Біреуді тыңдап, оны түсіне білу;
Түсіністілік білдіре алу;
Ниеттестік білдіре алу;
Ынтымақтастық және топта жұмыс істеу:
Басқа адамдарға құрметпен қарау;
Ортақ жұмысқа басқа адамдардың қосқан үлесін бағалай білу;
Өз жетістіктерін бағалай білу;
Топтық жұмысқа қосқан үлесін объективті түрде бағалай білу;
Қорғану дағдылары:
Басқаларға әсер етіп және оларды сендіре білу дағдысы;
Өзіңнің шындығыңды дәлелдей алу;
Шешім қабылдау:
Мағлұмат жинай алу дағдысы;
Өзің және басқалар үшін болып жатқан оқиғалардың артын бағалай білу;
Альтернативті шешім табу жолдарының дағдысы;
Аналитикалық дағды;
Критикалық ойлау дағдысы :
Өзінің білім деңгейін және құрдастарының ықпалын талдай білу;
Рухани-адамгершілік құндылықты, әлеуметтік жағдайды талдау дағдысын білу;
Қажетті хабарлама мен хабарлама көзін ала білу;
Өзін - өзі бақылау дағдысы:
Өзіне өзі сенімді болу;
Өз қадір қасиетін қорғай білу;
Мақсатқа жете білу дағдысы;
Өзін - өзі бағалау дағдысы;
Эмоцияны басқару дағдысы:
Өзінің сезімін дұрыс басқара білуге, ашу-ыза, т.б.;
Мазасыздану мен кектену жағдайын жеңе білу;
Қатігездікке қарсылық көрсете білу;
Сыртқы ықпалға берілмеу, қарсылық көрсету;
Стрессті басқару дағдысы:
Өз уақытын пайдалы етіп ұйымдастыра білу дағдысы;
Жағымды болуға дағдылану;
Демала алу дағдысы;
5. Өмірлік дағдыға үйрету
Қауіп қатерлі тоқтамдарда адамдардың өзін - өзі қорғай білуі бұл өмірлік дағды. Мұндай
дағдыларға мысал мыналар:
Өз мүддесін қорғай білу дағдысы;
«Жоқ» деп айту дағдысы;
Маңызды шешімдерді қабылдау дағдысы;
158
ӨМІР
ТАЛАБЫНА
ҮЙРЕТУ
Өзіндік жетістік
Жеке адамгершілік абыройы болуы – өз іс-әрекетінде жоғары жауапкершілікті сезіну, өзінің
кемшілігін мойындауы болып табылады.
Баланың, жасөспірімнің адамгершілігін сезіну қабілетін ата-анасы, ұстазы, құрбылары
қалыптастырады.
Жоғары адамгершілік қасиеттегі адам АҚТҚ/ЖҚТБ жұқпалы ауруларын жұқтыру қаупін
тудырмайды.
Төменде өзінің адамгершілігін сезіну қабілетін бекітуге бірнеше установка берілген:
Менің жағдайым жақсы;
Мен өзіме-өзім ұнаймын;
Мен шығармашыл адаммын;
Мен басқалардан үйрене аламын;
Мен басқаларды сендіре аламын;
Мен әр күнді көңілді қарсы аламын;
Мен дұрыс шешім қабылдауға қабілеттімін т.б.
« Жоқ» деп айта білу
Шешім, жыныстық қатынаста адаммен шешілетін сұрақтарда, тек сол адамға ғана қатысты
болып келеді.
“Сен маған ұнайсың, бірақ мен жыныстық қатынасқа дайын емеспін”.
“Мен жыныстық қатынасқа үйлену тойға дейін бара алмаймын. Мен күтемін”.
“Маған сенің ортаң ұнайды, бірақ, мен әлі жеткілікті есейген жоқпын”.
“Неге келіспейтінімді түсіндіруге мен саған міндетті емеспін”. Бұл менің шешімім.
Бұл материалды ары қарай жалғастыруға болады. Осы проблема туралы диалог
қатысушылардың жеке көз қарасына байланысты.
Екінші жағынан олардың жалпы ойы, сенімі, сезімі, сыйластығы ұзақ мерзімді қарым-
қатынастың негізі болып табылады.
Қарсылық көрсету дағдылары:
Өз-өзіне сенімділік.
Вербалды іс-әрекетке жататын вербалды емес іс-әрекет қолдану.
Басқаларға ықпал ету арқылы өзіне сәйкес тұлға таңдау.
Қажетсіз шешім қабылдауға бармау.
Қоғамға қарсы және заңсыз іс жүргізуге мәжбүрлейтін қысымға қарсы тұра білу
қабілеті болуы.
Жауапкершілікті шешім қабылдау дағдылары
Жауапты шешім қабылдау дағдылары келесі айтылатын жағдай құралуы мүмкін:
Көз алдыңызға осы мәселені немесе жағдайды елестетіп көріңізші.
Бір жағдайдан шығуға болатын іс-әрекетінің тізімін құрыңыз.
Ойланған шешіміңізді үлкендермен бөлісіңіз.
Әр шешіміңізді талдап отырыңыз, бұл шешім қауіпсіз заңды; айналадағы адамның
және өзіңнің іс-әрекетіңді ескереді; ата-аналармен мұғалімнің ережесіне сай. Жауапты
шешім әр кезде жақсы беделмен бірге.
Шешіміңіз қандай іс-әрекет осы өмірлік жағдайда қолданбалы және жауапты болып
есептеледі.
Жауапты шешім қабылдап және оны бағалау.
Өзіңіз қорытынды шығарыңыз.
159
ӨМІР
ТАЛАБЫНА
ҮЙРЕТУ
Оқу әдістемесі
Оқу әдістемесі бұл барлық дәстүрлі құралға сәйкес білім беріледі: тақта, оқулықтар,
карталар, сызба жұмыстары, теледидар бағдарламасы, слайдтар және кино, компьютер, т.б.
Мысалы: көрінетін материалдар, диаграммалар, карталар, сызба жұмыстар және суреттер
болуы мүмкін, т.б.
Тиімді оқу әдістемесі.
Концепциялық ойлаудың нақты тірегі ретінде көрсетіледі.
Оқушының үлкен қызығушылығын тудырады.
Алынған білімді бекітуге көмектеседі.
Оқушының оқу барысында белсенді қатысуына көмектеседі.
Оқу әдістемесін таңдаудағы бірнеше маңызды сұрақтар.
Оқу әдістемелері қол жетерліктей ме?
Қолдану барысында олар қолайлы ма?
Оқушылардың индивидті ерекшеліктеріне сәйкес келе ме?
Оқу барысындағы білім бір сатыда олар пайдалы және көзделмелі болады ма?
Қажетті материалдар 10. 2 А
Үйрету жаттығуларын таңдау шектері
Үйрету жаттығуларын таңдағанда мұғалім мынаны еске алу қажет.
Оқушылардың психологиялық жас және жеке ерекшеліктерін.
Мұғалімнің кәсіби даярлығының деңгейін.
Білімділік мақсаты мен міндетін.
Сабақ құрылымындағы берілген жаттығулардың орны.
Сабақты өткізуге арналған уақыт.
Тығыз уақытты қажетті жаттығуларды орындату.
Оқушылардың қызығушылығы.
Өмірмен байланысы.
Оқушылардың белсенді қатысуын қамтамасыз ету.
Соңғы нәтижеге негіздеу.
Сабақтың бүтіндей мазмұны.
Мұғалімге кеңес
Оқушылардың тәртібінің өзгеруіне ықпал ету және тұлға аралық қарым-қатынас-
тарын дамыту.
АҚТҚ/ЖҚТБ алдындағы үрей мен қорқынышпен күресуге көмектесу.
Өмірлік жағдайда оқушылардың жауапты шешім қабылдауында, бұл шешімдердің
жетістігін көрсету, жауапкершіліксіз тәртіптің салдарына оқушылардың назарын
аудару.
Салауатты өмір салтының әр түрлі жолдары арқылы оқушыларға нақты бағыт беру.
Оқушыларды ынталандыра отырып, оқудың идеясын ұсыну.
Сабақтың қай бөлігі қызықтырғанын және не үшін екенін оқушылардан сұрау.
Сабақтан кейін қай хабарламаларды өз достарымен талқылайтынын оқушылардан
сұрау.
Қажетті материалдар 10. 2 Б
Алдын алу шараларын оқыту концепциясы әзірлемесінің критериі білім беру мен
160
ӨМІР
ТАЛАБЫНА
ҮЙРЕТУ
Достарыңызбен бөлісу: |
