« Тұран Әлем Банкі» жеке тұлғаларды ипотекалық несиелеу ерекшеліктері

2.3 « Тұран Әлем Банкі» жеке тұлғаларды ипотекалық несиелеу ерекшеліктері

Барлық қаржы нарықтары секілді, ипотекалық капитал нарығы да алғашқы және екінші болып, ал қозғалмайтын мүліктің типіне байланысты - тұрғын үйдің ипотекалық несиесі, табысты қозғалмайтын мүлік, өндірістік қозғалмайтын мүлік және т.с.с. бөлінеді.

Ипотекалық капиталдың алғашқы нарықтағы несие берушілері арасында коммерциялық банктер, сақтандыру және траст компаниялар, жеке несие берушілер болады. Қазақстан Республикасының облыстары бойынша несие алушылардың табыстар деңгеін 11 кестеден көруге болады.

Кесте 11

Ипотекалық капитал нарығында банктер маңызды рөл ойнайды. Бұл банктер несиені қозғалмайтын мүлікті кепілге қоя отырып береді. Дамыған капиталисттік елдерде ипотекалық банктер банк жүйесінде маңызды орын алады. Кейбір банктер мемлекетке қозғалмайтын мүлікті кепілге қоя отырып ссудалар береді.

Тұран Әлем Банкінің ипоткалық несиелерінің ставкалары 12-кестеде көрсетілген.

Мысалы, А.Б. Нұртаев деген азамат 50000 АҚШ тұратын ипотекалық несиені 240 айға (20 жылға) алды, жылдық сыйақы мөлшерлемесі 11,8 пайыз. Ол кісінің таза табысы 2000 АҚШ доллар, және кепілге жылжымайтын мүлікті қояды. А.Б. Нұртаевтің төлем қабілетін былай бағалаймыз:

НҚАТ –негізгі қарыз төлемінің айлық мөлшері;

СМАТ –сыйақы мөлшерлемесі бойынша төлемнің айлық мөлшері;

ННҚ –нақты несиелік қабілеті.

НҚАТ = 50000/240=1388 доллар

СМАТ = 50000*11,8% /12 =5900/12= 492 доллар

НҚАТ = 1388+492 = 1880 доллар

ННҚ = 1880/2000 = 0,94 (94%)

Сонымен, қарыз алушымыз төлем қабілетті, яғни оған несие беруге болады.

Мысалға, кепіл заты ретінде 2 бөлмелі пәтер ұсыналады. Оның нарықтық құны 60000 доллар тұрады. Банк тарапынан бағалаушы мамандар көмегімен осы пәтердің кепіл құны анықталады. Отандық банк тәжірибесінде кепіл құны пәтердің бағалау құнының 70 пайызынан аспауға тиіс.

Ол үшін мынадай есептеулер жасалады:

1. 
   Пәтердің тозу коэффициенті. Пәтердің нарықтық құны * 3% (тозу коэффициенті) = 60000* 0,03= 1800 доллар
   
2. 
   Алдағы уақытта пәтердің бағасының төмендету тәуекелі. Пәтердің нарықтық құны * 15% (төмендетіу коэффициенті) = 60000*0,15= 5000 доллар
   
3. 
   Пәтердің бағалау құны. Пәтердің нарықтық құны -пәтердің тозу коэффициенті –пәтердің бағасының төмендету тәуекелі
   

4. 
   Пәтердің кепіл құны. Пәтердің бағалау құны * 60% = 49200*0,60= 29520 доллар.
   

Ал соңғы жылдарда еліміздегі банктердің алдыңғы шебінде келе жатқан банк «Тұран Әлем Банкін» ел экономикасы мен әлеуметтік қызметтер аясындағы істерді жан-жақты меңгеріп отырған банктердің бірі ретінде қарастырады. Атап айтқанда, аталмыш банк тарапынан берілетін несие, қаржының басым бөлігі экономиканың маңызды секторларына жұмсалуда десек 2005 жылы шағын және орта бизнесті дамыту үшін 243 миллион АҚШ доллары көлемінде несие берілген. Ал 2008 жылы бұл көрсеткіш 70 миллион АҚШ долларына жетеді деп болжануда. Сонымен бірге, банктің рынокта беделін арттырып отырған саланың бірі соңғы жылдарда ипотекалық несие жүйесі болып отыр. «Тұран Әлем Банкінің» ипотекалық бағдарламасы негізінде көптеген қазақстандықтар өзінің тұрғын үй мәселесін шешіп, баспанаға қол жеткізді деп айтуға болады.

2006 жылғы жағдай бойынша «ТұранӘлем Банкі» АҚ-да ипотекалық несиелеудің тәртібімен шарттары