93
МЕРЕЙТОЙ ИЕЛЕРІ
УДК 377
СТУДЕНТТЕРДІ КӘСІБИ БАҒЫТТА ОҚЫТУ
А.Т. ХАСЕНОВА
кәсіби қазақ тілі пәнінің оқытушысы,
Жоғары техникалық мектеп, Щучинск қ.
В этой статье говорится, что в процессе обучения
профессиональному казахскому языку особое внимание
уделяется не только изучению языка, но и формированию
профессионального направления путем использования
активных методов обучения.
This article says that the special attention in the process of
studying professional Kazakh language is paid not only for studying
language. It also based professional skills by using active studying
methods.
Кәсіп, мамандық дегеннің өзі – адамның белгілі бір қызмет атқаруына мүмкіндік беретін
материалдық не рухани өндірісте алған білімі мен өмірлік дағды жиынтығы деп атауға
болады. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Білім беру жүйесінің басты
міндеті – ұлттық және адамзаттық құндылықтар, ғылым мен тәжірибе жетістіктері негізінде
жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу
үшін қажетті жағдай жасау; еңбек нарығында бәсекеге қабілетті білікті жұмысшылар мен
мамандар даярлау, олардың біліктілігін арттыру» делінген.
Қазіргі кезеңде адамның кәсіби шеберлігіне, білім өрісіне, зиялылық және танымдық
деңгейіне биік талаптар қойып отыр.
Заман талабына сай білім берудің негізгі мақсаты: еңбек нарығында бәсекеге қабілетті,
құзыретті, өз жұмысын жақсы білетін, жан-жағына бағыт-бағдармен қарайтын, әлемдік
стандарт деңгейінде нәтижелі жұмысқа, кәсіби өсуге, әлеуметтік-саяси оңтайлы тез әрекет
жасауға, болып жатқан өзгерістерге тез бейімделуге қабілетті білікті маман, индустриалды-
инновациялық жағдайды шешуге лайық, өз қалауы мен қоғам талабына сай өзін көрсете
білуге бейім, өз ойын еркін айта алатын, жоғары білімді, ұлттық тілді, тарихты жетік меңгерген,
отандық және әлемдік мәдениетті бойына қалыптастырған, шығармашыл, оңтайлы кәсіби
маман дайындау.
Кәсіби қазақ тілі студентке ертеңгі күні үлкен өмірге араласқанда, оның
қоғамдағы қызметіне көмегін тигізетін, жұмысында, күнделікті өмірінде қажетіне
жарайтындай білім бере алатын аса білікті пәндердің қатарынан орын алады.
Адамның өмірден өз орнын табуы, белгілі мамандыққа бағдарлану мәселесіне қазақтың
ағартушылары Ы. Алтынсарин, А. Құнанбаев, М. Жұмабаев «Педагогика» оқулығында жас
нәрестені бағып өсіруден бастап, оны іскерлікке баулу проблемасына назар аударған.
Кәсіптік қазақ тілі сабағының мақсаты – студенттерді мамандыққа байланысты тілдік
материалдармен практика жүзінде таныстыру, яғни, кәсіби бағытта оқыту.
1112000 «Өнеркәсіп машиналарын және жабдықтарын пайдалану» мамандығының
кәсіби қазақ тілі сабағында өткізген жұмыс түрлеріне тоқтала кетейін. Лексикалық мәтін:
«Астық қоймасы».
1. Мәтінді оқып, орыс тіліне аудару. Астық қоймасы. Астық сақтауға арналған
механикаландырылған сыйымдылықтар мен ғимараттар. Ол астықты жауын-шашыннан,
зиянды кеміргіштер мен құстардан қорғауға, астықты тиеп түсіруге ыңғайлы және бақылауға
94
НАШИ ЮБИЛЯРЫ
қолайлы болуы қажет. Астық қоймасының еденді, қамбалы және сүрлемді түрлері бар.
Еденді астық қоймасы астық қабылдайтын, астық өндірілетін шаруашылықтарда
салынады, астық еденде сақталады.
Қамбалы астық қоймасында мол астықты қамбаларға бөліп құйып сақтайды. Қамбалар
едені астық өздігінен ағып шығу үшін көлбеу немесе конус тәрізді болып келеді.
Сүрлемді астық қоймасы биік етіліп, көлденең қимасы дөңгелек, төрт немесе көп бұрышты
болып темір-бетоннан немесе металдан салынады. Едені конус тәрізді немесе шұңқыр
болады. Астық қоймасының жетілдірілген түрі-элеваторда сүрлемді түрге жатады. Ол өңдеу
орындарына (диірмен, зауыттар, астық қабылдайтын орындар, теңіз, өзен порттары, темір
жол тораптары) таяу жерден салынады.
2. Мәтінге байланысты жаңа сөздермен жұмыс. Астық қоймасы-зернохранилище,
сыйымдылық-емкость,торап-узел,тиеп түсіруге-для загрузки и выгрузки, еденді-напольные,
сүрлемді-силосные, көлбеу-наклонные, механикаландырылған-механизированный.
Сөздік бойынша тапсырма: а) сөздермен сөз тіркесін құрау; ә)сөз тіркестерінен сөйлем
құрау; б)мәтінге сұрақ құрастыру.
3. «Астық қоймасы» тақырыбына бейнефильм көрсету.
4. Ө.Тұрманжановтың «Қайдан келдің, бауырсақ?» өлеңі бойынша тапсырма: өлең
мазмұнын оқи отырып, бидайды өңдеу барысының технологиялық картасын жазу.
5. Іскерлік ойын: «Жеті күн» ақпаратты сараптамалық бағдарламасы үлгісінде
өткізіледі. Ойынға керекті сөздер: тілші-корреспондент; наименование хозяйств –
шаруашылықтың атауы; телеведущий телеканала «Хабар» - «Хабар» телеарнасының
жүргізушісі; обмолочено - бастырылған; урожайность - өнімділік, түсім; товарищество
с ограниченной ответственностью/ТОО/ - жауапкершілігі шектеулі серіктестік /ЖШС/;
площадь- егін алқабы. Берілген сөйлемдерді қазақ тіліне аудара отырып, егін алқабының
қанша пайызы бастырылғаны туралы ақпарат дайындау.
1-топ: «Жеті күн» бағдарламасының жүргізушілері. 2-топ: Тілшілер.
Тапсырма. Информация о ходе уборки зерновых культур в Бурабайском районе, по
оперативным данным отдела сельского хозяйства на 20 октября 2014года (студенттерге
астық жинау барысы туралы ақпараты бар «Луч» газеті таратылады).
6. Берілген сөздерді аударып,тиісті септік жалғауын жалғай отырып, сөз тіркесін,
ал олармен сөйлем құраңыз.
Зерно
Элеватор
Мельница
Пекарня
Магазин
Қорыта айтқанда, студенттерді кәсіптік қазақ тілі сабағында кәсіби бағытта оқыту арқылы
олардың болашақ мамандықтары туралы түсінігін кеңейтуге, сөздік қорын молайтуға, қазақ
тіліне деген қызығушылығын арттыруға болады. Педагогикада «40 жыл мұғалім болсаң да,
45 минуттық сабағыңа дайындал» деген қағида бар. Әлемдік деңгейге сапалы біліммен
жетейік.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. «Механика және машинатану» терминологиялық сөздігі, «Рауан» баспасы, Алматы
2000ж.
2. Р.Р. Галицкий «Оборудование зерноперерабатывающих предприятий». Москва, «Колос»,
1982г.
3. «Қазақстан» энциклопедиясы, 4 том.
4. В.Н. Куликов, М.Е. Миловидов «Машины для транспортирования зерна и продуктов его
переработки». Москва, 1980г.
5. Ж.Б. Садықова «Кәсіби қазақ тілі – қажетті оқулық».
6. « Луч» газеті, 20 қазан 2014ж.
Достарыңызбен бөлісу: |
