Монография \ «санат» а л м п и мп

Олар — уавдлтша нэрселер: журтшылык тубшде оларды 
к^былдамайды, сондыкган ютап болса, умытылады, шекткаль 
болса, сахнадан туседа. Оюнерлис жайт — бул емес. Окшерлж 
жайт — крльша калам устаган 
xeifaip 
“жазгьшггардьщ” осыны 
тусшбей, жасанды кызыкхы жалган принципке айналды- 
ратыны. Мундай принвдштен 
acipece 
жас кдламгерлер сак 
болуы керек. Оны Сергей Антонов та орынды ескерткен: 
“Осы принцштп мыктап устанган мен... — деп жазады ол,
— адамньщ басын айналдырар талай тарихты кртарып, кдян- 
кесга жумбак жайлардыц 
6ipiH-6ipiHe 
кртарып, акыр аягьшда 
оцпме фабуласын бытыстырганым сонша, эр жерден аты 
гана кершш, бет алды туындай берген шала-жансар персо- 
наждарымды кдйда коярга бшмей шатастым”*. Осы арада 
не ютеудщ бабын таппаган жазушы Чеховтъщ “ Муц” деген 
эцпмесшокыпты. Эцпмеде алпдей “адамньщ басын айнал­
дырар жумбак жайлардан” елее те жок,, жуырда баласы елген 
Иона деген делбеип шал муц шагьш, шер текпек боп, эрюмге 
6ip 
окталады. 
BipaK 
шалды тындап отырган 
Tipi 
жан жок. 
Айыкдас муц шалдьщ янщде жым-жырт кала бередо. Акыры, 
ол езш адам тыццамаган соц, амалсыз, атымен свйлесе 
бастайды. Болды. Бар сюжет — осы. Ал осында не тур? 
ГГэлендей ештеце де турган жок. Сейте тура эцпме орасан 
тартымды, кызык- Неге? Ойткеш мунда адам, адам тагдыры 
бар; ауызей анекдот немесе ертегщей шубалган жасанды 
ацыз, кым-куыт окцга емес, мшез, адамныц психологиясы 
бар. Демек, сюжеттщ кызыкхыгы, фабуланьщ тартымдылыгы 
да осында — эдеби кдЬарманда жатады.
Bi3 жогарыда мысалга алган “ Шуганыц белпешдеп” 
сюжеттж даму да тек кдна адамдар тагдырына нелэделген; 
IV-V-VI-VII тарауларда кептеген дэлелдер (мотивировка) 
аркылы фабулалык ербумен келген сюжет VIII-IX тарау­
ларда турлЬ-турл! ситуацияга кешедь Ал X-XI-XII тараулар
— эр алуан шиелешетер: Эбгцрахман мен Шута 
6ip-6ipme 
гашык, 

жүктеу 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: