Монография \ «санат» а л м п и мп



жүктеу 12,37 Mb.
Pdf просмотр
бет156/269
Дата12.11.2023
өлшемі12,37 Mb.
#44239
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   269
kabdolov zeinolla soz oneri 2

OKjtra, 
куши тартыс кдйта тутанып кететш тэр1зд1. 
Шеиймдеп шеберлис осылай болу га т т с .
Енд1 “Шуганьщ белпсшдсп” сюжетпк 
uieiuiMfli 
акы- 
гырак; байкдлык
Bi3 
ауылга жеткенде, Берюмбайдыц уйшщ касы лы ктолган адам 
екен. Дтты байлап, Эбд1рахманды уйге ы р п зд
1
м де, неге жиналып 
турганын бшейш деп, аяндап 
KicLriepre 
карай журд
1
м. Ж акындай 
бергешмде 
6ip 
салт атты шокытып келд1 де, айкрйлап б1рдсме айтып, 
кейш ж у р т
Kerri. 
Не айткднын 
eciTe 
алмадым. 
BipaK 
олценеге журепм 
т т р к е н д ь Бойым муздады... Ж упре басып ж андары на келгеш мде
184


“ Кдоай ракмет етсш!..” деп беттерш сипап, бата кылысты. Мен 
ан-тан болдым. Айтбай маган кэрап:
— EciTTin бе, Шуга кэйтыпты-ау, — деда. Суык, суды тебемнен 
куйып яабергендей бодцы. Турган орнымда к,аттым да кал дым... 
Ж иылкш журггьщ 6epi де бастарын шайкасты:
— 8 й , Шуга десе — Шуга едьау!.. — десть
Бул шеинмнщ куиггшгш 6i3 дэлелдемесек те, окып 
эсерше бвленген адамньщ ез1-ак, ацгара алады.
Сонымен, жогарыда соз болган жайттардан кррытар 
туйш: сюжетгм'к дамудыц кезец-кезецдерш тэрттке салып, 
реттеп, кцыннан кцыстырып туратын нэрсе — шыгарманыц 
композициясы. Н.В.Гоголь езшщ “0лi жандар” туралы 
ойларьгнда “nimiuyi жаман болмаганмен, тш нш тек кипзт 
елшеп кору ушш экелген ш м сиякуы кдлай болса солай, 
ак жшпен кектедген шыгарманы” баспадан шыгармау керек 
екенш айга келш, эдебиет сыншысынан 03i талдап отырган 
шыгарманьщ “баскд бел1мдерше 
Караганда, 
кдй бвлш1 ете- 
мвте узак, о баста кдбылдап алган сез мэнерш устанбай, 
жазушыньщ ауа жайылган жер1 кдйсы екенш керсетугц”* 
талап еткен болатын. Бул — сыншыга крйылган талап кдна 
емес, жазушыны композиция куру шеберлшне мегзеу. Ал 
композициялык шеберлкшыгармадагы барлык, бвлшект! 
6ip гана буттге тутастыру, бэрш б'гр гана нэрсеге — nemzi 
идеяга багшдыру. Муныц e3i — Пушкинше айтсак та, 
Бальзакша айтсак та — шыгармада керкем жинакгалган се- 
3iM мен сырдьщ, кцмыл мен кубылыстыц, суреттеу мен баян- 
даудыц шегш бшу: “бэрш айтпау” (Пушкин), “мелшерден 
аспау” (Бальзак).
Композицияныц курамына сюжетпц кезец-кезендер1 гана 
емес, сюжеттен тыс нэрселер де иретшш 6i3 жогарыда 
айттык, Солардьщ 6ipi — пролог (грекше pmlogos — алгы сез)
керкем шыгармага шркпелердщ 6ip mypi. Муцца кейде непзп 
сюжетке деш нп б!рнешс окдга баяндалады (“ Мснщ 
курдастарымньщ” басты тараулары), кейде бас кешпкердщ 
еткен OMipiHeH 6ipep кершю бершедо (“Арман агысыныц” 
алгы ce3i), кейде автордыц ой езепнен аздаган сыр айтылады 
(“ Сулушаштьщ” Kipicneci) т.б. Осы тургыдан кдраганда 
‘‘Шуганыц белпсшдеп” I тарау, 6ip жагынан, прологтыц да 
релш аткдрып тур. Ею салт атты — 6ipi автор да, eKiHuiici — 
эндмеий Кдсымжан, — жол устшде 6ipiHe~6ipi ел, жер жайын 
эцпмелеп келе жатады да, енд1 бхрде Кдсымжанныц:

Н.В.Гогаль.
Шыгармалар, Алматы, 1954, 6-том, 140-бет.
185



жүктеу 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   152   153   154   155   156   157   158   159   ...   269




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау