Методическое пособие По дисциплине «Перевод художественных текстов»

жүктеу 436,05 Kb.

бет	4/4
Дата	14.05.2018
өлшемі	436,05 Kb.
	#12927
түрі	Методическое пособие

1 2 3 4

A House of Gentlefolk by Ivan Turgenev CHAPTER 20
Task for translation: Жан пида Шынғыс Айтматов Жан пида

Дворян ұясы

И.С. Тургенев
Тарау 20

Келесі күні Лаврецкий ерте тұрып старостамен сөйлесті, қырман басына барып, қорадағы кәрі итті шынжырдан босаттырды; ит сәл ғана үрді де, өз үйшігінен ұзамады Лаврецкий үйге қайтып тыныш бір меңіреу күйге батты да күн ұзын сол қалпынан аумады. Өзіне бірнеше рет қайталап айтқан: «өзеннің дәл түбіне батқан шағым осы болар» деді. Терезе жанына қозғалмастан отырып, өзін қоршаған тыныш өмірдің ағымына беріліп, меңіреу қыстақтың сирек үндерін тыңдайды. Қалақайдың аржағында әлдекім жіп-жіңішке үнмен ән созды, оған маса ызыңы қосылады. Міне, ән басылды, бірақ маса тынышсыз, көп шыбынның беймаза ызынының арасында үлкен сонаның төбе тақтайға соктыққан күйдегі үні естіледі, тыста қарлыққан үнмен қораз айғайлайды; салдырлап арба өтті; қыстақтың қақпалары сықырлайды. «Немене?» деп, бажылдаған бір қатын айғайы шықты. Қолына көтерген екі жасар қызды әлдилеп Антон қарт «ох, менің сәулешім» деп қояды. Жаңағы қатын даусы «квас әкел!» деп бұйырады, содан әрі және өлім тыныштығындай жым-жырттық басады; бір тықыр, бір қыбыр жоқ; жел де жапырақты сілкінтпейді; қарлығаштар ғана бірі артынан бірі жер үстінен үнсіз ағып етеді; олардың дыбыссыз ағынынан да жанға уайым білінеді. Лаврецкий тағы да ойлана түсіп, «міне, өзен түбіне батқаным!» дейді. «Әр заманда, әрдайым осындай баяу, сылбыр өмірді көресің мұнда; мұның ауқымына кірсең, бағына бер; мұнда толқыну, електену қажет емес; тек қана өзінің өмір соқпағын дихан; айдаған боразда тәрізді асықпай тарта берген жан ғана олжа табады. Бірақ қандай қуат, қандай сұлулық бар дәл осы әрекетсіз тыныштыктьң өзінде! Мынау жерде, терезе түбінде калың шеп арасынан табақтай атқұлақ өсіп шығыпты; одан бойы асып, қурай сабағын созыпты; жіңішке шыбық та биіктек алқызыл шашағын атады; анау жырақ далада көкнайза жалтырайды; сұлы да бүркене бастаған; әр ағаштың жапырағы барынша кең жазылған, әр шептің сабағы нығайған. Лаврецкий ойлана түсіп: «менің жақсы жылдарым әйел махаббатына кетіпті; сарылу мен іш пысу, енді мені бардан айықтырсын, тыныштық тапқызсын; сонымен де асықпай, іс істеуге әзір болайын» дейді. Ол қайтадан жаңағы тыныштыққа құлақ салады; ешнәрсені күтпегендей болса да, бір жағынан тынбастан әлденені тосқандай болады; бірақ тыныштық оны жан-жағынан құшағына алғандай; көкшіл тыныш аспанда күн баяу жылжып барады; ақырындап бұлттар ауады; олар қай жаққа, не үшін маңып бара жатқанын білетіндей көрнеді. Дәл осы кезде жер үстінде көп жерде тірлік қайнап, асығып дабыр салғандай болар; бірақ мұнда сол өмір үнсіз ағады; көк майса шөп арасынан су аққандай сезіледі; кеш батқанша Лаврецкий осы етіп бара жатқан, ағып өтіп жатқан өмірді көз алмай тамашалай отырды; өткен шақ қайғысы мұның жүрегінде көктемгі қардай еріп жатқандай және бір ғажайып хал!— Ешбір заманда мұның жүрегінде отанын сезіну жайы дәл осы шақтай терең, күшті түрде аңғарылмаған тәрізді.

A House of Gentlefolk

by Ivan Turgenev

CHAPTER 20

The next day Lavretsky got up rather early, had a talk with the village bailiff, visited the threshing-floor, ordered the chain to be taken off the yard dog, who only barked a little, but did not even come out of his kennel, and, returning home, sank into a kind of peaceful torpor, which he did not shake off the whole day.

'Here I am at the very bottom of the river he said to himself more than once. He sat at the window without stirring, and, as it were, listened to the current of the quiet life surrounding him, to the few sounds of the country solitude. Something from behind the nettles chirps with a shrill, shrill little note; a gnat seems to answer it. Now it has ceased, but still the gnat keeps up its sharp whirr; across the pleasant, persistent, fretful buzz of the flies sounds the hum of a big bee, constantly knocking its head against the ceiling; a cock crows in the street, hoarsely prolonging the last note; there is the rattle of a cart; in the village a gate is creaking. Then the jarring voice of a peasant woman, 'What?' 'Hey, you are my little sweetheart,' cries Anton to the little two-year-old girl he is dandling in his arms. Fetch the kvas, repeats the same woman's voice, and all at once there follows a deathly silence; nothing rattles, nothing is moving; the wind is not stirring a leaf; without a sound the swallows fly one after another over the earth, and sadness weighs on the heart from their noiseless flight. 'Here I am at the very bottom of the river,' thought Lavretsky again. 'And always, at all times life here is quiet, unhasting,' he thought; 'whoever comes within its circle must submit; here there is nothing to agitate, nothing to harass; one can only get on here by making one's way slowly, as the ploughman cuts the furrow with his plough. And what vigour, what health abound in this inactive place! Here under the window the sturdy burdock creeps out of the thick grass; above it the lovage trails its juicy stalks and the Virgin's tears fling still higher their pink tendrils; and yonder further in the fields is the silky rye, and the oats are already in ear, and every leaf on every tree, every grass on its stalk is spread to its fullest width. In the love of a woman my best years have gone by, Lavretsky went on thinking, let me be sobered by the sameness of life here, let me be soothed and made ready, so that I may learn to do my duty without haste. And again he fell to listening to the silence, expecting nothing—and at the same time constantly expecting something; the silence enfolded him on all sides, the sun moved calmly in the peaceful blue sky, and the clouds sailed calmly across it; they seemed to know why and whither they were sailing. At this same time in other places on the earth there is the seething, the bustle, the clash of life; life here slipped by noiseless, as water over marshy grass; and even till evening Lavretsky could not tear himself from the contemplation of this life as it passed and glided by; sorrow for the past was melting in his soul like snow in spring, and strange to say, never had the feeling of home been so deep and strong within him.
Exercises for comparison

Read the whole story in English and think over its content and style.
Read the whole story in translation and think about the general impression the text produces.
Study the emotional background of the source text and mark the emotional key-words and their stylistic value.
Compare the source key-words with the translation and decide if the counterparts are adequate.
Study the epithets in the source text and compare the choice of equivalents in the translation.
What words or phrases in the source text require translator’s comments? Is everything clear in the translation of such units? What should be clarified about the time?
Is the colloquial manner of the source text adequately translated or slightly changed? Mark the difference.
What is added and what is omitted in translation in comparison with the source text?
Sum up the ideas you have about the translation and comment on it in general.
See what you would change in the translation and/or give your own variant.

Task for translation:

Жан пида

Шынғыс Айтматов
Жан пида

Сонымен Москваға да келіп жеттім. Енді Қазан вокзалынан қара соралы алыс далаға аттануым керек. Мәселе мынада. Жан-жақтан жиналған жортуылшылар ә дегенде дәл осы Қазан вокзалында жасақталады. Наша тасушы жүгірмектер өздерін жортуылшылар деп атайды. Бұл жортуылшы дегендеріңіз шар-тараптан, Солтүстік пен Балтық жағалауының сан түрлі қалаларынан келеді. Әсіресе Архангельск мен Клайпедадан келгендер көп. Неге десеңіз, бұлар портты қалалар ғой, нашаны алыс сапарға аттанатын теңізшіге сататын көрінеді. Жортуылшылардың ізіне түсу үшін мен әуелі Қазан вокзалында Утюг, яки Утя есімді жүкшіні іздеп табуым керек болды. Оның омырауында «87» нөмірлі тана темір болуға тиісті. Сөйтіп оған мен Паша айтқан бір досынан сәлем жеткізуім керек. Утюг билет кассадағылармен таныс — жортуылшыларды билетпен қамтамасыз ететін сол. Әрине, онысы үшін, әйтеуір, тиын-тебен алады. Ал енді әлгі жортуылшылар тобын кім басқаратынын біле алмай-ақ қойдым. Басшы біреу бар, ол ақиқат, бірақ құпия. Әлгі Утюг жортуылшылар тобын бір пойызға билетпен қамтамасыз етеді, бірақ бәрі бір вагонға шоғырланбайды, вагондары бөлек-бөлек болғанын қалайды. Жортуылшылармен жақындасқанда барып білдім ғой, бұлардың бірінші анты: іс бүлінсе — бірін-бірі өліп бара жатса да сатпау. Сондықтан бөгде адамдар арасында олар бір-бірімен жуыса бермеуге тиіс.

Міне, мынау үш вокзалдың басын түйістіретін алаң. Москваға келіп-кетіп жүргенде талай көрген жерім. Ойпыр-ой, жұрт дегенің шыжандай, ерсілі қарсылы ағылып жатқан адам-тасқын. Метрода да, вокзалда да, мына үш вокзалдың түйіскен алаңында да адамның қалыңдығынан аяқ алып жүргісіз-ау, жүргісіз. Сөйтсе де мен Москваға келуді ұнатамын. Вокзалдан былай орталыққа қарай шыққанда, аздап болса да тыныс кеңейіп, көшелерді кезіп, букинистер магазинін аралауды, афишалар мен хабарландырулар ілінген тақталарға қарап тұрғанды ұнатамын. Сәті түссе тағы да Третьяков яки Пушкин музейіне тартып кетемін.

Бұл жолы Ярослав вокзалынан электричкадан түстім де, қара құрым тобырмен араласып Қазан вокзалына қарай келе жатып: апырау, бұрын ешқандай уайым-қайғы жоқ, қайда барам, не істеп, не қоям демейсің, Москваның көшелерін еркін кезіп жүрер едім,— деп қалдым. Енді ғой, неғұрлым тез арада, мына Қазан вокзалындағы құмырсқаның илеуіндей қалың жұрттың арасынан омырауында 87 деген нөмірі бар, Утюг атты жүкшіделдалды табуым керек. Ау, құдайым-оу, бұл Қа-зан вокзалында жүкші аз ба? Дәлірек айтсақ, қол арбакеш. Егер менің іздеп жүргенім 87-ші болса, ең кемі жүз қол арбакеш бар шығар бұл вокзалда. Мынадай қара құрым нөпірдің арасынан оны іздеп табу, шынында да, оңай болмады. Барлық қол арбакештердің бәрінің мекен-жайын аралап шыққанымша жарты сағаттан астам уақытым жоғалды. Ақыры іздегенім табылды-ау. Қазан вокзалынан енді жүрейін деп тұрған Ташкент пойызының перронынан табылды. Утюг қол арбадан әлдекімнің шамадандары мен қораптарын асығыс түсіріп, вагонға тасып, кіргізіп жатыр екен. Жүк арқалай жүріп, өзіндей жүкшілермен ашық-жарқын қалжыңдасып, өздерінің арасында атам заманнан белгілі: «Деньги есть — Казан поеду, деньги нет — Чешма пойду» деген қылжақбас сөзді қайталап жүр екен. Ол шаруасын бітіріп

болғанша, жолаушылар вагондарына кіріп, ұзатып салушылар вагон терезелерінің тұсына топталып, қоштасып болғанша, мен шеткерірек тұрдым. Сөйткенше, шайлық пұлын қалтасына сұға бере, тамбурдан ентіге аптығып о да шықты. Зіңгіттей жирен сары неме екен, көздері қу мысықтың көздеріндей жылтыңдайды. Мені қара басып оған «Сіз» деп қала жаздай барып, әрі соныма бола одан кешірім сұрай жаздап барып, әйтеуір, құдай сақтап қалды.

EXERCISES FOR TRANSLATION

Analyse the vocabulary of the text identifying the stylistically marked words and think how to transform them in English.
Analyse the syntax of the text, paying attention to the rhythmic value of its basic structures and finding English equivalents to them.
Analyse cultural illusions in the text and choose the form of presenting them in English.
Think of the commentary that may be useful for an English reader as to the cultural background to the text.
What does Aitmatov mean by the title? Should the translator make this meaning explicit?

жүктеу 436,05 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4