Методическое пособие По дисциплине «Перевод художественных текстов»

A tall man entered, wearing a tidy overcoat, rather short trousers, grey doeskin gloves, and two neckties – a black one outside, and a white one below it. There was an air of decorum and propriety in everything about him, from his prosperous countenance and smoothly brushed hair, to his low – heeled, noiseless boots. He bowed first to the lady of the house, then to Marfa Timofyevna, and slowly drawing off his gloves, he advanced to take Marya Dmitrievna‘s hand. After kissing it respectfully twice he seated himself with deliberation in an arm – chair, and rubbing the very tips of his fingers together, he observed with a smile –

‘And is Elisaveta Mihalovna quite well?’

‘Yes, replied Marya Dmitrievna, ‘she’s in the garden.’

‘And Elena Mihalovna?’

‘Lenotchka’s in the garden too. Is there no news?’

‘There is indeed!’ replied the visitors, slowly blink3ng h3s eyes and pursing up his mouth. ‘H ‘m!...yes, indeed, there is a piece of news, and very surprising news too.

Lavretsky – Fedor Ivanitch is here.’

‘Fedya!‘ cried Marfa Timofyevna. ‘Are you sure you are not romancing, my good man?’

‘No, indeed, I saw him myself.’

‘Well, that does not prove it.

‘Fedor Ivanitch looked much more robust, continued Gedeonovsky, affecting not to have heard Marfa Timofyevna’s last remark. ‘Fedor Ivanitch is broader and has quite a colour.’

‘He looked more robust,’ said Marya Dmitrievna, dwelling on each syllable. ‘I should have thought he had little enough to make him look robust.’

‘Yes, indeed,’ observed Gedeonovsky; ‘any other man in Fedor Ivanitch’s position would have hesitated to appear in society.’

‘Why so, pray?’ interposed Marfa Timofyevna. ‘What nonsense are you talking! The man’s come back to his home-where would you have him go? And has he been to blame, I should like no know! .’

‘The husband is always to blame, madam, I venture to assure you, when a wife misconducts herself.’

‘You say that, my good sir, because you have never been married yourself.’ Gedeonovsky listened with a forced smile.

‘If I may be so inquisitive,’ ht asked, after a short pause, for whom is that pretty scarf intetended?’

Marfa Timofyevna gave him a sharp iook.

‘It’s intended,’ she replied, ‘for a man who does not talk scandal, nor play the hypocrite, nor tell lies, if there’s such a man to be found in the world. I know Fedya well; he was only to blame in being too good to his wife. To be sure, he married for love, and no good ever comes of those lovematche,’ added the old lady, with a sidelong glance at Marya Dmitrievna, as she got up from her place. ‘And now, my good sir, you mayat any ane you like, even me if you choose ; I,m going, iwill not himder you.;’ fnd Marya Timofyevna walked away

‘That’s always how she is, said Marya Dmitrievna following her aunt with herr eyes

‘We must remember your aunt’s age…. There’s no help for it replied Gedeonovsky. ‘She spoke of a man not playing the hypocrite. But who is not hypocritical nowadays? It’s the age we live in. One of my friends, a most worthy man, and, I assure you, a man of no mean position, used to say, that nowadays the very hens can’t pick up a grain of corn without hypocrisy-they always approach it from one side. But when I look at you, dear lady – your character is so truly angelic; let me kiss your little snow – white hand!’

Marya Dmitrievna with a faint smile held out her plump hand to him with the little finger held apart from the rest. He pressed his lips to it, and she drew her chair nearer to him, and bending a littke towards him, asked in an undertone –

‘So you saw him? Was he really – all right – quite well and cheerful?’

‘Yes, he was well and cheerful,’ replied Gedeonovsky in a whisper.

‘You haven’t heard where his wife is now?’

‘She was lately in Paris; now , they say, she has gone away to Italy.’

‘It is terrible, indeed – Fedya’s position; I wonder how he can bear it. Every one, of course, has trouble; but he, one may say, has been made the talk of all Europe.’

Gedeonovsky sighed.

‘Yes, indeed, yes, indeed. They do say, you know that she associates with artists and musicians, and as the saying is, with strange creatures of all kinds. She has lost all sense of shame completely.’

‘I am deeply, deeply grieved,’ said Marya Dmitrievna.

‘On account of our relationship; you know, Sergei Petrovitch, he’s my cousin many times removed.’

‘Of course, of course. Don’t I know everything that concerns your family? I should hope so, indeed.’

‘Will he come to see us – what do you think?’

‘One would suppose so; though, they say, he is intending to go home to his country place.’

Marya Dmitrievna lifted her eyes to heaven.

‘Ah, Sergei Petrovitch, Sergey Petrovitch, when I think how careful we women ought to be in our conduct!’

‘There are women and women, Marya Dmitrievna. There are unhappily such… of flightly character… and at a certain age too, and then they are not brought up in good principles.’ (Sergei Petrovitch drew a blue checked handkerchief out of his pocket and began to unfold it.) ‘There are such women, no doubt.’ (Sergei Petrovitch applied a corner of the handkerchief first to one and then to the other eye.) ‘But speaking generally, if one takes into consideration, I mean… the dust in the town is really extraordinary to – day,’ he wound up.

‘Maman, Maman,’ cried a pretty little girl of eleven running into the room, ‘Vladimir Nikolaitch is coming on horseback!’

Marya Dmitrievna got up; Sergei Petrovitch also rose and made a bow. ‘Our humble respects to Elena Mihalovna,’ he said, and turning aside into a corner for good manners, he began blowing his long straight nose.

‘What a splendid horse he has!’ continued the little girl. ‘He was at the gate just now, he told Lisa and me he would dismount at the steps.’

The sound of hoofs was heard; and a graceful young man, riding a beautiful bay horse, was seen in the street, and stopped at the open window.

EXERCISES FOR COMPARISON

• 
  Read both texts and compare semantic and stylistic values of the italicized words.
  
• 
  What is added and what is omitted in translation in comparison with the source text?
  
• 
  Compare the syntactic structures of the source text and target text and comment on the reasons for transformations.
  
• 
  Compare Kazakh text with the target text and comment on the difference.
  
• 
  Pick out words and expressions lost in translation and comment on the reasons of the losses.
  
• 
  How does the rhythm of the text change when translated into English? In what manner is it connected with other changes in its vocabulary and syntax?
  

Task for comparison:

Таң алдында шаршаған күйде Леммге келіп еді. Көпке шейін есік қағып оята алмады; акыры терезеден шалдың қалпақ киген басы көрінді, қазір оның бейнесі көңілсіз, осыдан 24 сағат бұрын шабытпен көркейген, биіктен қараған ұлы суретшінің ұлы кескіні мүлде жоқ.

—Сізге не керек? Мен түнде ойнай алмаймын, өзім декокт іштім,— деп тұрып шал Лаврецкийге қарағанда, жігіт жүзі сондай таңқаларлық еді. Шал күн салып түнгі қонағының жүзіне анықтап қарап алды да, оның үйге кіруін өтінді.

Лаврецкий ішке кіріп орындыққа отыра кетті; шал өзінің жыртық шапанының етегін қаусыра түсіп, құнысқан ернін жыбырлатты. Лаврецкий:

—Менің әйелім кепті,—деп басын көтере беріп, бір сәтте ықтиярсыз күліп жіберді.

Леммнің жүзінде таңдану бар, ол жымиған да жоқ; шапанын қымтана түсті.

—Сіз әлі білмейсіз ғой, менің ойымша... газетте оқығаным бойынша, мен оны бұл дүниеде жоқ екен деп жүрсем,— деді Лаврецкий.

- О-о, сіз соны жақында оқыдыңыз ғой, ә?

- Жақында.

-О-о,—деп шал қасын кере отырып,— енді ол келді ме?—деді.

-Келіп қалды, қазір үйімде; ал мен... мен сорлы адаммын.— Лаврецкий және күле түсті.

-Сіз сорлы адамсыз,— деп Лемм баяу ғана қайта айтты. Лаврецкий бұған:

Христофор Федорыч, сіз бір хат апаруды мойынға аласыз ба?—деген еді.

-Гмм.ю Кімге екенін білуге бола ма?

-Лизав...

-А, иә түсінемін. Жақсы. Ал хатты қашан апару керек?

-Ертең, ертерек.

-Гмм, менің ас пісірушім Катринді жіберуге болады. Жоқ, мен езім барам.

-Және маған жауап та әкелесіз ғой?

-Және жауап әкелем.

Лемм күрсінді.

-Иә, бишара жас досым; сіз анық бақытсыз жас екенсіз.

Лаврецкий Лизаға екі сөз жазды: әйелінің келгенін, енді бұнымен кездесуді сұрап еді. Содан соң тар диванға құлай кетіп, бетін қабырғаға бұрды, шал төсегіне жатып, көп аунақшып өзінің декоктын ішіп, жөтелумен болды.

Таң атып екеуі де тұрған еді. Бір-біріне таңданған жүзбен қарасады. Лаврецкий бұл сәтте өзін өзі өлтіргісі келгендей. Ас пісіруші әйел Катрин бұларға жаман кофе әкелді. Сағат сегізді соқты. Лемм қалпағын киіп, Кадитиндерге сағат онда болса да, қазір сылтау табамын деп жүріп кетті. Лаврецкий тағы да диванға құлағанда, жүрегінің түбінен және де өкінішті күлкі туғандай болды. Ол өз үйінен әйелі қуып шыққанын ойлайды: біресе Лизаның халін есіне алып, көзін жұмып, екі қолын желкесіне кояды. Ақыры Лемм кішкентай ғана қағаз әкелді. Лиза қарындашпен «біз бүгін керісе алмаймыз, реті келсе ертең кешке. Қош болыңыз»— деп жазыпты.

Әйелі тақертеңгі ас үстінде екен. Аданың шашында бұрамалар; ол көкшіл лента таққан ақ көйлек киіп, қой етінен котлет жеп отыр. Лаврецкий үйге кірісімен Варвара Павловна атып тұрып, барынша бағынған жүзбен мұның қасына келді. Жігіт оған соңымнан ер деді де кабинетке тартты. Есікті жауып алып арлы-берлі жүре берді; әйел бір қолын бір қолына салып, момын жүзбен қарап, әлі күнге сұлу көрінген, сәл боялған көзін аудармайды.

Лаврецкий көпке шейін сөйлей алмады: сірә өзін билей алмайтын сияқты. Варвара Павловна бұдан түк қорықпайтынын бұл анық көріп тұрса да, әйел қазір-ақ талып жығылатын кісі боп көрінбекші. Ақыры ол ауыр тыныс алып, кейшақта тістене түсіп сөз бастады:

-Тыңдаңыз ханым, біздің бір-бірімізге аярсуымыз қажет емес, мен сіздің өкінішіңізге сенбеймін; ол шын болған күнде де сізбен қайта

Варвара Павловна ернін жымырып, көзін сығырайтты. Ішінен: «бұнысы жирену әрине, мен оған әйел де емеспін», деп ойлады. Лаврецкий бір түймесін салып:—Мүмкін емес, білмеймін, сіздің, мұнда неғып рақым еткеніңізді түсінбеймін: тегі сіздің ақшаңыз болмай қалған шығар?—деді.

Варвара Павловна сыбырлап:

-Япыр-ай, сіз.мені қорладыңыз ғой,— деді.

-Бірақ қалай болғанмен, сорыма қарап, әйтеуір сіз менің әйелімсіз, Сізді мен қуып тастай алмаймын ғой... ендеше ұсынатыным мынау. Сізге
бүгін-ақ Лаврикке жөнелуге болады; сонда тұрыңыз, онда өзіңіз білесіз ғой, жақсы үй бар, сіз бар керегіңізді аласыз (пенсиядан тысты айтам)... соған разысыз ба?

Варвара Павловна жібек орамалын жүзіне тақады, ішкі толқыннан дірілдеген ернімен сөз қатып:

-Не бұйырсаңыз да ризамын деп, мен сізге айттым ғой, ендігі сұрайтыным бір-ақ нәрсе: тым құрыса, сіздің, осы қайырымдылығыңыз үшін өзіңізге алғыс айтуыма рұқсат етесіз бе?—деді.

Лаврецкий асыға сөйлеп:

-Өтінемін, алғыстың қажеті жоқ—сол жақсы. Сөйтіп...— деді де есікке тақап барып,— мен сене аламын ғой, дей бергенде, Варвара Павловна
ізет көрсетіп, орнынан атып тұрды.

-Мен ертең-ақ Лаврикте боламын. Бірақ Федор Иваныч... «қазір ол Теодор деп атауын қойыпты...»

Сізге не қажет?

-Мен білемін, мені әлі кешірімді тілей алмаймын; бірақ тым құрыса мезгіл жеткенде үміттенуіме бола ма?... дегенде, Лаврецкий жарыса сейлеп:

-Еһ, Варвара Павловна, сіз ақылды әйел болсаңыз, шынында мен де ақмақ емеспін, мен білем ғой, сізге түк қажеті жоқ. Ал сізді әлдеқашан кешіргем, бірақ екеуміздің арамызда әрдайым түпсіз терең жар болатын.

Варвара Павловна басын иіп:

-Мен бағына білемін, өз айыбымды ұмытқам жоқ, тіпті сіздің мені өлді деп естігенде қуанған жайыңызды білсем де таңданбас едім,— деп момын жүзбен сөйледі де, қолымен нұсқап, Лавредкий стол үстінде ұмыт қалдырған журналын керсетті.

Федор Иваныч селт етті: фельетон айналасы қарындашпен сызылған-ды. Варвара Павловна бұрынғыдан бетер мүләйімсіп қарады. Ол бұл сәтте тамаша сұлу еді. Париждің, сұр көйлегі оның, талдырмаш дәл он жеті жасар қыздай бойын әсем көрсетеді; оның жіңішке, нәзік мойнын ақ жағасы қоршай түскен. Кеудесі баяу тыныс алады, қолында жүзік, білезіктері жоқ, жылтыраған шашының сәл ғана ұшы көрінген, ботинкасына шейін барлық бойы соншалық көркем...

Lemm's face expressed bewilderment, but he did not even smile, only wrapped himself closer in his dressing-gown.

'O—oh, did you read that lately?' asked Lemm.

'Yes, lately.'

'O—oh,' repeated the old man, raising his eyebrows. 'And she is here?'

'Yes. She is at my house now; and I . . ; I am an unlucky fellow.'

And he laughed again.

'You are an unlucky fellow,' Lemm repeated slowly.

'Christopher Fedoritch, began Lavretsky, 'would you undertake to carry a note for me ?'

'H'm. May I know to whom?'

'Lisavet'

. 'Ah… yes, yes, I understand. Very good. And when must the letter be received?'

'To-morrow, as early as possible.'

‘H’m. I can send Katrine, my cook. No, I will go myself.'

'And you will bring me an answer?'

'Yes, I will bring an answer.'

Lemm sighed.

'Yes, my poor young friend; you are certainly an unlucky

Lavretsky wrote a few words to Lisa. He told her of his wife's arrival, begged her to appoint a meeting with him,— then he flung himself on the narrow sofa, with his face to the wall; and the old man lay down on the bed, and kept muttering a long while, coughing and drinking off his decoc­tion by gulps.

Varvara Pavlovna bit her lips and half-closed her eyes.

'No thanks, I beg—it is better without that.’ Lavretsky said hurriedly. 'So then, he pursued, approaching the door, 'I may reckon on——'

'To-morrow I will be at Lavriky.’ Varvara Pavlovna declared, rising respectfully from her place. 'But Fedor Iva­nitch-' (She no longer called him 'Theodore.')

'What do you want ?'

'I know, I have not yet gained any right to forgiveness;
may I hope at least that with time-'

'Ah, Varvara Pavlovna Lavretsky broke in, 'you are a clever woman, but I too am not a fool; I know that you don't want forgiveness in the least. And I have forgiven you long ago; but there was always a great gulf between us.'

'I know how to submit,’ rejoined Varvara Pavlovna, bow­ing her head. 'I have not forgotten my sin; I should not have been surprised if I had learnt that you even rejoiced at the news of my death,’ she added softly, slightly pointing with her hand to the copy of the journal which was lying forgotten by Lavretsky on the table.

Fedor Ivanitch started; the paper had been marked in pencil. Varvara Pavlovna gazed at him with still greater humility. She was superb at that moment. Her grey Parisian gown clung gracefully round her supple, almost girlish figure; her slender, soft neck, encircled by a white "dollar, her bosom gently stirred by her even breathing, her hands innocent of bracelets and rings—her whole figure, from her shining hair to the tip of her just visible little shoe, was so artistic ...

Lavretsky took her in with a glance of hatred; scarcely could he refrain from crying: 'Bravo!' scarcely could he refrain from felling her with a blow of his fist on her shapely head—and he turned on his heel An hour later he had started for Vassilyevskoe, and two hours later Varvara Pavlovna had bespoken the best carriage in the town, had put on a simple straw hat with a black veil, and a modest mantle, given Ada into the charge of Justine, and set off to the Kalitins'. From the inquiries she had made among the servants, she had learnt that her husband went to see them every day.
Exercises for comparison

• 
  Read the whole story in English and think over its content and style.
  
• 
  Read the whole story in translation and think about the general impression the text produces.
  
• 
  Study the emotional background of the source text and mark the emotional key-words and their stylistic value.
  
• 
  Compare the source key-words with the translation and decide if the counterparts are adequate.
  
• 
  Study the epithets in the source text and compare the choice of equivalents in the translation.
  
• 
  What words or phrases in the source text require translator’s comments? Is everything clear in the translation of such units? What should be clarified about the time?
  
• 
  Is the colloquial manner of the source text adequately translated or slightly changed? Mark the difference.
  
• 
  What is added and what is omitted in translation in comparison with the source text?
  
• 
  Sum up the ideas you have about the translation and comment on it in general.
  
• 
  See what you would change in the translation and/or give your own variant.
  

Task for comparison: