Мемлекеттік тілді үйрету: әдіс, тәжірибе, инновация

118
Сабақтың нәтижесінде тіл үйренушілер:
-спорт түрлері туралы ақпарат алды;
-  өзара  жұмыстарын  салыстырып,  интер-
белсенді  тәсілдер  негізінде  мәтінмен  жұ-
мыс жасады.
-маңызды ақпараттарды тез табуға үйренді.
-өздерін  және  топтық  жұмыстарын  баға-
лай алды
- көзқарастарын білдіруге үйренді.

119
Ләйлә Әбілмәжінова
Шығыс Қазақстан облысы 
Тілдер жөніндегі басқармасы
Шығыс Қазақстан лингвистикалық 
орталығының оқытушысы
Сабақтың 
тақырыбы:
Қазақ тілі сабақтарында сөйлеуге машық-
тандыруда көркем фильмдерді қолдану.
Лексикалық 
тақырыбы:
Қазақ мәдениеті мен тарихы
Грамматикалық 
тақырыбы : 
Көнерген сөздер
Деңгейі:
Ортадан жоғары деңгей
Сабақтың 
мақсаты:
Тыңдаушыларға көркем фильмдерді көр-
сете  отырып,  шешен  сөйлеудің  мәнерін 
ұғындыру; 
тапқырлықпен  және  көркем  сөздермен 
сөйлеуге машықтандыру; сөйлеу мәдение-
тін жетілдіру.
Сабақтың түрі:
Қорытынды сабақ
Сабақтың типі:
Дәстүрлі емес
Әдіс-тәсілдері:
Интербелсенді әдіс-тәсілдер, ой толғаныс,
сұрақ-жауап  әдісі,  талдау,  баяндау  әдісі,  
Раунд Робин әдісі. 
Көрнекілігі:
Үлестірмелі  материалдар,  көркемфильм-
нен үзінді, слайд.
Сабақтың  
барысы:
Ұйымдастыру 
кезеңі:
Қайырлы күн, құрметті әріптестер, қонақ-
тар!
- Сіздерді бүгінгі сабақта көргеніме қуа-
ныштымын.
- Олай болса, сабағымызды бастауға рұқ-
сат етіңіздер.

120
1. «Сәлемдесу» 
жаттығуы
Тыңдаушылар 
жанында тұрған 
көршісімен алақан-
дарын түйістіріп, 
мына сөздерді ай-
тып сәлемдеседі.
Мақсаты: жағым-
ды психологиялық 
ахуал тудыру.
(1мин)
«Жылы алақан» стратегиясы 
Сабаққа қатысушылар бір- біріне сәттілік 
тілейді. 
• барлық,
• кезде,
• сәттілік, 
• тілеймін,
           сізге 
Екі топқа бөлу.
Қатысушыларға сарғыш, жасыл түсті 
қалам тарату арқылы отырғызу.
Ой толғаныс –
тақырыпты ашу
Мақсаты: қатысу-
шылардың сөйлеу 
әрекетін дамыту, 
тақырыпқа ба-
ғыттау. (2мин)
Кинофильмге қатысты суреттерді пайда-
лана отырып, сабақта көрсетілетін фильм-
ді табу.
  
Жетекші сұрақтар:
- Суреттерден нені аңғарасыздар?
- Бұл суреттерде қандай оқиға бейнелен-
ген?
-  Қазақ әдебиетінің ғана емес, қазақ халқы 
тарихының  төрінен  орын  алатын  дара  
тұлға, аса көрнекті жазушыларымыздың 
бірі  Ілияс Есенберлиннің қай туындысына  
фильм түсірілген?
2-Фильмнен үзінді 
көрсету Мақсаты: 
Үзіндідегі тұрақ ты
Семантикалық карта

121
тіркестердің 
мағыналық 
жағынан үй-
лесімділігін таны-
ту (7мин). 
Көшпенді қазақ жұртының бағзы заман-
нан бергі ірге тепкен ата қонысы. Ұшқан 
құстың қанаты талатын осынау кең да-
ланы  біздің  ата-бабамыз  ғасырлар  бойы 
ақ 
білектің  күші,  ақ  найзаның  ұшымен 
қорғап  келді.  Бәрінен  бұрын  жан-жағын 
жолбарыстай жайпаған жоңғар шапқын-
шылығы қазақ елі үшін үлкен нәубет болды.
Бір  тудың  астына  біріге  алмай,  алты 
бақан ала ауыз болған қазақ рулары ақта-
бан шұбырындыға ұшырап «Елім-ай» әнін 
айтып, босып кетті.
Шапқыншықтан қалжыраған халық иісі 
қазақтың  басын  қосып,  ата  жаудан  кек 
алатын бір ұланды аңсаумен болды.
Тұрақты тіркестерді  сәйкестендіру
1. Алты бақан ала 
ауыз болу                                   
2. ұшқан құстың 
қанаты талатындай 
дала             
3. жолбарыстай ай-
батты                                          
4.қатын-баланың 
обалына қалмай-ақ 
қояйын       
5. маңдайы жарқы-
раған ұл                                   
6. құлағы шалу                                                          
7.білектің күші, 
найзаның ұшымен 
қорғау            
есту 
көз жасына қал-
мау 
бақытты 
бірлігі жоқ 
өте ұзақ, алыс жер 
күресу
күшті

122
 Лексикалық ми-
нимум
Мақсаты: көнер-
ген тарихи сөз-
дердің мағынасын  
ашу(1мин).                    
Тыңдаушылардың алдарына қима қағаз-
дар беру.
Берілген сөздерге мәндес сөздерді тап.
Мысалы:
Пырақ –                   тұлпар (қанатты ат)
Нәубет –                  апат (жұт)
Ата жау –                 дұшпан
Қауесет –                 сөз тарату
Несібе –                   ырыс
Жат –                        бөтен
Әмір ету  –               бұйрық беру
Дақпырт –                атақ, даңқ 
2-Фильмнен үзін-
ді  көру  «Диалог 
құрастыру » әдісі
Мақсаты:  сөйлеу-
шінің сөз сапта-
уын, тіл байлығын 
жетілдіру, сөздік 
қорларын дамыта 
отырып бейнелі 
сөйлеуге үйрету.
(10 мин)
Топтық жұмыс.
2-үзіндіден кейіпкер тіліндегі тапқыр-
лықпен айтылған шешендік сөздерді 
ажырата білу. 
Мына  диалогтағы  кейіпкерлердің  сөз 
сап тау  ерекшелігі?  (тапқырлықпен  ше-
шен  сөйлеу  мәдениеті)  туралы  ойларын 
тыңдау.
Алдыңғы  диалогты  үлгі  ете  отырып, 
қазір гі заманға сай мемлекеттік қызмет-
керлердің «Әдемі сөйлеу» шешендік ше-
берлігін ашу.      
2.1 Екі топ арасында, «Сөз тапқанға қолқа 
жоқ» демекші, біз өткенімізді өнеге, қазір-
гіні  қастер  тұта  отырып, 
«Менің  қыз-
метім...»  тақырыбында  диалогты  ұтқыр-
лық  пен,  тапқырлықпен,  шешендік  сөздер 
арқы лы аяқтаңыздар.
Мемлекеттік қызмет дегеніміз?
 - Елдің мүддесіне адал еңбек.
- Мемлекеттік мүддесін биік қою.