Мектеп жасына дейінгі балалардың тілдерін дамытуда ауыз әдебиетінің маңызы



жүктеу 0,5 Mb.
бет6/8
Дата23.11.2018
өлшемі0,5 Mb.
#23842
1   2   3   4   5   6   7   8

Ертегі есеп. Мұраларын бөлісу.


МАТЕМАТИКА ӘЛЕМІНДЕ / 23 НАУРЫЗ 2012, 22:50

Парсы шаруасы үш ұлына 17 түйесін мұраға қалдырды. Бірінші ұлына барлық түйеснінң 1/2-ін, екінші ұлына 1/3-ін, үшінші ұлына 1/9-ін алуды тапсырды. Ағайындылар көп ойланды, бірақ әкесінің мұрасын ол айтқандай етіп бөле алмады. Сол кезде олардың жанынан түйесімен өтіп бара жатыр еді. Ол түйелерге өзінің қосып, мәселені шешуді ұсынды. Шындығында, ағайындылар түйелерді әкесі айтқанадй бөліп алды. Қожанасыр да өз түйесін қайтарып алып кетті. Ойларныдар, бұл қалай болған? 


Достар, есептің жауабынан гөрі шығару жолдарыңыз керек…
Егер де есептің шығару жолдары бір-біріне ұқсамаса тіпті жақсы

Математика 3-сынып тақырыбы: Ертегі есептер"













Сегодня (25 декабря) последний день новогодней распродажи USB-флешек с видеоуроками, презентациями и другими полезными материалами от проекта «Инфоурок». Скидка на все материалы сейчас составляет 80%, а после 25 декабря купить флешки уже будет нельзя даже без скидки!

Если Вы ещё не успели заказать себе флешку или не было времени ознакомиться с условиями акции, сделайте это прямо сейчас - https://infourok.ru/videouroki/landing



Кстати: оформить заказ можно сейчас, а оплатить его при получении в течение месяца!

С уважением к Вам и Вашей работе, главный редактор проекта «Инфоурок» Игорь Жаборовский









  • Начальные классы

Поделитесь материалом с коллегами:

    

Математика 3-сынып

Сабақ тақырыбы: Ертегі есептер

Сабақ мақсаты:

1.Ауыз әдебиеті жанрларын қолдана отырып,математикалық білім-білік дағдыларын жетілдіру.

2.Оқушы ойының математикалық сапаларын,өздігінен жұмыс істеу қабілетін дамыту.

3.Сабаққа белсенділігін,жазба жұмыстарын орындаудағы ұқыптылыққа тәрбиелеу.



Сабақ түрі: Ертегі әлеміне саяхат сабақ.

Сабақ әдісі:Талдау,жинақтау,жобалау,дәлелдеу.

Технология түрі:саралап-деңгейлеп оқыту.

Сабақ барысы: ІҰйымдастыру кезеңі

Психологиялық дайындық.(интерактивті тақтада күн бейнеленген.)

Балалар!Терезеге қарандаршы.Бүгінгі күн неткен тамаша,Жарық күн!Күннің сәулесі бізге жылу,жарық,мейірім мен қуаныш сыйлайды.Келіңдер,күннен өтінейік,ол әрдайым жылы әрі жарық сәулесін шаша берсін.

Жарқын күн,жарқын күн!

Мен сені сүйемін!

Мен сенен сұраймын-

Бер маған жарқын күн,

Бейбіт күн жылуын!

Бер маған жарқын күн,

Денсаулық,ізгілік!




ІІ Логикалық есептер шешу сәті.

Ауызша жұмыс.А)Ойын «Брейн-ринг»

-Екі жұмыртқ 4 минутта піседі.Дәл сондай 8 жұмыртқа қанша уақытта піседі?

-Әжей қалаға бара жатып,қарсы алдынан 3 ер адамды кездестіреді.Олардың әр қайсысында бір-бір қап бар,әр қаптың ішінде бір мысықтан бар екен.Қалаға сапар шеккен жолаушылар нешеу?

-Торда 4 қоян бар еді.Осы қояндарды төрт бала бір-бірден сатып алды,біреуі қалып қойды.Неліктен бұлай болды?

-Қаз екі аяғымен тұрған кезде,оның массасы 6 кг.Егер қаз бір аяғымен тұрса, массасы қандай болады?

«Кім жылдам» ойыны.

Әрқайсысына затын табуға көмектес.

100:20=(60+40):20

81:9=24:4+12:4

48:8=(16+32):8

(25+39):8=64:8



Ертегімен таныстыру.

Ертеде «Мақал» мен «Жұмбақ» деген ағайынды екі жігіт өмір сүріпті.Олардың «Жаңылтпаш» деген қарындасы болған екен.Бірде әкелері балаларын шақырып алып,өсиет айтады.



Әкесі:-Балаларым,сендердің «Тіл-әдебиет» шаһарындағы еңбектеріңді білемін.Бірақ «Жігітке жеті өнер де аз»дегендей,енді сендердің «Математика»еліндегі қажеттіліктерінді білгім келеді.Осы өсиетімді орындасаңдар,ақ батамды беремін.

Бұлардың қарындастары өте ерке болатын.Олда ағаларымен бірге барғысы келетінін айтып,қиғылық салды.Ағалар жолдың ауырлығын ескеріп,ерткісі келмейді.

«Жаңылтпашты»әзер көндірген жігіттер жолда оның да аманатын орындауға уәде береді.Жаңылтпаш ертегілер елінде санға қатысты жаңылтпаш ала келулерін тапсырады.

«Математика» еліне саяхат

(50-15):5=7 (9+9):6=

(32+48):80= (52+11):9=

(19+17):4= (42+24):11=

Өрнектердің мәні қандай сандар? (Бірлік сандар)

«Бірліктер»қалашығы.Бұл қалашықтың тұрғындары кімдер екеін білеміз бе? Бірліктер тұрады.Бірлік,ондық,жүздік.Олай болса,осы тұрғындардың тапсырмасын орындайық.

І-деңгей Мақалды толықтыр.

І-топ:Жігітке......өнер де аз.

........өнер көп емес.

......ала болса,,ауыздағы кетеді.

......түгел болса,төбедегі келеді.



ІІ-топ.Шешуін тап:

Жалғас жатқан қос шеңбер,

Бүйірінде қақпасы.

Көрсең де оны дос сендер,

Жақсы,жаман ортасы. (3)

ІІІ-топ:

Жақсыменен тең көрген,

Ата-ана да жөн көрген,

Орындықпен төңкерген. (4)



«Мыңдықтар»елі

Бұл елде кімдер мекендейді?

(бірлік мыңдықтар,ондық мыңдықтар,жүздік мыңдықтар)

Мыңдықтар елінің тапсырмасы:

ІІ-деңгей.

1.Қай сан лайық?

.....атасын білген ер,...... жұрттың қамын жер.

2.Шешуін тап:

Мектептің алтын орағы,

Зейінділер одағы.

Жақсы көрер бар бала,

Зерекке дос ол дағы. (5)

3.Осы сандардан 3 таңбалы сандар құрап,разрядттық қосылғыштарға жіктеу: 345,453,354.

345=300+40+5; 453=400+50+3;

354=300+50+3;



«Арифметика» қалашығы

Бұл қалашықта кімдер тұрады екен?

(қосу,азайту,көбейту,бөлу)

ІІІ-деңгей

1.100 санына байланысты қандай мақалдар білесіңдер?

еңгең болғанша

100


досың болсын

2.Амал таңбаларын дұрыс орналастыру арқылы 100 санын шығар

100*100*100*100*100=100

3.50 саына байланысты мақал жаз.

Жылда ел жаңа

50

Ел құлағы елу



«Геометрия «қалашығы

-Бұл елдің тұрғындарын білесіңдер ме?

(шаршы,шеңбер,үшбұрыш)

І-деңгей Сәйкес санды тап:

……аяқтыда құрдас тату,

……..аяқтыда бота тату.

Жұмбақты шешу:

Көкқұтанша ақ айдында,

Бір аяқпен тұрады.

Тұмсығымен ол мұнда,

Шыр айналып тұрады.Ол не?

ІІ-деңгей

Тіктөртбұрышта неше үшбұрыш бар?



Сергіту сәті:

Бір,екі,тұрайық,

Алақанды ұрайық.

Жүгірейік,жүгірейік,

Аяқты ұшынан басайық.

Саңырауқұлақтай отырып,

Тұрайық,отырайық

Тұрайық,отырайық.

Тұрайық,отырайық,

Партамызға жайғасайық.



«Ертегілер» қалашығы

Бұдан әрі жүрген жігіттер «Ертегі есептер»қалашығына келеді.Қақпа алдында жазылған мынандай жазуды көреді:

Ертегі деген не?

Ертегі-халық ауыз әдебиетінің ежелден қолданыста болып келе жатқан жанрларының бірі.Халқымыз ертегі арқылы баланың ақыл-ойын,қиялын,тілін дамытуға көңіл бөлген.Сондықтан да баланы ойға жетелейтін,шешімін табуға талпындыратын қызықты тапсырмалы ертегілер пайда болған.»

Жігіттер жазуды оқып, ішіне енсе,мұнда түрлі жан-жануарлар мекендейді екен.Енді осы жануарлардың тірлігіне араласып көрейік.

1-деңгей.

Ағайынды жігіттер бір-бірін қуалап бара жатқан қасқыр мен қоянды көреді.

Сірә,қасқырдың қарны аш болу керек.Бұларды көрген қасқыр ентіге тоқтайды да:

-Осы мен неге қоянға жете алмай келемін?Қоян қанша уақыт жаяу жүгірді екен?-дейді.

Қасқырды алдандыру үшін мына тапсырманы орындайық:

Қоян жолда 5 тәулік 10 сағат болды.Ұшақ пен 8 сағат ұшып,пойызбен 3 тәулік 12 сағат жүрді.Қалған уақытта жаяу жүгірді.Қоян қанша уақыт жаяу жүгірді?

Барлығы -5 тәулік.10сағ.=130сағ

Ұшақпен-8сағ

Пойызбен-з тәул.12сағ.=84сағ

Жаяу жүгірді-?

Шешуі:130-(8+84)=38сағ

Жауабы: Жаяу 38 сағат жүгірген.



2-деңгей

Үнді пілі мен Африка пілі кездесіп қалып,бойларының биіктігі жөнінде келісе алмай жатыр екен.Сірә,сантиметрден басқа өлщеи білмесе керек.Мүмкін,сендер бойларының өлшемін см-мен өрнектеп,татуластырасыңдар.

Үнді пілі-2м70см=270cм

Африка пілі-4м=400м



3-деңгей.

Тиін қысқы азығын жиып алып,жаңғақтарды бөліп отыр.

Ол мақтанып былай дейді:

-Мен азығымның 2/1 бөлігін қаңтарда,2/1 бөлігін ақпанда,ал қалған 30-ын желтоқсанда жеймін.

Менде барлығы қанша жаңғақ барын білесіңдер ме?

Тиінде барлығы 60 жаңғақ болған.



Бекіту.

Жоба жасау

Ауыз әдебиеті жанрының математика саласына қажеттілігін дәлелдейік.

Жұмбақ


Мақал

Жаңылтпаш


1-топ критериі:Мақалдың математика пәніне қосатын үлесі зор.Дәлелдері жоба қорғау барысында көрінді.

2-топ критериі:Жұмбақтың математика пәніндегі алатын орны бар.Осылайша ағайынды екі жігіт әкелерінің өсиеті мен қарындастарының аманатын орындап,елдеріне аман-есен оралыпты.Әкесі балаларының істеріне риза болып,ақ батасын беріпті.

Математикадан ертегі есептер

Базарбаев Б.У.

6 «А» сынып, ЖББ ОМ № 36

Жетекшісі: Тұрысбекова Д. Т.

Математика сабеақтарында, таңдау пәндерінде – біздің қисынды (логикалық) ойлауы мен шығармашылық қабілетіміздің дамуына, өз бетімен ізденушілігімді қалыптасуына жағдай жасалған.

Ертегі – сабақтарда тақырыпқа деген қызығушылығым артты қиялым дамыды. Математика сабағында ертегіні қолдану менің оқу материалдарды терең түсінуімді жеңілдетті, зейінімді турақтандырып, есте сақтау қабілетімді дамытты.

Мысалы: 1 сыныпта геометриялық ұғымдар: нүкте, кесінді, сызық түрлерін т.б. туралы өткенде, сабақты ертегі түрінде түгіндіргенде, біз материалды жақсы игердік, тапсырманы өз бетінше түсіне отырып орындау мүмкендегіне қол жеткіздік. («Нүктелер достығы», «Қарындаштың бастан кешкендері»).

1,2 сыныптарда «Ондықтар» тақырыбын өткенде «Цифрлар айтысы», «Цифрлар және сандар» ертегісін пайдалану – менің дөңгелек орындықтардың сандық құрылымы мен таңбаланды, разряд бірліктеріне қарай өзгердін, оның жазылды мен оқылдын меңгердіме, есте сақтауыма көмектесті.

Цифрлар мен сан ұғымның айырмашылығын түсінуде де де бұл ертегілер көп пайдасын тигізде.

«Туысқандар» ертегісін қолдану барысында, шаршы мен тіктөртбұрыштың ұқсастығы және айырмашылығын біздің, яғни оқушылардың өзіне антқызу, біздің өз бетімізбен ойландымызға, ізденуімізге жетеледі.

Тәрбиелің жағынан алсақ табул ертегілер бізді бірлік пен достыққа тәрбиеледі, мақтаншақтық сияқты жағымсыз қалаһықтардан аулақ жүруімізге бейімдеді.

Ертегі есептерде пән аралық баиланыс та бар, ертегілерді тыңдау, айту арқылы менің сөздік қорым нолойып, тіл байлығым да дамыды.

Халқымыздың ертегілерінде, аңыз әңгімелерінді, шешендік, тапқар сөздерінде, салт дәстүрлерінде математикамен байланысқан жерлерді көптеп байқауға болады.

Халқымыздың осы асыл қызынасын тиімді пайдалану. Менің өз ұлтымды сүюге, оның салт-дәстүріміз бен мәдениетімізге құрметпен қарау қасиеттеріледі одар әрі арттырды. Мен халқымыздың ертегі сиптерік шығаруды ұнатамын.

Төменде өрімнің ұнатып шығаратын кейбір қызықты ертегі есептерге мысал келтіремін. 

Нүктелер достығы.

Ерте-ерте ертеде Геометрия деген елде кішкентай нүкте өмір сүріпті. Бұл өзі өте әдемі қызыл түсті нүкте еді.

Бір күні нүкте отырып ойланады:

- Шіркін, менің көп досым болса ғой! Қой, мен серуенге шығып, өзіме дос іздеп келейін.



Қызыл нүкте қақпаның сыртына енді ғана шығып келе жатса, оған қарсы бір жасыл нүкте келе жатыр. Жасыл нүкте қызыл нүктеге келіп, оның қайда бара жатқанын сұрайды.

- Дос іздеп шықтым. Менің қасыма қатар тұр, бірге серуендеп келейік, -деді қызыл нүкте. Біраз уақыттан кейін қызыл нүкте мен жасыл нүктенің алдынан көк түсті нүкте шықты.

Осылайша нүктелер саны күннен күнге көбейіп, дос болып кетеді. Көбейгендері сонша олар бір қатарға тұра қалып еді, түзу шыға келді. Осылайша түзу сызық пайда болды.

Нүктелер түзу келе жатса, түзу сызық шығады да, ал олар түзу жүрмесе қисық сызық шығады.

Ертегіні тыңдай отырып біз түзу сызық пен қисық сызықты сызып үйренеміз. 

Қарындаштың бастан кешкендері.

Ертеде бір Қарындаш өмір сүріпті. Бір күні Қарындаш түзу сызықтың бойымен келе жатады. Ол түзудің бойымен ұзақ жүріп, әбден шаршады. Тоқтап, дем алады да, өзіне-өзі: "Әлі қанша жүрер екенмін? Мына түзудің шегіне жетемін бе, жоқ па?" - деді.

Мұны естіп тұрған түзу күліп жіберді де:

- Әй, Карындаш-ай! Сен менің шегіме ешқашан жетпейсің ғой. Сен түзудің шегі болмайтынын білмеуші ме едің? - деді.

- Қой, оңда мен қайта кері қарай қайтайын, адасып кетіп жүрермін, - деді Карындаш.

- Ол жактың да шегі жоқ. Сызықгың шегі болмайды, - деді Түзу.

Түзу тіпті өндетіп жіберді:

Шетсіз, шексіз түзу сыз

Шетсіз, шексіз түзу сыз, - деп.

Мұны естіген Қарындаш мұнайып қалды.

- Сонда мен тоқтаусыз жүре беремін бе?

- Егер тоқтағың келсе, түзудің бойынан екі нүкте белгіле, - деді Түзу. (Балалар мұғаліммен бірге түзудің бойынан екі нүкте белгілейді).

- Алақай! - деп қуанып кетті Қарындаш. - Енді мен бойымен бір нүктеден екінші нүктеге қыдырып жүре аламын. Тоқта, сонда бұл қалай деп аталады.

- Бұл менің кесіндім, - деп жауап берді Түзу жымиып. (Балалар түрлі түсті қарындашпен кесіндіні белгілейді.)

Түзудің кесіндісі, түзудің кесіндісі, - деп қайталай отырып, Қарындаш кесіндінің бір шетінен екінші шетіне серуендеп жүрді.

Міне, осылай кесінді пайда болған екен.



Цифрлар айтысы.

Бір күні цифрлар нөлмен ұрысып қалады да, оны мазақтайды.

Сен біз сияқты цифр болсаң да, түкке тұрмайсың! Мысалы, оқушы 2 текше алып қоя алады, ал сені алса ештеңе қоя алмайды.

- Иә, иә, ештеңе де, ештеңе де, - деді бес.

- Ештеңе, ештеңе,- деп баска цифрлар шулап кетті.

- Сендер түк түсіңбейтін ақымақ екенсіңдер. Міне бір. Мен оның оң жағана қатар тұра қалсам бір қаңдай санға айналады? Жауап беріңдерші, - деді нөл сандарға. Нөл бірдің оң жағына тұра қалып еді, бір 10 саны болып шыға келді.

- Егер сенің оң жағына тұра қалсам, сен қандай санға айналасың? - деді нөл беске. Нөл бестің оң жағына тұра қалып еді, 50 санына айналып кетті. Сөйтіп, нөл барлық цифрлардың оң жағына тұра қалып, цифрлардан олардың қаңдай сандарға айналғандарын сұрап шықты.

- Мен сендердің барлығыңды үлкейтемін, ал сендер маған түкке тұрмайсыңдар деисіндер. Көне, жақсылап ойланыңдаршы, менің сендер үшін маңызым қандай? Тіпті сендер жоқ жерде де мен мендерді жоқтатпаймын. Сендер мынандай мысалдардың жауабын менсіз жаза аласыңдар ма:

5-5 - .., 7-7 - .., 9-9 = ... .

- Қане, ойланыңдаршы. Сендердің ешқайсыларыңды мұнда қоюға келмейді. Цифрлар қатты ойланып қалады. Осыдан былай олар нөлді мазақтамайтың болды. Бірақ енді нөлден басқа цифрлар өзара дауласа бастады.

- Мен барлығыңнан үлкенмін, мен қайдағы бір кішкентай бір емеспін ғой, - деп мақганып тоғыз шықты. Бір ішегі қатқанша күліп алды да, секіріп келіп, тоғыздың сол жағына тұра қалды.

- Ал, қанеки, енді кім үлкен, сен бе, әлде мен бе? Жауап берші! - деді бір (19 саны шықты ғой).

- Мен енді ондықпын, ал сен бар болғаны тоғызсын. Он тоғыздан үлкен емес пе?

Осы кезде 7 жүгіріп келіп, бірді қуып жібереді де, тоғыздың сол жағына тұра қалып еді, 79 саны шықты.

- Мен 7 ондықпын, жетпіспін, түсінесің бе? - деді жеті тоғызға.

Осылайша барлық цифрлар кезек-кезек келіп тоғыздың сол жағына тұрып көріп еді, бәрі 9-дан үлкен болып шыға келді. Тоғыз таң қалып, өзінің ойланбай мақтанғанына ұялып қалды.

Цифрлар осыдан кейін өз қателіктерін түсініп, айтысқандарын қойды. Цифрлардың таласы дұрыс па? Қандай қорытынды жасауға болады?

Қорытынды: Тоғыз басқа цифрлардан бөлек тұрса ғана үлкен, ал егер олар бір-бірімен қатар тұрса жағдай өзгеріп кетеді. Ең бастысы — санның жазылуындағы цифрлардың орны. (Қорытындыны оқушылардың өздері жасағандары дұрыс.)

Ескерту: Бұл ертегіні көрініс түрінде көрсетуге болады. Тоғыз оқушы цифрларды бейнелесе, мұгалім автордың сөзін оқиды. 

Сандар мен цифрлар

Әлемде үлкен бір ел болыпты. Бұл елдің тұрғандары сандар екен. Олармен қатар бұл елде цифрлар да өмір сүріпті. Сандардың көптігі соншама, санасаң сан жетпейді екен. Ал цифрлар бар болғаны он: 1,2,3,4,5,6,7,8,9,0.

Сандар мен цифрлар тату-тәтті өмір сүріп жатады. Мысалы, біреу ''он бес" десе, 15 саны жетіп келеді, егер оны жазу керек болса 1 және 5 цифры қатар тұра қалып, 15 деген санды жаза қояды екен.

Күндер өтіп жатады. Не болғаны белгісіз бір күні сандар цифрларға келіп:

- Біз көппіз, ал сендер бар болғаны онсыңдар. Сондықтан біз сендерден мықтымыз, - дейді.

Цифрлар сандарға ренжіп қалады. Сонда 0 цифры басқа цифрларға:

- Мақтаншақтары жоқ басқа елге кетейік. Сандар өздері қалсын. Көрейік, не істейтіндерін? - дейді.

Күндердің күнінде сандар өздеріне жаңа үйлер салады. Енді өркім өз үйінің есігіне нөмерін жазайын десе, жаза алмайды. Сандар өз аттарын айтып қанша айқаласа да, ештеңе шықпайды. Өйткені олардың қасында цифрлар жоқ қой. Сонда ғана сандар өз қателіктерін түсінеді. Сандар қаншама көп болса да, цифрларсыз өмір сүре алмайды екен. Сандар енді цифрларды іздеп шығады. Ақырында оларды тауып алып, кешірім сұрап елдеріне цифрларды қайтып алып келеді.

Содан бері сандар мен цифрлар тату-тәтті.достықта өмір сүріп жатыр екен. 

Ұ Р Ы Л А Р МЕН КЕМПІР

Ертеде байлардың есігінде жүріп күн кешкен. панасы жоқ жалғыз кемпір болыпты. Жаз шығып, ел жайлауға кәшкенде, сүйенері жоқ кемпір жалғыз қалады. Түн ішінде кемпірдік жалғыз сиырын ұрламак болып ұрылар келеді. Кемпір: «Ә, бұлар менің жалғыз сиырымды нысанаға алған екен, мен де бұларды алдайын» деп ойлайды.

Сөйтіп, жалма-жан бір шелек суды сапырып отырып, мынадай өлең айтыпты.

Сапырып - Сапырып Сарманға бер Құйып-құйып Құрманға бер.




Есіктегі екеуге бер,

Өзің іш, 




Өзің іш те маған бер 
Мұны естіген ұрылар: Қой, мұны мыз бекер екен. Бұл үйде толы кісі екен, әрі біреуі бізден артық екен кетейік деп, кетіп қалыпты. Кемпір тапқырлығымен ұрыларды осылай қорқытыпты.

Халқымзыдын тұрмысы жан-жануарлармен тығыз байланысты бол-ғандықтан осы тақырыпта төмендегідей өлең есептерді қарастырып төрт түлік малды халқымыздың қалай өсіргендігін айта кетуге болады




Түйе, бота ман басқан

Төрт аяғын тең басқан

Шұнақ құлақ бес ешкі

Қос лақты қос ешкі

Төрт қозылы екі қой

Бәрін бірге ойлап қой

(он жеті) 
Талдан үшты к-п торғай

Алдында онын бастаушы

Артында төртеу қостаушы

Және тағы қарасақ

Қайта оны санасақ.

Соңында біреу қап келеді.

Алдында төртеу, топ келеді

Үшеуі қатар жарысқан

Тізіліп үшеу қалыспан

Ойың жүйрік болса егер

Торғай нешеу есепкер?

Мынау да бір санамак.

Өздерің көр саралап,

Төбеден төрт бөктергі.

Аңдыпты қос кептерді

Шаңқылдаса көк қарға

Үн қоспапты көп қарға

Секем ап бір дауыстан

Безектеп бес дауысқан.

Алты белден асыпты

Тым – тырақай қашыпты.

Үш үкі үркіп ұшыпты.

Тасқа құлап түсіпті.

Жарда жеті жапалақ.

Отырғанда қаталап.

Топ-топ тоғыз тоқылдақ

Қарғып кеткен топырлап. Сөйтіп, қызық іс болды.

Бәрі қанша құй болды?

(отыз бір) 

ЕРТЕГI ЕСЕП

Қаздың түлкіге айтқан есебі. Аң біткеннің патшасы арыстан ағзам ауырып апанында жатқанда мүләйімсіп түлкі келіп тамырын ұстайды.

— Тақсыр, ауруыңыз астан екен, тамақты талғап ішіңіз.

Көжек пен кұс балапанының жұмсақ еті мың да бір дауа, — деп бұлаңдайды.

Арыстанның көжек пен құс балапаның маған жеткіз деген бұйрығын орындауға келген түлкіге қаздиған қалпын бұзбаған қаз былай дейді. 

  • Арыстанға азық етіп беретің артық төліміз жоқ. Егер оған барып шағынып, жағынам десең: 




Түлкісің аярлыққа бермейтін дес. Көрейік қанша сенде ақыл мен ес. Балапан, көмек санын өзің тапқын,

Аяқтары тоқсан төрт, басы отыз бес —

дейді де, үңгірге еніп, есігін таспен бекітіп алады. Түлкі қаз осылай есеп айтып еді, мен шеше алмадым деп арыстан алдына баруға дәті шыдамалы.

Математика сабағында жыл қайыру, мүшел жасты есептеу, Хижра жылын есентеу. Хижра жылы мең Григориан календарының айырмасын есептей білу де — халықтық тәрбиенің бір саласы.

Өмірде, күнделікті тұрмысымызда өзіміз назар аудара бермейтің халық мұрасың сабаққа пайдаланып ондағы сөздердің мән-мағынасын ұқтыруға сабағымыздың аздаған минутың бөлуді әдетке айналдырсақ. Бізге әрі демалыс минуты, әрі тәрбие болар еді.

Пайдаланылған әдебиеттер





Сабақтың тақырыбы: математика ертегілер елінде 
Сабақтың мақсаты: 
Білімділік: оқушылардың білімдерін жетілдіру, логикалық есептерді шешуге дағдыландыру, шығармашылық ізденістерін ұштау; 
Дамытушылық: оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру; 
Тәрбиелік: ізденімпаздыққа, ұйымшылдыққа тәрбиелеу 

Сабақтың түрі: сайыс сабақ 
Көрнекілік: интерактивті тақта, слайд, ертегі кейіпкерлері бейнеленген ойыншықтар, шарлар, алтын сандықша 

Сабақтың жоспары: 
1. Ұйымдастыру кезеңі 
2. Тапсырмалар орындау 
3. Жұмбақтар шешу 
4. Логикалық есептер шығарту 
5. Сан айтысы 
5. Қорытындылау 

Сабақтың барысы: 

І. Ұйымдастыру кезеңі: әділ-қазылар алқасын тағайындау, топтарды таныстыру, сайыстың шартын айту. Әр топтың алдында алтын сандықшалар тұрады. Әрбір дұрыс жауапқа 1 ұпай, яғни «ертегі кейіпкері» түріндегі бір ойыншық беріледі. Соңында көп ойыншық жинаған топ жеңімпаз атанады. 
1- жүргізуші: Армысыздар, құрметті ұстаздар мен көрермендер! Бүгінгі біздің «Математика ертегілер елінде» атты сайысымызға қош келдіңіздер! 
2-жүргізуші: Бүгінгі сайысымыз ерекше болмақ. Біз сендермен ертегілер әлеміне саяхатқа шығамыз. Әр түрлі ертегі кейіпкерлерімен таныса отырып, тапсырмалар орындаймыз, жұмбақ шешеміз. 
1- жүргізуші: Сайысымызды бастамас бұрын әділ-қазылар алқасымен танысалық... Бүгінгі сайысқа қатысушы топтар: 
І топ: «Ханшайымдар» (қыздар командасы) 
ІІ топ: «Ханзадалар» (ұлдар командасы) 

2- жүргізуші: Сайысымыз төрт бөлімнен тұрады: 
1) «Ертек-ертек , ерте екен...» 
2) «Ақ сандық, көк сандық» 
3) «Ойнар» 
4) «Сандар айтысы» 
І бөлім. «Ертек-ертек , ерте екен...» 
1-жүргізуші: Сайысымыздың І бөлімі «Ертек-ертек , ерте екен...». Бұл бөлім бойынша қатысушыларымыз кезек-кезегімен ұяшықтарды таңдау арқылы ертегі кейіпкерлері ұсынған тапсырмаларды орындауы қажет. 
1-ұяшық. «Күлшеқызға көмектес» 
Күлшеқыз (Золушка) сағат 12-де үйіне қайтуға асықты. Сатымен төмен қарай түсіп келе жатып, туфлиының бір сыңарын түсіріп алды. 
Сұрақ: Сатының 21 баспалдағы бар. Туфлиының бір сыңары жоғарыдан санағанда 10-шы баспалдақта түсіп қалды. Бұл баспалдаққа Золушка төменнен санағанда қандай нөмір береді? (12) 
2-ұяшық. «Қаршақызға көмектес» 
Өгей шешемнен қорықпас үшін үйді шарбақпен қоршағым келеді. Тік төртбұрыш формалы қоршаудың ұзындығы 6,8 метр, ал ені 5,2 метрге тең. 
Шарбақтың ұзындығын анықтаңдар? (24м) 
3-ұяшық. «Алладинге көмектес» 
Алладин: «Ұшатын кілемнің көмегімен қалаған жеріме тез жетуім қажет. Кей кезде желмен, кейде желге қарсы бағытта ұшамын». 
Сұрақ: Егер ұшатын кілемнің жылдамдығы 55,6 км/сағ, ал желдің жылдамдығы 1,2 км /сағ болса, онда мен желдің бағытымен қандай жылдамдықпен ұшамын? Ал желге қарсы ше? 
4-ұяшық. «Алтыншашты ханшайымның тапсырмасы» 
Сұрақ белгісінің орнына қандай сан сәйкес келетінін анықтаңдар: 

5-ұяшық. «ЕСЕПТЕҢДЕР» 
Баспалдақтың екеуін бірден аттағанда, біреуден аттағаннан гөрі 10 адым кем болды. Сонда неше басқыш болғанын анықтаңыз. (20) 
6-ұяшық. «ЕСЕПТЕҢДЕР» 
Үш ағайындының жастарының қосындысы 44-ке тең. Үш жылдан кейін олардың жастарының қосындысы неше болатынын анықтаңыз. (53) 

ІІ бөлім. «Ақ сандық, көк сандық» 
2- жүргізуші: Сайысымыздың ІІ бөлімі «Ақ сандық, көк сандық». Бұл бөлім бойынша әр топ екі сандықтың бірін таңдап, сандық ішіндегі жұмбақтарды шешуі қажет. Іске сәт! 
o Ақ сандық ішіндегі жұмбақтар 
1) Алла мықты жаратқан сегіз батыр 
Баяғыдан соғысып келе жатыр. 
Кезек-кезек жығысып, жатып-тұрып, 
Кім жығары белгісіз түбінде ақыр. 
/Абай/ 
Шешуі: 
Мұны тапсам ойланып, ақын деңіз, 
Таба алмасам, ақылды болар неміз? 
Қыс пенен жаз, күн мен түн, тақ пенен жұп, 
Жақсылық пен жамандық – болды сегіз. 

2) Бар екен үш қанатты ұшып кетпес, 
Егін сап жұрт қатары кәсіп етпес. 
Өзінің мекенінен шығып кетсе. 
Тіршілік көремін деп үміт етпес. 
(балық) 

3) Санасаң сан жетпейтін нүктелерден, 
Құралған фигура бар қарапайым. 
Салу үшін сен оны сызғыш ізде, 
Бұл не өзі, бар ма, сірә, дара пайым. 
(Түзу) 
o Көк сандық ішіндегі жұмбақтар 
1) 1 ағаштың 12 бұтағы бар 
Әр бұтағында 30-дан жапырағы бар. 
Жапырақтың бір жағы ақ, 
Бір жағы қара, кәнеки ойлан тап? 
(жыл, ай, тәулік, күн мен түн) 
2) Бір-ақ жерде жасында 
Тұрды оранып жасылға. 
Қартайғанда сарғайды. 
Кезіп кетті сай-сайды. 
(қаңбақ) 
3) Доп емес, дөңгелек емес, 
Ұқсас бірақ достарым. 
Фигура ол ең негізгі, 
Дәл жауапты қостадым. 
(шеңбер) 

ІІІ бөлім. «Ойнар» 
1- жүргізуші: 
Басыр, басыр бас ойнар, 
Екі бақсы тас ойнар. 
Көбік қарда түлкі ойнар, 
Көктемде жылқы ойнар, 
Жыртық үйде тамшы ойнар, 
Көже менен тұз ойнар, 
Етік пенен біз ойнар... 

-дей отырып, сайысымыздың ІІІ бөліміне көшелік. Сайысымыздың осы бөлімінде сендер логикалық есептер шығарасыңдар. 
1-тапсырма. Құрбақа тереңдігі 50 метр құдыққа түсіп кетті. Бір күнде ол 18 метр жоғары көтеріліп, содан кейін 12 метр төмен түседі. Сол орнында келесі күнге дейін қалады. Келесі күні де осы қайталанады. Құрбақа неше күннен кейін құдықтан шығады? (7 күнде) 
2-тапсырма. Аңшы ит сұр қоянның соңынан жүгіріп келеді. Ит 2 км жүгірген соң тоқтады. Екеуінің қайсысы қанша процентке көп терледі? 
3-тапсырма:Түлкі мен қасқыр тегін балыққа тап болады. Қасқыр айтады “Мен математикаға нашармын, балықты сен бөл” дейді түлкіге. Сонда түлкі саған біреу, маған екеу, саған үшеу, маған төртеу т.с.с. Ең соңында жиырма балықты өзіне салады. Кім көп алды және қаншаға артық алды? 
4-тапсырма. Шал балықтарды көп аулап әндетіп келе жатса, жолда бір түлкі сұлап жатады, шал қуанып түлкіні шанаға салып алады. Ал түлкі жолда 1 минутта 1 балық, 2 минутта 2 балық, т.с.с. Бір лақтырғанда алдыңғы лақтырғаннан 2 есе артық лақтыра береді. 7 минутта барлығы неше балық лақтырған? 
5-тапсырма. Дөңгелекті үш түзумен ең көп дегенде неше бөлікке бөлуге болатынын табыңыз. (7) 
6-тапсырма. Арыстан бір қойды 2 сағатта, қасқыр 3 сағатта, ал ит 6 сағатта жей алады. Олар барлығы жабылып осы қойды неше сағатта жей алады? 
7-тапсырма (екі топқа да ортақ). Төмендегі кейіпкерлердің ішінен “Су перісінің” ең жақын досын тауып, қазақша, орысша және ағылшынша атауын жазып көрсет. (балық – рыба – fish) 

ІV бөлім. «Сан айтысы» 
2- жүргізуші: Сайысымыздың соңғы бөлімі «Сан айтысы» Бұл бөлімнің шарты бойынша қатысушыларымыз бір-бірлеріне кез келген сан айтады. Сәйкесінше топтың әрқайсысы айтылған санға байланысты ұйқас сөз не сөйлем тауып жауап беруі қажет. Мысалы: 
- Үш! 
- Мені жеңбек күш. 
-Алты! 
- Алтын балтам. 
... 
- Он! 
- Кигенің тон! 
ІV бөлім. «Сан айтысы» 
1- жүргізуші: Сонымен бүгінгі сайысымыз да аяқталып қалды. Ал енді әділ-қазылар алқасына сөз берелік! Әділ-қазылар алқасы шешім қабылдағанша Ә.Қалаубаеваның «Ертегілер» әні орындалып, слайд-шоу арқылы ертегі кейіпкерлері бейнеленген суреттер көрсетіледі. 
Қорытынды: жеңімпаз топты марапаттау. 
жүктеу 0,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау