24
25
керек, олардың кейбіреулері қысқа жауапты, қалғаны
толық жауаптарды және өзіндік пікірді, өз көзқа-
расын айқындауды талап етеді.
Жалпы, PISA тапсырмаларын орындау барысында
туындаған қиындықтар себептерінің бірі - қарама-
қайшылықты мәліметтері бар, аралас немесе құрамдас
мәтіндердің ұсыныла бермеуі. Мысалы, Өздеріңізге
жейдені фирмалық белгі бойынша таңдамаңыздар.
Жейдедегі фирмалық белгі және биркада
көрсетілген жоғары баға тек бір бұйымның сапасын
білдіреді.
Қалай болғанда да, жейде шығаратын фирмалар
сіздің дәл осылай пайымдауларыңды қалайды.
Бірақ, әмбебап сауда үйлері мен дүкендерде төмен
бағамен, мысалы 900 теңгеге сатылатын жейделер
5000 теңге немесе одан қымбат тұратындарынан
анағұрлым жақсырақ болып шығуы мүмкін екені
белгілі.
Тұтынушылар Қауымдастығы берген мәліметтер
бойынша бұл арзан жейделер тек жақсырақ тігілген
ғана емес, олардың киілу мерзімі де ұзағырақ және
машиналық жуудан кейін түрін жақсырақ сақтайды.
Эксперимент үшін ер адамдардың 27 ақ жейделері
таңдалып алынды, олар матаның, ілгектердің және
тігісінің сапасы бойынша салыстырылды. Жағалары
мен жеңдерінің пішімі дәлдігін бағалау үшін мұқият
өлшеулер жүргізілді, сондай-ақ күнде кигеннен кейін
жағасы мен манжеті қалай көрінетінін анықтау үшін
эксперимент жүргізілді.
Жейделер 25 рет жуылды, яғни, олардың әдетте
алты ай ішінде қанша рет кірін жуса, сонша рет, ал
одан кейін отыруын және бүлінуін тестіледі. Кәдімгі
әмбебап дүкендер мен жай дүкендерден сатып
алынған жейделер жақсы сапаға ие екені анықталды.
Жүргізілген зерттеулер полимақталы маталардан
тігілген бұйымдардың ішінде бағасы 1400 теңге
тұратын «Дәулет» (Т45 классикалық), мақта матадан
тігілгендердің ішінде 4100 теңге тұратын «Салтанат
С» жейделері ең жақсы екенін көрсетті.
Құрамында мақта бар жейделердің ішінде
1700 теңге тұратын «Салтанат Д» бұйымы және
қыртысталмайтын және де 1700 теңге тұратын
«Жетісу» жейдесі ең жақсы болып шықты.
Бұл зерттеудің нәтижесі осы жылы фирмалық
жейделердің бедел-бейнесіне (имиджіне) екінші
соққы берді.
Өткен айда Джеймс Бонд туралы кең тараған
шиеленіскен сюжетті «Ертеңгі күн ешқашан
өлмейді» атты фильмді жасаушылар экран жұлдызы
Пирс Броснанға әдеттегі дүкеннен сатып алынған,
қымбат емес жейделер кигізгені анықталды,
өйткені, олардың пікірі бойынша, бұл жейделер
экранда фирмалық дүкендерден алынған жейделерге
қарағанда жақсырақ көрінеді.
1-сұрақ. Жейделер. Соңғы абзацтың алдындағы
абзацта: «Бұл зерттеулердің нәтижелері осы жылы
фирмалық жейделердің бедел-бейнесіне екінші
соққы берді»,- дейді.
- Бірінші соққы қандай болды? [7: 84-86-б.].
Жауабы: Джеймс Бонд туралы фильмді
жасаушылар экран жұлдызы Пирс Броснанға кәдімгі
әмбебеп дүкеннен сатып алынған қымбат емес
жейделер кигізді.
26
27
Халықаралық зерттеу жүргізушілері дайындаған
тапсырмалар оқулықтағы мәтіндер мен сұрақтардан
өзгеше:
√ Мәтін
мазмұнында сұрақтарға қатысы жоқ басы
артық мәліметтер, қарама-қайшылықты ақпарат
болуы мүмкін.
√ Мәтін бөліктері арасында байланыс пен реттілік
сақталмауы ықтимал.
Сынақталушыға
қойылатын
талаптардың
кейбіреуіне тоқталайық:
Қарама-қайшылықты, қиын ақпаратты түйсіну.
Бірнеше ойды және олардың өзара байланысын
толық түсінгендігін көрсету.
Мәтінді интерпретациялау.
Таныс емес тақырыптағы күрделі мәтінді сыни
тұрғыдан бағалау, т.с.с.
Сондықтан да бір тақырып бойынша немесе
тұтас тақырыптық блок бойынша сабақтарды (сабақ
циклін) жоспарлау кезінде мұғалім тұтас емес
(дискретті), аралас, құрамдас мәтіндерді қолданғаны
тиімді деп санаймыз.
Қазіргі әлемдік білім кеңістігіндегі халықаралық
стандарт талаптарына сай оқыту үдерісінің орталық
тұлғасы білім алушы субъект, ал ол субьектінің алған
білімінің түпкі нәтижесі құзыреттіліктер болып
белгіленуі білім беру жүйесінде «функционалдық
сауаттылықты» қалыптастыру мәселесін негізге
алудың өзектілігін арттырып отыр.
Сауаттылық тұлғаның тұрақты қасиеті болып
табылатындықтан, функционалдық сауаттылық сол
тұлға меңгерген белгілі бір білім-біліктерден көрініс
табады. Өйткені функционалдық сауаттылыққа адам
нақты білім алу кезеңдерінен өткеннен кейін қол
жеткізеді. Бұл орайда білім белгілі бір сауаттылық
деңгейін қамтамасыз ететін құрал және нақты іс-
әрекеттердің нәтижесі ретінде қарастырылады.
Функционалдық сауаттылық – оқушылардың
сыртқы ортамен қарым-қатынас жасау қабілеті,
оқушылардың өзгермелі өмірге бейімделуінің шарты,
оқушылардың жеке бас қабілеттерін дамытудың
тетігі, оқушылардың әлеуметтік дағдыларын
дамытудың негізі, әлеуметтік-мәдени дамуының
өлшемі, білім, білік дағдыларының құзыреттілікке
ұласу жолы. Тұлғаның мектеп қабырғасында алған
білімдерін өмірде қолдана алу дағдыларын дамыту
үшін курстарда белсенді оқытудың стратегиялары
меңгертіліп, оқу үдерісіне енгізілуде, яғни, педагогтің
өзіндік әрекетін жобалау, зерттеу дағдыларын
дамытуға жұмылдыру негізінде кәсіби шеберлікті
шыңдау іске асырылуда.
PISA тапсырмаларын оқу жоспарына кіріктіруді
(қазақ тілі мен әдебиеті оқулықтарымен жұмыс) іске
асыру мұғалімнің қазақ тілі мен әдебиеті сабағын
дұрыс ұйымдастыра алу шеберлігіне байланысты.
Әдебиеттер:
1 Оқушылардың функционалдық сауаттылығын
дамыту жөніндегі 2012-2016 жылдарға арналған
ұлттық іс-қимыл жоспары. Астана, 2012.
2 PISA халықаралық зерттеуін жүргізу аясында
оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту
әдістері бойынша Қазақстан Республикасы педагог
қызметкерлерінің біліктілігін арттыру бағдарламасы.
Тыңдаушының жұмыс дәптері // NIS- PEARSON.
