М. С. Кульгильдинов К. Ә. Жүсіпов Р. Ә. Қозбағаров Көлік техникасын өНдіру және жөНдеу техНоЛоГИясы негіздері оқулық

жүктеу 5,89 Mb.

Pdf просмотр

бет	34/149
Дата	12.10.2022
өлшемі	5,89 Mb.
	#39629
түрі	Оқулық

1 ... 30 31 32 33 34 35 36 37 ... 149

kulgildinov-kolik

тірек нүктесі
деп аталады. Базалау
сұлбасында барлық тірек нүктелерін шартты белгілермен көрсетіп, тірек
нүктелері ең көп орналасқан базадан бастап қатар санмен нөмірлейді.
Егер қандай да бір тірек нүктесі тағы бір нүктемен сәйкес келіп
қалса, біріктірілген нүктелердің нөмірі қойылған бір нүкте белгіленеді
(1.17-сурет).
1.17-сурет. Призмалық детальды базалау сұлбасы:
1-6 – тірек нүктелері; I, II, III – деталь базалары
Өңдеу мен жинаудың технологиялық үдерістерін жобалау және де
қателіктерді есептеу базалар таңдамасына тікелей байланысты, олар
жобалау, конструкторлық, технологиялық және өлшегіш базалар болып
бөлінеді [24].
Бұйымды жобалау, оны дайындаудың технологиялық процесін жа-
сау немесе жөндеу кезінде таңдап алынған база жобалау базасы деп ата-
лады.
Бұйымды жобалау кезінде бұйымның басқа элементтерімен
салыстырғанда детальдың есептік жағдайын, ал технологиялық үдерісті
жобалау кезінде өңделетін дайындаманың технологиялық жүйесінің
(кесу аспабының, жабдықтың және станоктың) басқа элементтерімен
салыстырғандағы есептік орнын анықтайды. Жобалау базаларын сыз-
баларда геометриялық элементтер (біліктер мен тесіктер осьтері, сим-
метрия жазықтықтары, бұрыштар биссектрисалары және т.б.) түрінде
көрсетеді.
Детальдің немесе жинақ бірлігінің бұйымдағы орнын анықтау үшін
қолданылатын базалар конструкторлық деп аталады. Бұйымды жинау
кезінде оның элементтерінің конструкторлық базасы біріктіріледі. Сол
себепті конструкторлық базалар бұйым элементтерінің нағыз беттері
болып табылады.
Дайындама немесе бұйымның дайындау (жөндеу) үдерісіндегі
орнын анықтау үшін қолданылатын базалар технологиялық деп ата-

49
лады. Дайындама немесе жинақ бірлігін жабдыққа орнықтырар
кездегі жабдықтың орнату элементтерімен тікелей жанасуда болатын
дайындаманың немесе жинақ бірлігінің беттері технологиялық базалар
болып саналады. Бұл базалар негізгі және көмекші (жасанды) болып
бөлінеді.
Негізгі технологиялық базаларға деталь конструкциясының
бөлінбес бөлігі болатын және бұйымның жұмыс кезінде белгілі бір
қызмет атқаратын беттері жатады. Мысалы, 1-ші тесік беті (1.18-сурет
а) және дайындаманың шетжақ беті 2 тістерді жасау кезінде базалау
үшін қолданылады, әрі технологиялық база болып саналады.
1.18-сурет. Деталь беттерінің негізгі (а)
және көмекші (ә) базалары
Көмекші базалар – технологиялық тұрғыдан алғанда арнайы жа-
салатын беттер, әрі олар бұйымдағы детальдің жұмысына қажет емес.
Мысалы, корпустық детальдар дайындамасындағы бекітуге арналған
тесіктер 3, қозғалтқыш піспегінің етегіндегі центрлегіш белбеу 4 және
торец 5 (1.18-сурет ә) және т.б.
Өлшегіш базалар дайындаманы өңдеу (бұйымды жинау) кезінде
өлшемдерді есептеуді бастауға немесе деталь беттерінің (бұйым
элементтерінің) өзара орналасу жағдайын тексеруге арналған беттер.

жүктеу 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 30 31 32 33 34 35 36 37 ... 149