Бұл функциялар тұтастай психологиялық қызмет жүйесін
ұйымдастыру-ды
дамытумен
байланысты.
Екінші
топта
үш
функцияны бөліп қарастырады. Олардың эрқайсысы арнайы әдіс-
тәсілдер жүйесінің көмегімен іске асады:
психодиагностика,
психопрогностика, психологиялык басқару.
Бірінші функция — психодиагностикалық жағдаятты багалау,
яғни психологиялык жағдаят терминіндегі нақты мэселені анықтау.
Екінші
функция
психопрогностика,
жаңа
жағдайларда
тапданылатын мәселелер динамикасын багалау мүмкінділігі.
Психодиагностика және психопрогностикадан үшінші функция
психологиялык басқару функциясы туындайды. Психологиялык білім
нақты әрекеттерде психолог нүсқауларында тәжірибелік қолданылуы-
мен ерекшеленеді. Практикалық психологияның
функциялары
міндеттерді түтастай шешуде, талдауда жэне оның жекелеген
компоненттерін (жеке адамдармен немесе топпен жүмыс жүргізуде,
олардың
іс-әрекеттерінің
компоненттері
мен
жағдайларының
багапануы мен өзгеруінде) қарастыруда да іске асады. Осыдан, бүл
функциялардың өзі арнайы талдауды қажет ететін өзара байланысты
практикалык психологияның жүйесін қүрады. Забродин пікірінше өз
араларындагы нақты обьектілерді салыстыру үшін тиімді шара
ретінде теорияны қолдану керек. Сонымен, қорьггынды мақсат —
білімді, оны қолданудың мүқият құрылган әдістер жүйесімен
біріктіру жэне сол арқылы психологиялык білімді психологтың
нақты объектілермен жүмыс істей алу белгілеріне айналдыру шарт.
В.Войтко ецбектерінде психологияның қазіргі қогамдағы
мацызды функциясы оның тәжірибеге эсер етуі деп көрсетіледі.
Психологиялык қызметгің басты міндеті ретінде ол адамның
интеллектілі және эмоциялы ресурстарын оның еңбек жэне қогамдық
іс-әрекетгерінің барлық түрлерінде тиімді қоддану деп түсіңціреді [15].
М.Битянова өз еңбектерінде мектеп психологы іс-эрекетінің
өзіндік моделін үсынады. Автор өзінің теориялық бағытын “демеу
(сүйемелдеу) парадигмасы” деп атай отырып, іс-эрекеттіц обьекгіге
емес, обьектімен жүмысқа бағьптьшыгын баса көрсеткен. Оның
пікірінше мектеп психологының міндеті: бала отбасының
және
мектеп педагогтерінің талаптарына сәйкес өнімді қозгалыс жолдарын
өзі таңдап, сол тэсілді іске асыруы қажет, балага бүл күрделі әлемде
саналы жеке таңдауларды іске асыруға, қақтығыстарды конструктивті
шешу тэсілдерін, танымның, қарым-қатынастың, өзін-озі және өзгені
23
түсінудің жеке-дара мәнді жэне құнды әдістерін
беру шарт [11.
мектептегі
баланың
нақты
әлеуметгік,
отбасылық
және
педагогикалық
жүиесімен анықталады.
Мектептің психологиялық қызмет обьектісі ретінде мектептік
өзара әрекеттестік жағдайында баланың оқуы жэне психологиялық
дамуы, пәні ретінде - нәтижелі (тиімді) оқьпу мен тәрбиелеудің
әлеуметтік психологиялық жагдайлары, жұмыс әдісі ретінде демеу
қарастырыл ад ы.
М.Битянованың мектептік психологиялық қызметінің моделінде
демеу, бұл - мектептік өзара әрекетгесу жағдайында баланы оқьпу
дамыту
жагдай
жасауга багытталган псюсологтың кэсіби іс-әрекет жүйесі.
Психологиялық кешенді қызмет екі орталықтан тұрады.
Педагогикалық реабилитация орталығының мақсаты балалар мен
жеткіншектердің психологиялық қорғанысын, педагогтер мен ата-
аналардың әлеуметтік-психологиялық білгірлігін көтеру, болашақ
ұрпақтың психикалық саулығын қолдау және күшейту.
Психологиялық реабилитация орталығының негізгі міндеттері
келесі:
-
келісім шарт бойынша мектептермен жұмыс жүргізу (мектепке
бейімделуінде қиындықгары бар балалардың дамуын әдістемелік*
психологиялық
кешенді
диагностау;
жеке-дара
бағдарланған
коррекциялық дамытушылық жұмыстар; тиімді қарым-қатынас
дағдыларын дамытуға бағытталған балалармен, жеткіншектермен
жүргізілетін топтық жұмыстар; “оқушы-оқушы” рухани әлемі және
отбасындағы өзара қатынас жүйесіндегі өзара қатынас мәселелері
әлеуметтік зерттеулер)
сондай
аналарының бастамасы бойынша балалар мен жеткіншіктерге кеңес
беру (балалардың психикалық дамуын тереңдете диагностау, арнайы
коррекциялық көмек көрсету);
”.
оеРУ сферасында жұмыс жүргізетін адамдарға арналған
біліктілігін арттыру курстарын өткізуде білім берудің әдістемелік
орталығына көмек беру.
Орталық құрылымы және оның функциялары:
24
Психологиялык, бөлім мектепке бейімделуде қиындықтарға
кезігетін бапалар ақауларын диагностау жэне коррекциялау бойынша
іс-эрекеттерді үйымдастырады, педагогтер мен ата-аналарга оқыту
мен тәрбиелеудің адекватты эдістерін таңдауга көмек береді.
Әлеуметтік педагогикалық бөлім әлеуметтік психологиялык
білгірлігін арттыру үшін баламен алдын алу шараларын жүргізеді.
Жеткіншектермен жұмыс бағдарламасына келесі багыттар
кіреді:
1.Тиімді қарым-қатынас жэне эмоциялы сфера дагдыларын
дамытуга багытталған топтық жұмыс;
2.Танымдык мотивацияны кеңейту және қызыгушьшықтарды
анықтау, сондай-ақ әлеуметгік жагымсыз нэрселер мен жағдайларга
сынды
қалыптастыру
мақсатында
пікір-таластық
топггар
ұйымдастыру;
• Жеке-дара кеңес беру жұмыстары.
Оқыту мен тэрбиелеудің сапасын арттыру үшін психологиялык
зерттеулерде алынған білімдер кешеніне сүйенетін, педагог пен
психологтың бірлескен іс-эрекеті қажет.
Біздің елімізде білім саласындагы психологиялык қызмет
түгастай жүйе ретінде, негізгі үш бөлімнен тұрады:
1. Балалар психологы, нақгы оқу-тэрбие мекемесінде жұмыс
істейді (балабақшада, мектепте, балалар үйінде, мектеп-интернатта,
колледжде, гимназия мен лицейлерде т.с.с.);
2. Аудандық білім басқару бөлімінде психологиялык кабинет
(немесе қалалық немесе облыстық білім басқару бөлімдерінде);
3. Білім беру жүйесінде психологиялык қызмет орталыгы.
Сонымен,
шетел және
отандық психологиялык қызмет
тәжірибесінің
көрсетулері бойынша, білім
беру
жүйесіндегі
психологиялык қызмет қоғамның сұранысына, міндетіне оаиланысты,
мекеме психологтарының шешетін мәселелеріне байланысты түрліше
ұйымдастырылуы мүмкін.
Әкімшілікке багынуына байланысты психологиялык қызмет
қүрылымының үйымдастырылуы түрлі статуста болады:
• психолог немесе психологтар тобы, балабақшада, балалар
үйінде, интернатта, мекгепте, лицейде, гимназияда, колледжде,
техникумда сол оқу мекемесінің басшылыгымен бірлесіп қызмет
атқарады;
25
Достарыңызбен бөлісу: | 
