жою мақсатындағы коррекциялық жұстардан кейін ғана қабылдана
алады;
-
баланың мектепте оқуга даярлығының жоқтығы, онымен
мектепте оқуға даярлықты дамьггудың арнайы багдарламасы
бойынша жұмыс жүргізетін мекгеп алды даярлық тобында жұмыс
жүргізіледі.
Мектепке қабылданған барлық балалар енді бірінші сыныпқа
топтастырылады, эдетте ол гетерогенді қағида бойынша, яғни бірінші
сыныпқа күштілер де (жақсы даярланған), әлсіздер де (даярлығы
жеткіліксіз балалар) жіберіледі.
2. Мүгалімдер мен ата-аналар арасында өзара достық,
серіктестік цатынастар құру. Бұл жагдайда психолог оқушылардың
ата-аналарымен танысады және олардың балаларын оқьпуда немесе
тәртібінде қандай да бір сұрақгар немесе қиындыктар пайда болса,
оларды мектепке, психологке немесе мұгалімге кеңес алуға
шақырады.
3. Оқуиіылардың жеке басының даму процесін зерттеу. Жыл
басында
психолог
сынып
жетекшілеріне
диагностикалың
эдістемелер және оларды өткізу тәртібі жөнінде нұсқаулар береді.
Диагностика нәтижесі турапы сұрақтар талқыланып, жекелеген
оқушылардың нақты жеке бас қасиетгерінің қарқынды дамуында
бірлесе көмек беру үшін олардың ата-аналарына бұл ақпаратты
қандай формада жеткізуге болатындыгы жайлы шешім қабылданады.
Л.М. Фридманның пікірінше оқьггу, тэрбиелеу, мәселесінде
мектеп психологы және мұгалімдер бірлесе әрекет жасаса, олардың
мүмкіндіктері ауқымды және сол мүмкіндіктерін максималды
колдана алады.
4. Оқуиіылардың тәрбиелілігін багалау. Оқушылардың жеке бас
даму процесін жоспарлы психодиагностау оқушы тэрбиесінде өз
үлесін қосады. Оқушының өзін-өзі тэрбиелеу және өзін-өзі танумен
айналысуы үшін жапгыз психодиагностика жеткіліксіз. Талдау
көрсеткендей жеке бас даму процесін тежейтін себептердің бірі осы
жүмыс багаланатын мектептегі көрсеткіштер жүйесі. Қазіргі уақытта
бұндай көрсеткіш жалгыз, ол оқушылардың оқу үлгерімі.
5. Мектеп психологының мүгалімдермен жүмысы.
Л.М. Фридманның пікірінше мүгаліммен жүмыс жүргізудегі
психологтың басты міндеті мүгалімдерге оқу процесін ұйымдастыру-
га көмек беру. Бүл процесс окушьшардың жеке-дара ерекшеліктерін,
20
қызығушылықтары мен бейімділіктерін ескере отырып, әр оқушының
есейе келіп, осы процестің субьектісіне айналуын, өзінің оқу әрекетін
жоспарлауда, жоспарланған әрекеттерін орындауда, бақылауда,
бағалауда және нәтижелерін коррекциялауда іске асыруы қажет.
Бұлардың барлыгын да психолог оқытудың, дамыгудың және
тәрбиелеудің психологиялык, педагогикалық теория мазмұнын,
оқушылардың оқу іс-әрекеттерін, оның іс-эрекетінің мотивациясын,
оның тэрбиелік және дамытушьшық нәтижелерін белсенді үгіттеуі
жолымен іске асырады.
Психолог
оқушылар
мен
оқыгушылардың,
сондай-ақ,
оқушылардың өзара қатынастарының ерекшеліктерін зерттеуге баса
назар аударуы шарт.
Психолог
мұғалімдер
үжымындағы
тұлгааралық
өзара
қатынастарды зертгеу, адамгершілік жэне іскерлік өзара қатынастар
туралы
қамқорлық
жасауы
қажет.
Психолог
мұгалімнің
психологиялык, педагогикалық мәдениетін арттыруға, олардың
кәсіби өзіндік жетілуіне іс-әрекеті мен тэртібінің үнемі рефлексияда
болуына баса назар аударуы маңызды.
6.
Мектеп психологының мектеп әкімшілігімен эісәне сынып
жетекшілерімен жүргізетін жүмыстары. Психолог әкімшілікке өз іс-
әрекетінің нәтижелері жөнінде ақпараттар береді, жекелеген
мүгалімдердің
жұмыстарын,
әкімшіліктің
өзінің жүмыстарын
коррекциялау жөнінде нұсқау береді.
Мектеп психологы мектеп мүдірімен, сынып жетекшілерімен
бірлесе отырып, өзіндік басқару жүйесін құрады. Ол сыньштардағы
өзін-өзі басқарудың эртүрлі формаларын дамытуға ерекше көңіл
бөледі. Өйткені, өзін-өзі басқарудың бүл түрі оқу-тәрбие процесінде
оқушыларды тәрбиелеу мен жеке басын дамытудьщ ірі қүралына
айнапуын қамтамасыз етеді.
Психологтер XX ғ. 90-жылдардың басында білім беру
мәдениеттен тұтастай бөлініп шыцқандыгын ескерген. Бүл түсінік
әсіресе
рухани
адамгершілік
жэне
психологиялык
тэрізді
гуманитарлық
мәдениет
аумақгарына
тэн.
Окушылардың
психологиялык мәдениетін артгырудың жэне оны жалпы орта білім
берудің тұгастай багдары ретінде қарастырудың маңыздылыгын
көптеген педагогтер мен психологтер көрсеткен.
Л.С.Колмогорованың пікірінше, қазіргі білім беру социумда
жэне мэдениетге өзін-өзі анықтауга, шыгармашылық іс-әрекетгің көп
21
аспектілігіие қабілетгі жеке адамды дамытуды қамтамасыз етуі қажет
[13]. Берілген тұжырымдаманың негізгі түсініктері төмендегідей:
1. Адамзат туралы білімді интеграциялау. Адамтанудың бұл
аспектілерін басымдылық корсететін байланыстар ретінде бөліп
қарастыру.
'•
2. Білім берудің практикалық аспектілерінің теориялықган
басымдылыгы: жас ерекшеліктеріне сай оқушыларды даярлаудың
теориялық жэне практикалық оптималды ара қатынасы іздестіріпеді.
Негізгі мақсаты қазірде жэне болашақта өз өміріндегі мәселелерді
шешуге даярлық.
3. Баланың жақын аймақгагы дамуын құру, баланың жеке бас
тәжірибесін ескеріп, толықтыру негізінде эртүрлі формалар мен
эдістерді қолдану, қатал регламенттің болмауы, оқушылардың
қажеттіліктері мен сұраныстарын ескеруді, жеке адамға багытгалған
педагогика мен психология ұстанымында кұрылган педагогикалық
процесс.
4. Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сэйкес оқылатын
материалдарды біртіндеп күрделендірудің бірізділігі және жуйелілігі.
5. Өзге мәдениеттерді зертгеумен салыстыра отырып, балаларды
мәдениетке жұмыддыру ұлттық негізде болуы қажет, осы мақсатпен
қазіргі ұрпақ үшін көкейкесті мэліметтер талданылып, қолданылады.
Бұл қызметгің негізгі мақсаты дамудагы және тәртіптегі
ауыткулардың алдын алу, баланыц психикалық дамуын үйлесімді ету
арқылы білім беру мекемелерінің іс-әрекеттерінің тиімділігін
артгыру.
1
Ю.М.Забродиннің түсінігі бойынша практикада нақты міндет-
терді шешуде психологиялық білімдерді сауатты қолдану процесі,
тек психолог, сол не басқа міндетті шешуді және оның мүмкіндік-
терін адекватты багапаудың шын мэнінде қажет екендігін сезінгенде
ғана іске асады [14].
Ю.М. Забродин бойынша мектептік психологиялық қызметгің
моделщде психологиялық білімді қолданудың міндеттері мен
формаларының көптүрлілігі практикалық психологияның негізгі
функцияларын аныктайды. Забродин бұл функцияларды екі топқа
бөледі: 1 )психолог іс-әрекетінің тзсілдері жэне формалары бойынша
және 2)психологиялық білімдерді қолдану тәсілдері бойынша.
Бірінші топтагы функцияларга
кеңес беру, эксперттік,
жобалау, нормативті —
стандартизациялық жұмыстар енеді.
22
Достарыңызбен бөлісу: | 
