«Ұлттық рухани қҰндылықтарды дамыту мақсатындағы инновациялық технологиялар»

«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ  ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»  

атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы 

 

 

27 

мақсатына  басымдылық  берілгенін  білдіреді.  Басым  мақсатқа  қол  жеткізу  оқытудың 

мазмұны  мен  үрдісін  қайта  құруды,  оны  интеграциялау  мен  дараландыруды,  оқыту  мен 

тәрбиелеуде  тұлғаның  дамуына,  оның  Ел  қорғауға  дайындығына  әсер  ететін  факторлардың 

рөлін күшейтеді. Демократияның бүгінгі күнде көрініс табуының бірі – адамдардың тіршілік 

әрекетінде  және  тәрбиелеу  жүйесінде  ұлттық  нышанды  күшейте  түсу.  Дегенмен  ел  қорғау 

өзінің  мәнісі  бойынша  интернациональді  екенін  естен  шығармау  керек.  Сондықтан 

мектептегі әскери-патриоттық тәрбие – интернациональдық тәрбиенің жарқын көріністерінің 

бірі.  Ел  қорғауға  әзірлікті  тәрбиелей  отырып,  біз  жастардың  бойына  жоғары  адами 

құндылықтарды,  бейбітшілікті,  жалпы  адам  мәдениетін  сақтап  қалуға  деген  құштарлықты 

сіңіруге борыштармыз. 

Қазіргі  ХХІ  ғасыр  жаһандану  ғасыры  деген  пікір  бүгінде  адам  баласының  санасына 

сіңіп, ендігі жерде осы көштен қалмауға ұмтылуда.   

Осы  мақсатты  іске  асыруда  Қазақстан  Республикасы  Президенті  Нұрсұлтан 

Назарбаевтың  «Болашаққа  бағдар:  рухани  жаңғыру»  атты  Қазақстан  халқына  жолдауының 

маңызы өте зор. Ондағы басым бағыттардың бірі, осы заманғы білім беруді дамыта отырып, 

кадрлардың  біліктілігі  мен  оларды  қайта  даярлауды  ұдайы  арттыру  және  Қазақстан  халқы 

мәдениетінің  одан  әрі  өркендеуін  нақты  дамытудың  қажеттігін  көрсету.  Қазақстан 

Республикасы Президентінің 2010 жылғы 07 желтоқсандағы №1118 Жарлығымен бекітілген 

Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған 

мемлекеттік  бағдарламасына    сәйкес  білім  беру  саласындағы  мемлекеттік  саясаттың  басым 

бағыты  өскелең  ұрпақты  тәрбиелеу  жүйесін  дамыту  болып  табылады.  Сонымен  қатар 

Қазақстан  Республикасының  2007  жылғы  27  шілдедегі  №319-ІІІ  ҚРЗ  «Білім  туралы» 

Заңының  3-бабына  сәйкес  білім  беру  саласындағы  мемлекеттік  саясаттың  принциптерінің 

қатарына оқыту мен тәрбиенің бірлігі жатады. 

Патриоттық  тәрбие  проблемасына  қазақ  халқы  қоғамның  барлық  даму  кезеңдерінде 

аса  мән  берген.  Оны  қазақ  даласының  ойшылдары  (Қорқыт  ата,  әл-Фараби,  Ж.Баласағүн, 

Қашқари, А.Иассауи) мен жыршы-жырауларының (Асан қайғы, Шалкиіз жырау, Ақтамберді 

жырау, Бүқар жырау, Дулат Бабатайұлы және т.б.), ғұлама ағартушыларының (Ш.Уәлиханов, 

Ы.Алтынсарин,  А.Құнанбаев  және  т.б.)  еңбектері  дәлелдейді.  Ағартушылардың  ішінде 

Ы.Алтынсарин  патриоттық  тәрбиенің  практика  жүзіндегі  мәнін  ашып  көрсетті,  ғұлама 

ойшылдар  мен  жыршы-жыраулардың  шығармаларын ұлттық  сана-сезімді  қалыптастырудың 

құралы ретінде пайдаланды. 

Патриоттық  тәрбиені  ұлттық  дәстүрдің  негізінде  қалыптастыру  проблемасын  кезінде 

қоғам қайраткерлері А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ж.Аймауытов және т.б. жан-жақты қолдаған. 

Қазіргі  таңда  оқушыларға  әскери-патриоттық  тәрбие  беру  мәселелерін  зерттеуде  жүйелік, 

құрылымдық және басқа да тұрғылардың әдіснамалық нұсқаулары қолданылады (А.А.Аронов, 

Н.М.Конжиев, Х.Г.Фаталиев, В.С.Чудный және т.б). Мысалға Н.М.Конжиев жұмыстарында тек 

қана  жүйені  сипаттап  қана  қоймай,  әскери-патриоттық  жұмыстағы  заңдылықтар  мен 

жүйеліліктің қызмет ету себептерін айқындауға тырысқан. 

Еліміздің  Президенті  Нұрсұлтан  Назарбаев:  "Қазақстанның  отаншылдық  сезімін 

тәрбиелеу  білім  берудің  мектепке  дейінгі  жүйесінен  жоғарғы  оқу  орындарына  дейінгі 

орталықтарда  барлық  ұйымдарда  көкейкесті  болып  табылады.  Балаларды  Отанды,  туған 

жерді, өзінің халқын сүюге тәрбиелеу - мұғалімнің аса маңызды, аса жауапты да қадірменді 

парызы" - деген еді. Бұл ұғымның педагогикалық жүгіне келер болсақ, ол болашақ Қазақстан 

азаматтарын тәрбиелеумен тығыз байланысты. Отаншылдық сезім – адамға туа біткен қасиет 

емес. Ол адамның саналы өмірімен қабаттас қалыптасатын психологиялық, саяси -әлеуметтік 

құбылыс.  

Ұрпағымызды кеудесінде намысы бар, білімді, туған елін, жерін сүйетін өнегелі ұрпақ 

етіп  өсіргіміз  келсе,  бар  назарды  келешек  ұрпақ  тәрбиесіне  аударуымыз  қажет.  Қазіргі 

білімнің болашағы мол факторларының бірі – патриоттық тәрбие. 

«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ  ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»  

атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы 

 

28 

Әскери-патриоттық  тәрбиенің  тиімділігі  көбінесе  ата-аналардың  ұстанымына, 

олардың ҚР Қарулы күштеріне деген көзқарасына, педагогикалық  мәдениетіне байланысты 

болып  келеді.  Бұл  міндеттерді  педагог  алуан  түрлі  формалармен  әдістердің  көмегімен 

(дәрістер, әңгімелер, педагогикалық сауатты көтеру және т.б.), оның ішінде мәселелерді ата-

аналар жиналысында шығару жолымен шешеді. 

«Болашаққа  жоспар  құрсаң  баланы  тәрбиеле»  деп  шығыс  нақылында  айтылғандай, 

жас  ұрпақты  патриоттық  тәрбие  негізінде  тәрбиелесек,  егеменді  еліміздің  көк  байрағы  көк 

аспанда мәңгілік желбіремек. 

Патриоттық  сезім  отбасынан  басталады.  Өкінішке  орай,  нарықтық  қатынастардың 

кеңінен орын алуы, ересектердің тәрбиеге жеткіліксіз көңіл бөлуі, ата-аналардың уақытының 

жетіспеушілігі  мен  қолдарының  тимеуі  отбасындағы  жастар  тәрбиесінің  рөлін  түсірді. 

Әрине,  мұндай  жағдайларда  өзінің  ескі  арнасын  жоғалтқан  патриоттық,  отансүйгіштік 

сезімдерді қалыптастыру мен оған тәрбиелеудің жаңа жолға оңайлықпен түсіп кете алмасы 

анық. 

Біз патриоттық тәрбие беру шеңберінде азаматтық  – патриоттық тәрбие, қоғамдық  – 

саяси  және  құқықтық  тәрбие,  рухани  –  адамгершілік  тәрбие  беру  секілді  бағыттарды 

дамытуды  көздейміз.  Аталған  бағыттар  бойынша  жұмыстар  оқушылар  бойында  нық 

азаматтық ұстаным мен патриоттық сананы қалыптастыруға септігін тигізеді. 

Мектеп оқушыларын патриотизмге тәрбиелеудің өткені мен дәл бүгінгі таңдағы жай-

күйін  зерттеу  барысында  оның  әдісі,  тәсілі  мен  формаларының  сан  алуан  болғанына  және 

оларды бүгінгі күн жағдайына бейімдеп қолданудың мүмкіндігі мол екеніне көзіміз жетті. 

Тәрбие  жұмыстарының  негізгі  мақсаты:  рухани  дүниесі  бай,  денсаулығы  мықты, 

жоғары  азаматтылығы  гуманизммен  ұштасқан,  әлеуметтік  тұрғыда  белсенді,  бастамашыл, 

толерантты,  шығармашылықты,  инновациялық,  әлеуметтік-мәдени  өзгерістерге  қабілетті 

XXI  ғасырға  лайықты,  елін  сүйген  патриот  тұлға  қалыптастыру  мен  дамытуға  жағдайлар 

жасау.  Тәрбие  қызметіміздің  басты  міндеті:  студенттердің  корпоративтік  рухын  көтеруге 

бағытталған,  жеке  тұлғаның  рухани  және  шығармашылықты  үздіксіз  дамуына,  өзін-өзі 

дамытуына,  кәсібилік,  бәсекеге  қабілеттілік,  сыни  көзқарас  пен  ойлаудың  стандартты  емес 

үлгілерінің  болуына,  мәдени-толеранттылық,  белсенді  жасампаздық  бастау,  тағы  да  басқа 

адами ұстанымдарды қалыптастыратын тәрбие беру жүйесі мен тәрбиелік ортаны құру мен 

қолдау.  Аталған  міндеттер  мен  мақсаттар  болашақ  студент  жастар  бойында  корпоративтік 

рухты  қалыптастыруға;  университеттік  қауымдастықпен  бірлесу  сезіміне  тәрбиелеуге; 

университеттің  дәстүрлерін  құрметтеуге,  сақтау  мен  молайтуға;  білім  алуға  деген 

жауапкершілікті  күшейтуге;  азаматтық  және  патриоттық  құндылықтарды,  көзқарастар  мен 

сенімдерді  қалыптастыруға;  мемлекеттің  Рәміздері  —  Қазақстан  Республикасының 

Елтаңбасын,  Туын,  Гимнін  мақтаныш  етіп,  оларға  құрметпен  және  қастерлеп  қарауға; 

қоғамдық-саяси  сауаттылық  негіздерін  қалыптастыруға;  студенттерді  заңдылықтарды, 

қоғамдық  және  ұжым  өмірінің  нормаларын  құрметтеу  рухында  тәрбиелеуге;  ұлтымыздың 

өткені мен мәдени мұрасына құрмет көрсетуге; Қазақстанда тұратын барлық ұлт өкілдерінің 

мәдениетіне  толерантты  түрде  қарауға;  әр  түрлі  әлеуметтік  мәселелерді  шешуге  және  үн 

қосуға даяр болу сияқты иммунитет қалыптастырады деген ойдамыз. 

Осылардың  ішінде  біз  патриоттық  тәрбие  мен  қоғамдық-саяси  сауаттылықты 

қалыптастыруға  басымдылық  береміз.  Өйткені  патриотизм  жастармен  қоғамдық  сана 

негізінде  ұғынылуы  керек.  Студенттер  бойында  қоғамдық-саяси  сауаттылықтың  негіздерін 

қалыптастыру,  олардың  заңдылықты,  қоғамдық  өмір  нормаларын  қастерлеуге,  біздің 

халқымыздың  тарихи  өткені  мен  мәдени  мұрасына  құрмет  көрсету  рухында  тәрбиелеу 

егемен, тәуелсіз ел үшін — қажеттілік. 

Біз  патриоттық  тәрбие  беру  шеңберінде  азаматтық-патриоттық  тәрбие,  қоғамдық-

саяси  және  құқықтық  тәрбие,  рухани-адамгершілік  тәрбие  беру  секілді  бағыттарды 

дамытуды  көздейміз.  Аталмыш  бағыттар  бойынша  жұмыстар  студенттер  бойында  нық 

азаматтық ұстаным мен патриоттық сананы қалыптастыруға септігін тигізеді.