Лтеме жасалѓан

4. Омыртқа жотасының қандай иілімдері бар және олар қандай қызмет атқарады?

5. Қандай сүйектер кеуде қуысын қурайды?

Ойланып, жауап беріңдер

Қол жөне аяқ сүйектерінің кұрылысында кандай ерекшеліктер бар? Мұны калай түсіндіруге болады?

Қаңқа тірек-қимыл жүйесінің қандай бөлігіне жатады?

Дөптерлеріңе кестені толтырыңдар.
Қацқа бөлімдері

Бас сүйек Омыртқа жотасы

Кеуде куысы

Иык белдеуі

Қол сүйектері

Жамбас белдеуі

Аяк сүйектері

1. Сүйек улпасы қандай құрылым қүрайды?

2. Сүйек қандай заттәрдан түзіпген?

3. Сүйектің бейорганикалық заттарын атаңдар.

4. Олар сүйек улпасына қалай эсер етеді?

5. Органикалық заттар сүйекке қандай қасиет береді?

СҮЙЕК ТИПТЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫЦ БАЙЛАНЫСУЫ

Ойланып, жауап беріңдер

Суретке караңдар. (Түтік тәрізді сүйек.) Сүйектің күрылысын атаңдар.

5-зертханалық жүмыс

Кальцийсіздендірілген және күйдірілген сүйек қасиеттерін зерттеу

1. Жануар сүйегін иіп, содан соң созып көріңдер. Сүйек j иіле ме? Сүйек созыла ма?

2. Қыздырылған сүйекті иіп көргенде не болады? Оған] кандай касиет төн?

3. Түз қышқылына батырылған сүйекті созуға бола ма?1 Бүл сүйекке кандай касиет тән? Кальцийсіздендірілген және қыздырылған сүйектердің ерекшелігі қандай? Қоры-1 тынды жасаңдар.

Биология. 8-сынып.

Сабақтың тақырыбы: СҮЙЕК ТИПТЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ БАЙЛАНЫСУЫ

Сабақтың мақсаты: 1.Оқушыларды сүйек типтерімен және олардың байланысын түсіндіру.

2. Оқушылардың танымдылық қабілетін ғылыми тұрғыда дамыту.

3.Оқушыларды адамгершілікке, бас гигиенасын таза ұстауға тәрбиелеу

Сабақтың типі:Жаңа сабақ

Сабақтың түрі: зерттеу сабағы

Сабақтың әдісі: иллюстративті баяндау. трек-сызба құру.

Сабақтың пән аралық байланысы: математика

Сабақтың көрнекілігі: электронды оқулық,сызба-нұсқалар

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

ІІІ. Бекіту.

ІV. Үйге тапсырма беру.

V. Үй тапсырмасын сұрау

І. Амандасу. Сабаққа әзірлеу. Түгелдеу, Сабақ мақсатымен таныстыру.

ІІ.Адам қаңкасынын сүйектері қысқа, жалпақ және ұзын (түтік тәрізді, қуыс) болып жіктеледі. Қысқа сүйектерді омыртка, білезік, алақан сүйектері құрайды. Жалпақ сүйектерге жауырын, бас сүйектің ми және бет сүйектері, қабырғалар, жамбас сүйектері жатады. Ұзын, түтік тәрізді сүйектерге жіліктер жатады . Бұл сүйектердің қуысы сүйектің сары кемігіне толы. Жілік басы сүйекті нығайтатын кемік заттан және қан өндіру мүшесі — сүйектің кызыл кемігінен тұрады

Сүйектердің байланысуы. Сүйектер өзара қозғалмайтын, жартылай қозғалатын, козғалатын (буынды) болып байланысады. Сүйектердің қозғалмайтын болып қосылуы олардың қисып бітуі арқылы түзіледі. Осылай құйымшақ ж\е сегізкөз сүйектері өзара байланысқан. Жік арқылы қозғалмайтын болып байланысу бас сүйектеріне тән. Жік арқылы байланысу үлкен беріктікті қамтамасыз етеді, мысалы, миды қорғайды.

Көптеген сүйектер созылмалы және иілгіштігі жоғары, шеміршекті астармен омыртқа дискісін түзін байланыскан. Бұл — омыртқа жотасының иілгіштігін қамтамасыз ететін сүйектердің жартылай қозғалатын болып байланысуы. Буын — сүйектердің қозғалатын болып байланысуы (60-сурет). Буын тұтас сүйектерден тұрады. Олардың біреуінде басқа сүйектің буын басы кіретін буын ойысы болады. Басы мен ойысы иілгіш шеміршекпен қапталған және мөлшері мен пішіндері сәйкес келеді (61-сурет). Оларды дәнекер ұлпасынан тұратын буынішілік байлам байланыстырады.

Дұрыс отырмаған кезде адамның омыртка жотасы қисайып, иығы бүкірейіп қалуы мүмкін (62-сурет). Ал ұзак уақыт аяққа күш түскенде, тар және өкшесі биік аяккиім кигенде — жалпақтабандылық. пайда болады (63-сурет).

Омыртқа — қысқа сүйек

ІІІ. Кесте толтыру.

V. Перфакарта тольтыру.

Сұрақтар : 1. Сүйек ұлпасы қандай құрылым құрайды?

2. Сүйек қандай заттардан түзілген?

3. Сүйектің бейорганикалық заттарын атаңдар.

4. Олар сүйек ұлпасына қалай әсер етеді?

5. Органикалық заттар сүйекке қандай қасиет береді?

Шүйде сүйегі

Тебе сүйегі

Бет сүйегі

59-сурет. Сүйек типтері