Лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде Саясаттанудың объектісі. Саясаттанудың танымдык пәні. Жеке пән ретіндегі саясаттанудың жанжақтылығы

Г.Моргентау «Ұлттар арасындағы саяси қатынастар» ( 1948 ж. ) , Р.Арон «Бейбітшілік және соғыс», Дж.Херцтің

жүктеу 0,9 Mb.

Pdf просмотр

бет	110/124
Дата	15.11.2022
өлшемі	0,9 Mb.
	#40160
түрі	Лекция

1 ... 106 107 108 109 110 111 112 113 ... 124

Лекция. Саясаттану ылым ж не о у п ні ретінде Саясаттануды объ

«неореализм»
«Неомарксизм»
«ұлттық мүдде».

Г.Моргентау
«Ұлттар арасындағы саяси қатынастар»
(
1948 ж.
)
, Р.Арон «Бейбітшілік және
соғыс»,
Дж.Херцтің
«Ядролық ғасырдағы халықаралық қатынастар» болды. Реалистер
халықаралық қатынастарды әскери күш арқылы өлшеуге көп назар аударды. «Суық соғыс»
саясаты қалыптасты. ХХ ғ. 80-90-жылдары жаһандану жағдайында социализмнің құлауы
халықаралық қатынастарға күшті ықпал етті. Кейбір реалистер өздерінің теориялары
біржақты болғандығын түсінді. 1979 жылы Кеннет Уолтцтың «Халықаралық саясат
теориясы» кітабы шықты, онда реализм теориясына кейбір өзгерістер енгізілді, бұл
«неореализм»
мектебінің қалыптасуының бастамасы болды. Неореалистер жаңа
халықаралық қатынастар жүйесі көпжақты, әскеримен қатар экономикалық, саяси және
әлеуметтік те қажеттіліктер де бар деп санады.
«Модернизм»
теориясының өкілдері реализмді әлемдік саясатта әскери стратегиялық
аспектіні шешуші деп санағаны үшін сынға алды. Бұл бағыт компьютерлік техника мен
мәліметтерді жинау мен математикалық талдауды қолдануға жол ашты.
«Жаһандану»
парадигмасы халықаралық қатынастарды талдауда халықаралық
акторлар шеңберін ауқымды алды. Реалистерді халықаралық қатынастарды ұлттық
мемлекеттер мен ұлттық қауіпсіздік арқылы қарастырады деп кінәлады.
«Неомарксизм»
жақтастары әлсіз дамыған мемлекеттердің дамыған мемлекеттерге
экономикалық тәуелділігін, олар арзан жұмыс күші мен экономикалық дағдарысқа
ұшырамау үшін тауар өткізу көздері болып табылады деп санады. Бұл бағыт халықаралық
қатынастарды кедейлер мен байлардың күресі негізінде талдады. Олар да модернистер
сияқты көпұлтты бизнес пен трансұлттық коалициялар мен элитарлық топтар туралы айтты.
Соңғы жылдары
мәдени-өркениеттер қақтығысы
атты теория танымал, авторы
С.Хантингтон
. Ол қазіргі халықаралық қатынастар жүйесі бірнеше кезеңдерден:
монархтар, ұлттық мемлекеттер, идеологияны алып жүрушілер арасындағы жанжалдардан
өтті деп санады. Хантингтон «суық соғыс» аяқталған соң дін, философия, тарихи тәжірибе,
тіл мен өмір сүру салтын бейнелейтін мәдени-өркениет ерекшелігі маңызды болады деп
санады. Ол қазіргі әлемдегі негізгі мәдени-өркениеттің бірнеше блоктарын: батыстық,
иудо- христиандық, конфуциандық, исламдық, индуистік, православяндық,
латынамерикалық, африкалық атап өтті. Ол өркениеттер қақтығысының бірнеше себептерін
атады:
1.
Әр түрлі өркениеттерде адамдар құдай мен адам, жекелік пен қоғам, құқық пен
міндет, бостандық пен билік, теңдік пен теңсіздік деген ұғымдарға түсініктері де әртүрлі.
2.
Өркениеттік блоктар арасындағы алшақтық қысқаруда, әлем біршама
жақындасуда, сондықтан бұл айырмашылықтар бір бірімен қақтығысуда;
3.
Жаһандық экономикалық және техникалық модернизациялау процесі адамдарды
ұлттан ажыратуда. Осыған жауап ретінде өркениеттік, көбіне діни сәйкестікті сақтау мен
қалпына келтіруге деген талпыныс күшеюде.
Халықаралық қатынаспен байланысты тағы бір ұғым
«ұлттық мүдде».
Ұлттық мүдде

деп өз халқыңның, мемлекеттің мақсат мүддесін сезіп, біліп оны іске асыруға
тырысушылықты айтады. Оған ұлты еркін және тәуелсіз мемлекет ретінде ұстау, сыртқы
қауіп-қатерден сақтау, ұлттың жақсы тұрмыс халін өрлетіп дамыту, халықаралық майданда
мемлекеттің экономикалық және саяси бағытын қорғау, әлемдік саясатта өз ықпалын
кеңейту жатады.
Американ ғалымы

жүктеу 0,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 106 107 108 109 110 111 112 113 ... 124