Қазақ тілінің лексика- паремологиялық, жүйесіндегі гендірлік таптаурындар

Тілімізде қызға байланысты (қызға қарата айтылатын) гендерлік фразеологизмдер ерекше орын алады:

1. 
   Қызға әдетте сұлулық пен әсемділік тән. Тұрақты сөз тіркестерінің басым көпшілігі қыздың сұлулығын, жан- дүние, сезім- күй, мінез- құлық әдептілігін дәріптеген: күлім көз , құралай көз, қалам қас, қиғаш қас, қаймақ ауыз, оймақ ауыз, алма бет, ақша маңдай , қолаң шаш, ақ тамақ, бұраң бел, ауызға үріп салғандай, жамалына көз алмасты, атқан таңдай, хор қызындай сұлу , күндей нұрлы, көз астынан кірпік тастады, қызда қырық есекке жүк болатын айла бар, салиқалы қыз, қызға қырық үйден тыю, наз көрсетті, т.б.
   
2. 
   Гендірлік фразеологизмдердің келесі біритобы қызды бойжеткен, қалыңдық (жігіттің көңіл қосқан сүйген адамы, жүріп жүрген қызы) бейнесінде дараландырған. Мысалы: айттырған қыз, ақ шымылдық, жат жұрттыққа жаралған , күйеуге тиді, тесік моншақ жерде қалмас, обалы 41 жалқыға,(ұзатылған, қалың малға сатылған қыз), отау үйі, отауға салды, шаш сипар, т.б.
   
3. 
   Қыз мінезіне жат қылықтарды атап, кекесін мәнде жұмсалатын гендерліктер : еркек шора, қыз теке (ерекше киінетін қыз) , шүйке бас, шөп желке.