130
131
2-ұяшық: Төрт асылды ата? (
жауабы: иман, намаз,
ілім, мейір-шапағат).
3-ұяшық: Жегідей жеген жеті кеселді ата? (
жауабы:
жемқорлық, мафия, парақорлық, бюрократтық,
рэкетерлік, маскүнемдік, жезөкшелік).
4-ұяшық: Жігіттің жеті қазынасын ата?
Жауабы: - Жүрдек аты-жігіт қаны, қанаты,
Қыран бүркіт-қарым күші, қуаты.
Құмай тазы-бастан берік сенімі,
Ақ мылтығы-сөнбес оты, серігі,
Алмас кездік-жігіт сұсы Һәм мысы,
Ау жылымы-амал, айла, әдісі.
«Мақал-мәтелдер, жұмбақтар» ұяшығының
сұрақтары:
1-ұяшық: Отыз тістен шыққан сөз
... ... ... ... . (жауабы: отыз рулы елге тарайды
).
2-ұяшық: Ананың сүті бой өсіреді,
... ... ... өсіреді. (
жауабы: ананың тілі ой).
3-ұяшық: Я люблю прямоту и сама прямая.
Сделать ровную черту
Всем я помогаю. (жауабы: линейка, сызғыш).
4-ұяшық: В школьной сумке я сижу,
Как ты учишься, скажу. (жауабы: дневник, күнделік).
«Даналық тағылымы» ұяшығының сұрақтары:
1-ұяшық: М.Шаханов айтқан құдіретті төрт ананы
ата? (жауабы: туған жер, туған тіл, туған дәстүр, туған
тарих).
2-ұяшық: «Анамыздың ақ сүтімен бойымызға
дарыған тілімізді ұмыту – ата-бабамызды, тарихы-
мызды ұмыту» деген пікірді айтқан кім? (жауабы:
Б.Момышұлы).
3-ұяшық: Абайдың тіл туралы пікірін жалғастыр.
«Тіл өнері – ... тең» (жауабы: дертпен).
4-ұяшық: «Біліп айтқан сөзге құн жетпейді,
Тауып айтқан сөзге шын жетпейді.
Өзің білмесең – білгендерден үйрен,
Үйренгеннен ештеңең кетпейді.
Бидайдың сабағында дән жоқ,
Жаманның сөзінде мән жоқ» деп ой айтқан кім?
(жауабы: Төле би).
ІV кезең. Көрініс. Әр топ тілге қатысты көрініс
көрсетеді. «5» ұпайлық жүйемен бағаланады.
V кезең. «Ән –
көңілдің ажары». Әр топ дайындап
келген әндерін айтады. Қойылым жасауға да болады.
Үш тілде де айтуға болады. Егер де ән үш тілде айтылса,
бір ұпай қосылады.
Көрермен оқушылар қазақ, орыс, ағылшын тілі
пәндерінен беретін мұғалімдерге арнау өлеңдерін
оқиды, гүл шоқтарын береді.
Әділ қазылар сөз сөйлеп, топ оқушыларын
марапаттайды.
«Жалғандық бар ұлтсыздардың беделі мен
даңқында,
Ана тілін сыйламаған сыйламайды халқын да.
Табиғаттың өзгермейтін заңына бұр бетіңді,
Қай кезде де туған тілің туған анаң секілді.
Бабалардың арманы бар мына қызыл гүлдерде,
Олар елін, тілін қорғап жанын қиған бұл жерде.
Ұлтсыздану заманында
Тілің нарық табанында,
Көнбістік бар қадамыңда.
Рухыңды басып кетті қарын,
Тіліңді жоғалтсаң, тіліңді жоғалтсаң,
Жоғалтасың, жоғалтасың – бәрін»,- деп М.Шаханов
жырлағандай, өз ана тілімізді қастерлейік, тіл мәрте-
бесін көтерейік!
132
133
Шариза БАЙСҰНОВА,
Ақтөбе қаласындағы
№17 мектеп-гимназияның мұғалімі.
СӨЗ ӨНЕРІ – ӨМІР ӨРНЕГІ
(9-сынып)
Мақсаты: 1) оқушылардың сөз өнері бойынша
білімдерін байқау; 2) тіл мәдениетіне тәрбиелеу; 3)
ойлау қабілетін дамыту.
Әдіс-тәсілі: сұрақ жауап, сайыс. Көрнекілік:
тіл туралы қабырға газеттері. Техникалық құрал:
графопроектор, магнитофон.
Сабақтың барысы:
Жүргізуші: - Бүгінгі сайысымыздың тақырыбы
«Сөз өнері – өмір өрнегі» деп аталады. Сайысқа үш
топ
қатысады:
«Бәйтерек»,
«Хан
Тәңірі»,
«Көшпенділер».
Сайысымыз 3 кезеңнен, 6 бөлімнен тұрады.
I. Фонетика.
II. Әдебиеттану.
III. Сөз өнері.
IV. Мақал – сөздің мәйегі.
V. Зияткерлік.
Енді «Бәйтерек» тобы бір нөмірді таңдасын
(1-ден 6-ға дейінгі). Таңдаған нөмірі бойынша
бөлімі, сұрағы оқылады.
1. Фонетика. Сөзді дұрыс құра.
(Интерактивті қаламның көмегімен сөздерді дұрыс
жазып көрсетеді).
«А» тобы
«Б» тобы
«В» тобы
Трікү
Лтына
Оыср
Ммлееект
Мребетә
Тлеідр
Аабр
Әіпр
Нғиай
Қпақшы
Быну
Тбыо
Ытус
Трғаан
Аатамзы
Жауаптары:
«А» тобы
«Б» тобы
«В» тобы
Түркі
Мәртебе
Орыс
Мемлекет
Тараған
Тілдер
Араб
Әріп
Ноғай
Қыпшақ
Буын
Тобы
Туыс
Латын
Азаматы
2. Әдебиеттану.
1-топ. Ш.Уәлиханов туралы не білеміз? Қашан?
Қандай оқиға болды?
1835 жылы Қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын
бекетінде туған.
1847-1853 жж. Омбыдағы Кадет корпусында оқиды.
1852 жылы Шығысты зерттеуші И.Н.Березинмен
танысады.
1858 жылы Қашқария жеріне саяхатқа шығады.
1864 жылы Черняев экспедициясы.
1865 жылы Ш.Уәлиханов дүниеден өтті.
2-топ. Абай туралы не білеміз?
