42
43
білім нәрімен сусындатып, әрбір адамның ақыл-
шысына айналған І.Мәмбетов атындағы Алға
аудандық балалар кітапханасы болса, ал сол кітап-
хананы филология ғылымдарының докторы, доцент
Тілектес Жаңабергенқызындай еңбекқор ғалымдар
І.Мәмбетов туралы құнды материалдарды зерттеп,
кітап қылып жазып, баспадан шығарып, толықтырып
жатса – нұр үстіне нұр болары анық.
Ақбөпе СЕЙДАЛИЕВА,
Б.Момышұлы атындағы
жалпы орта мектептің мұғалімі.
Оңтүстік Қазақстан облысы,
Түлкібас ауылы.
МАҒЫНАСЫ МАЙЫСҚАН
МАҚАЛДАР
«Шіркін, ақша, жолда жатса...»
Қасым.
1. Біліммен емес, ақшаңмен жүгір.
2. Болатын бала саудаға қарай жүгіреді.
3. Ақша – адамға қанат.
4. Ақшасыз өмір – сөнген көмір.
5. Сауда адамның атын шығарады.
6. Сауда қылмай, ақша бітпес,
Ақша болмай, мұратқа жетпес.
7. Сауда, сауда түбі – ақша.
8. Ойна да күл,
Сауда да қыл.
9. Саудагер кісі сүйкімді.
10. Сөз жетпеген жерге ақша жетеді.
11. Саудагердің күні жарық.
12. Сабақ білмейтін бала сауданы қатырады.
13. Базар болмай, саудагер болмас.
14. Саудагер тілі – бал.
15. Ақша тапқанға сөз жоқ.
16. Жалған ақша жер соқтырар.
17. Сырыңды берсең де, ақшаңды берме.
18. Қаптаған ақша – қамал бұзар.
19. Ақшалыға дүние жарық,
Ақшасыздың күні қаріп.
Тілге түскен тіркестер:
1. Бұл заманға я тіл, я ақша керек.
2. «Данышпан» әйелді ешкім сүймейді.
3. Ақшаң көп болса, достарың да көп.
4. Ұстаздың «қадірін» білген бе, елдің бәрі
мұғалімдікке түсіп жатыр.
5. Ақшаң болса, алынбайтын қамал, бармайтын
жер, аспайтын тау, келмейтін дүние жоқ.
6. Абысын бірін бірі көргенде – дос, жоқ жерде –
жау.
7. Басыңда бағың болса, топас екеніңді ешкім
білмейді.
44
45
Ынтымақты ел азбайды
Ұрынғаным КЕНБАЕВА,
Алматы қаласындағы
№193 жалпы білім
беретін мектептің
қазақ тілі мен әдебиеті
пәнінің мұғалімі.
ҰЛТ-ҰЛЫСҚА ОРТАҚ үЙ –
ҚАЗАҚСТАН
Мақсаты:
балаларды
достыққа,
бірлікке,
отансүйгіштікке тәрбиелеу; 1-мамыр Қазақстан
халықтарының бірлігі күні екенін тәрбиеленушілерге
жеткізу, олардың достығы мен ынтымақтастығын,
мәңгілік бейбітшілігін дәріптеу.
Коррекциялық мақсаты: оқушылардың ой-
өрістерін кеңейту, танымдық үдерістерін дамыту,
зейіндерін қалыптастырып, сөздік қорларын молайтып,
тілдерін дамыту.
Көрнекілігі: слайдтар, мақал-мәтелдер, шарлар,
ұлттық тағам суреті.
І. Кіріспе.
- Балалар, біз қандай мемлекетте тұрамыз?
Қазақстан қандай мемлекет? Биыл тәуелсіздіктің
неше жылдығын тойлаймыз? Демек, бұл қажырлы
еңбектердің, жемістердің тойы болмақ. Республика-
мызда қазақ ұлтымен бірге қанша ұлт өкілдері бар?
(130 ұлт өкілдері).
Мына слайд арқылы еліміздің сипатын білейік.
Қазақстан халқы
Қазақ – 10 096 763 – 63,07%
Орыс – 3 793 764 – 23,70%
Өзбек – 456 997 – 2,85%
Украин – 333 031 – 2,08%
Ұйғыр – 224 713 – 1,40%
Татар – 24 229 – 1,28%
Неміс – 178 409 – 1,11%
Өзгелер – 721 691 – 4,51%
Барлығы – 16 009 597 – 100,00%
- Балалар, сендерге мынадай тапсырма. Мына
қағаз қиындыларына Қазақстанда тұрып жатқан ұлт
өкілдерінің аттарын жазыңдар. Содан соң бұл қағаз
қиындыларын тақтаға жапсырамыз.
Тақтада ненің суреті шықты? (Қазақстан картасы)
Осы ұлт өкілдерінің барлығы қайда тұрып жатыр?
Олай болса, бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбын
«Ұлт-ұлысқа ортақ үй – Қазақстан» деп атайық.
ІІ. Ата Заңымызда көрсетілген Қазақстан
азаматтарының құқықтары мен міндеттері.
«Жақсыда жаттық жоқ» деп халқымыз айтқан, біздің
Қазақстан Республикасы осындай көп ұлт өкілдерін
бауырына басып, барлығы бір шаңырақтың астында
тату өмір сүріп жатыр. Қазақстан Республикасының
Конституциясында барлық Қазақстанда тұратын
азаматтар өмір сүруге, білім алуға, еңбек етуге,
денсаулығын сақтауға, медициналық көмек алуға
құқылы, сонымен бірге олар Қазақстан Республикасын
46
47
қорғауға, рәміздерін құрметтеуге, табиғат байлық-
тарын сақтауға міндетті екені көрсетілген.
- Балалар, өздерің білетіндей, әр ұлттың өзінің тілі
бар. Қазақстанда мемлекеттік тіл қандай тіл? (Қазақ
тілі)
(7-бап оқылады).
- Балалар, әр ұлттың өз тілі бар, өз тілінде сөйлейді,
десек те, Қазақстанның әрбір азаматы мемлекеттік
тілді білуі керек. Қазіргі таңда біздің елімізде басқа ұлт
өкілдері де қазақ тілін меңгеруде. Мәселен, олардың
балалары қазақ балабақшаларында тәрбиеленіп жатыр.
Мұның өзі мемлекеттік тілдің мерейінің өскендігін
көрсетеді.
ІІІ. Ұлт өкілдерінің тілектері.
- Енді, балалар, Қазақстанда тұратын ұлт өкілдерінің
атынан ұлттық киім киген балалар ортаға шығып,
Қазақстан жайында пікірлерін, лебіздерін айтсын.
Алдымен Орыс мәдени орталығының өкілдерін
ортаға шақырайық.
- Наше государство – Республика Казахстан занимает
огромную территорию. В нашей стране дружно живут
и работают люди разных национальностей: казахи,
русские, уйгуры, корейцы, украинцы, немцы, татары,
узбеки и другие.
Мы гордимся, что Казахстан объединил нации
и народности в единой братской семье. В нашей
республике полное равноправие разноязычных
народов. Сближению и расцвету культуры народов
нашей страны способствует дружба.
Дружба – символ братства. Дружба – самое дорогое
и самое необходимое условие жизни всего общества.
- Келесі сөз Өзбек мәдени орталығына беріледі.
- Мүмкіндікті пайдалана отырып бәрімізге айтарым:
қашанда жүзіміз жарқын, көңіліміз шат болып тұру
үшін ұлтаралық достықты нығайту, жалған айтпай
берген уәдені орындау – басты парызымыз екенін
ұмытпайық. Конституциялық құқығымыз да ел қатарлы
қорғалуда. Біз – қазақстандықтар бейбіт өмірде, жақсы
тұрмыста адамша өмір сүргенді қалаймыз. Ешкім де,
ешқашан да ұрыс-керіс, жанжал, айқай-шумен жақсы
тұрмыс құра алмайды.
Жасасын достықты жақтаған Қазақ елі!
- Енді Украин мәдени орталығын тыңдайық.
- Қазақ жеріне ата-бабаларымыз қалай келіп
тұрақтап қалғаны тарихтан мәлім. Қазақтардың кеңдігі
мен бауырмалдығының арқасында біздің украин халқы
да өсіп-өніп жақсы тіршілік кешуде. Олардың біраз
ұрпақтары қонақжай қазақ халқының жерінде тұрақтап
қалды. Қазақстанды өз Отанымыз деп санаймыз.
- Енді Түрік, Әзірбайжан мәдени орталығын
тыңдайық.
- Біз қазақ халқының шексіз дархандығын айтқымыз
келеді. Бүгінде бүкіл әлем Қазақстаннан үлгі алуына
болады, өйткені достығы, бірлігі мықты ел қашан
да дараланып тұрады. Қазақстан Республикасында
тұратын, мақтан тұтатын ұлттың бірі – кәрістер.
Дініміз бөлек болса да, түпкі тіліміз бір
болғандықтан қазақ тілін үйренуге біздер де бейімбіз.
Қазақ жеріндегі жақсы тұрмысымыз туралы сырттағы
бауырларымыздың аузынан естіп төбеміз көкке бір елі
жетпей тұр. Жасасын Қазақстан!
Достарыңызбен бөлісу: | 
