Конвертерлік болат өндіру тәсілі

4.15–сурет – Болатты сифондық құю сұлбасы

Болатты жоғарыдан құюмен салыстырғанда, сифондық құюдың артықшылықтары:

1) бір мезгілде бірнеше құймақалыпты (құйылма салмағына қарай 2–64) болатпен толтыру мүмкіндігі;

2) құйылма сырты таза, тегіс;

3) болат құрамы мен температурасына қарай құю жылдамдығын реттеу мүмкіндігі.

Кемшіліктері:

1)құю жабдықтарын дайындаудың күрделігі және қымбаттылығы;

2) сифондық каналдардың болуынан металл шығынының жоғарлауы.

Болатты жоғарыдан құюдың артықшылықтары:

1) құю жабдықтарын дайындаудың қарапайымдылығы және арзандығы;

2) құймақалыпты дайындау бөлімшесі жұмысының өнімділігі.

Кемшіліктері:

1) құйылма сырты сапасының төмендігі.

2) бір мезгілде құйылатын құйылма санының шектеулігі.

Болатты құю тәсілін таңдау көптеген факторларға байланысты:

1) цехтың өнімділігі;

2) қорытылатын болат сортаменті;

3) илемдеу цехы қысу стандарының қуаты;

4) құю үрдісінің экономикалығы;

5) құйылма сырты сапасына қойылатын талаптар;

6) илемдеу алдында дайындаманы тазалау дәрежесі және т.б.

1966–жылы жаңа конвертерлік цехтың болатын құюда, дүние жүзінде бірінші рет Россияда, болатты үздіксіз құю қондырғысы қолданылды[16]. Содан бері дүниежүзілік практикада, оттегілі конвертерлік цехтың болатын үздіксіз құю бөлімшесімен қамтамасыз ету, болат өндірудің басты бағыты болып табылады.

Дайындаманы үздіксіз құю мәшинесінің бірнеше типі бар. Алғашқы болатты үздіксіз құю қондырғысы вертикаль типті болып, биіктігі 40 м болды. Осы кемшілікті жою мақсатымен, кейінірек қисықсызықты типті қондырғылар шығарыла басталды. Солардың ішінде кеңірек тарағандары: қисықсызықты типті және құйылманы иетін.

Қисықсызықты типті мәшинеде (4.16–сурет) сұйық болат аралық шөміштен (1) радиалды кристаллизаторға (2) ағызылады. Сумен салқындатылатын мыс кристаллизаторда белгілі бір радиусты құйылма қалыптаса бастайды. Кристаллизатордан шыққан құйылма доға бойымен екінші суыту зонасынан (3) өтіп, құйылмаға (4) қозғалыс беретін және оны түзететін тартып–түзету клетіне (5) жетеді. Клеттен шыққан соң, құйылманы берілген ұзындыққа кеседі.

Қисықсызықты типті үздіксіз құю мәшинесінің екі түрі бар. Біреуінде құйылма өзгермейтін радиуспен (радиалды қондырғы) қозғалып, доғаның төменгі нүктесіне жеткенде, құйылманың түзетілуі орын алады. Екіншіде құйылма өзгермелі радиус бойымен қозғалып, оны түзету екінші суыту зонасында басталып, тартып–түзету клетінде аяқталады.

Құйылманы иетін қондырғыда (4.17–сурет) вертикаль кристаллизатор (2), суыту жүйесі (3) және тарту білікшелерінен (4) кейін құйылманы иетін білікшелер (5) орналасқан. Құйылма (6) түзету білікшелерден (7) өткен соң, оны берілген ұзындыққа кеседі.

4.16–сурет –Қисықсызықты типті қондырғының сұлбасы

4.17–сурет– Құйылманы иетін қондырғының сұлбасы

1) жарамды металл шығымы жоғары;

2) құйылма мен дайындамалардың сыртқы бетінің сапасы жоғары;

3) болат элементтерінің ликвациясы төмен;

4) қуаты үлкен блюминг пен слябингтердің керегі жоқ;

5) құю пролетіндегі жұмыс жағдайы жақсарады;

6) еңбек өнімділігі жоғарылайды;

7) үрдісті автоматтандыруға ыңғайлы.

Дайындаманы үздіксіз құю мәшінесінде қимасы дөңгелек, квадрат (мысалы, 50х50 мм, 300х300 мм және т.б.) және төртбұрышты [(150–300)х(500–2000)мм] құйылмалар алынады.