Коммерциялық емес акционерлік қоғам

59 

 

                           

 ;                               (13.7)

 

                                     

 ,                         (13.8) 

мұнда  

=

= 0. 

 

  

13.3 сурет 

 

Жүктемелерді  қолдану  қарастырылатын  айланның  шекараларынан  тыс 

орналасқан  тораптың  режимін  бұзбау  керек,  онда 

=

  және 

=

(13.2) 

және (13.3) теңдеулерін және (13.2) және (13.3) теңестіріп, алады 

 

 

   және   

.

 

 

Осыған ұқсас жалпы жағдайда кез келген аралық жүктеме үшін табуға 

болады  

                                       

.

                                                     (13.9) 

 

Кейде торапты есептегенде үшбұрышты балама жұлдызға және кері 

түрлендіру қажет болады (13.4 сурет). 

60 

 

 

13.4 сурет 

 

 

Балама жұлдыз сәулелерінің кедергілері анықталады:  

 

    

  

  

      (13.10) 

 

Кері түрлендірулер 

                             

.                                        (13.11) 

 

Түрлендірген сұлбаны бастапқы қаліне қайтарғанда  балама жұлдыздың 

сәулелеріндегі  қуаттардың  алынған  бөлінуі  бойынша  үшбұрыштың 

қапталдарындағы қуаттардың таралуын табу керек. 

Жұлдыздың  сәулелерінде  қуаттардың  таралуы  13.4  суретіне  сәйкес 

болсын. Үшбұрыштың кез  келген қапталында және оған іргелес жұлдыздың 

сәулелерінде  кернеу  құлаулары  векторларының  теңдігінен  үшбұрыш 

қапталдарындағы қуаттарды алады. 

Үшбұрыш  қапталдарында  қуаттардың  бағытын  беріп  және  тораптың 

номиналды кернеуі бойынша айландардағы токтарды анықтап алады 

 

, 

одан 

61 

 

                                  

 .                                       (13.12) 

  

Егер  нәтиже  теріс  таңбамен  шықса,  онда  үшбұрыштың  осы 

қапталындағы  қуаттың  шартты  түрде  қабылданған  бағытын  керіге  өзгерту 

керек. 

 

14 Дәріс №14 Электр жүйелерінің жұмыс режимдері  

 

Дәріс мақсаты: электр жүйелерінің жұмыс режимдерін оқу.   

  

14.1 Активтік  қуаттардың  теңгерімі  және  оның  жиілікті  реттеумен 

байланысы  

 

Энергия  жүйесінде  кез    келген  уақытта  активтік  қуаттардың  теңгерімі 

сақталады: 

   ∑Р

г

 = ∑Р

н

 + ∑∆Р

с

, 

 

мұнда ∑Р

г

 – электрстанциялар генераторларының қосынды қуаты 

∑Р

н

  - энергия жүйесі тұтынушыларының қуаты 

∑Р

н

  - электр тораптарындағы қуаттың қосынды шығындары.    

Егер, мысалы  турбинаға энергия тасушыны (бу, су) беруді азайтса, онда 

∑Р

г

  қуаты  азаяды,  және  сол  тұтынушылардың  жүктемесінде  ∑Р

н

 

қозғалтқыштарды  бұрынғы  жылдамдықпен  айналдыру  мүмкін  болмайды. 

Олар  тежеле  бастайды  және  жиілік  бойынша  жүктеменің  статикалық 

сипаттамаларына  сәйкес  P  =   f  (f)  (14.1  сурет)  аз  активтік  қуатты  тұтына 

бастайды. Мұнда f

1

  жиілігінде    активтік  қуаттардың  теңгерімі  пайда  болады, 

ол f

н

 бастапқы жиіліктен аз. 

Сонымен,  кез  келген  жиілікте  электрстанциялар  өндіретін  қуат 

тұтынатын  қуатқа  тең.  Мұнда  энергия  жүйесіндегі  номиналды  жиілік 

электрқабылдағыштардың  қалыпты  тұтынуын  жабуға  жеткілікті  өндіретін 

қуаты бар екенін көрсетеді. Төмендеген жиілік номиналдымен салыстырғанда 

өндірілетін 

қуаттың 

жеткіліксіз 

екенін, 

ал 

жоғарылаған 

жиілік  

электрстанциялар  қуатының  артық  екенін  көрсетеді.  Осыдан  жиіліктің 

номиналдыдан ауытқуы болады: 

62 

 

 

14.1 сурет 

 

а)  электрқабылдағыштардың  қосылған  қуаты  өзгермегенде  станциялар 

қуатының өзгергенінде;   

б) электрқабылдағыштардың қуаты өзгергенде және өндірілетін қуаттың 

тұрақтысында; 

в)  станциялардың  және  тұтынушылардың  жүктемесі  бір  уақытта 

келісілмей өзгергенде. 

Активтік  қуаттардың  теңгерімі  күрт  бұзылғанда  жиіліктің  өзгеру 

сипатын  қарастырайық  (14.2  сурет).   Жиіліктің  күрт  төмендеуі  өндіруші 

қуаттың  аяқ  астында  істен  шыққанында  және  резервтің  жоқтығында  немесе 

жүктелген  жүйеаралық  желілердің  апатты  ағытылғанында  және  қуаттың 

жеткіліксіз жағдайында жүйенің синхронсыз бөліктерге бөлінгенінде болады.  

Бастапқы  уақытта  жүйедегі  номиналды  жиілікке  f

н

  тұтынушылардың 

жүктемесі сәйкес келеді Р

1н

, ол барлық генераторлардың жүктемесіне тең Р

1г.

  

 

14.2 сурет 

 

Барлық  генераторлар  толық  жүктелген  және  жүйеде  активтік  қуаттың 

резерві жоқ деп есептейік. Бір себептен t

1

 уақытында (1 нүкте) Р

2г

 – Р

1г

 тең (3 

нүкте)  активтік  өндірілетін  қуаттың  жетіспеуі  пайда  болды.  Ол  теңгерімнің 

бұзылуына  алып  келеді  және  тұтынушылардың  жүктемесі  жиіліктік 

статикалық  сипаттама  бойынша  оны  төмендеген  жиілікте  қалпына  келтіруге